وزیر ارشاد:
تفکر رسانه‌ای باید جایگزین مصرف رسانه‌ای شود / رسانه بال توسعه است
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم اختتامیه سومین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی، رسانه‌ها را بال توسعه دانست و اظهار کرد: در موضوع سواد رسانه‌ای، باید تفکر رسانه‌ای جایگزین مصرف رسانه‌ای شود.
به گزارش خبرنگار ایکنا، مراسم اختتامیه سومین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی امروز سه‌شنبه ۲۷ آبان‌ماه به صورت مجازی و با سخنرانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و برخی صاحب‌نظران برگزار شد.
سید‌عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم طی سخنانی اظهار کرد: سواد رسانه‌ای مبتنی بر تفکر رسانه‌ای است؛ در حقیقت ما دو فضا داریم و این دو فضا هم متفاوت از هم هستند؛ فضایی که به مصرف رسانه‌ای فکر می‌کند و فضایی که به تفکر رسانه‌ای فکر می‌کند. تفکر رسانه‌ای را باید جایگزین مصرف رسانه‌ای کرد. تفکر رسانه‌ای چند لایه دارد که باید این لایه‌ها را با هم به پیش برد.
صالحی با بیان اینکه لایه نخست، تفکر انتقادی است، ادامه داد: تفکر انتقادی تفکری است که در هنگام مصرف رسانه به نقد و پالاش فکر می‌کند؛ اینکه این پیام از چه منبعی است، چه اتقان و چه صحتی را با خود به همراه دارد و نکاتی از قبیل اینکه هر پیامی را بدون این پالایش مورد توجه، پذیرش و نشر و بازنشر قرار نمی‌دهد.
صالحی با تأکید بر اینکه لایه دومی از این تفکر، تفکر خلاقانه است، افزود: تفکر خلاقانه این است که هم در تولید و هم مصرف رسانه‌ای به جذب و رویش فکر کند؛ اینکه چگونه می‌توان پیام را از فضای بسیطی که دارد، به فضای ترکیبی‌تر و تحلیلی‌تر پیش ببرد. کسانی که در مصرف رسانه‌ای یا تولید رسانه‌ای صرفاً به آنچه دریافت کرده‌اند، اکتفا می‌کنند و از خلاقیت بهره‌مند نیستند، طبیعتاً به واسطه فاصله داشتن از تفکر خلاقانه سهم مناسبی را سواد رسانه‌ای نخواهند داشت.
به گفته وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ آنچه که در ساحات تفکر رسانه‌ای اهمیت دارد، تفکر هنرمندان است. سواد رسانه‌ای وقتی شکل می‌گیرد که از سطوح پایه تا سطوح عالی، سواد رسانه‌ای با خلاقیت و تفکر خلاقانه قرین باشد و نیز بتواند آرایش مناسب در انتقال پیام داشته باشد.
وی با تأکید بر اینکه تفکر رسانه‌ای مبتنی بر تفکر اجتماعی است، افزود: سواد رسانه‌ای وقتی شکل می‌گیرد که مصرف‌کننده رسانه و تولیدکننده پیام رسانه‌ای به حقوق اجتماعی و اخلاق اجتماعی توجه کند. حقوق اجتماعی را هم در تولید و توزیع و مصرف رسانه‌ای مورد توجه و تعلق خاطر خود قرار بدهد. بنابراین، سواد رسانه‌ای جوهره آن تفکر است و تفکر وقتی شکل می‌گیرد و به ثمر می‌نشیند که این ابعاد مختلف در حوزه رسانه هم در تولید و هم در مصرف به وجود بیاید.
صالحی با اشاره به اینکه اهمیت تفکر رسانه‌ای گفت: سواد رسانه‌ای در لایه‌های مختلف مطرح است؛ از سواد پایه برای عامه مردم ایران و همه مخاطبان رسانه‌های جهان، و سطوح تفکر و سواد رسانه‌ای قابل طرح است تا نخبگان و افرادی که در حوزه رسانه‌های جدید به عنوان مولدان حوزه رسانه کار می‌کنند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اضافه کرد: رسانه در زندگی انسان‌ها همزاد با زیست اجتماعی بشر است و در طول دوره‌های مختلف زندگی اجتماعی انسان، دوره‌های مختلفی را در رسانه‌ها داشته‌ایم. رسانه‌های سنتی مشابه خطابه و کتاب که تاریخ قدیمی‌تری دارند، رسانه‌های مدرن که نمونه‌هایی همچون روزنامه، رادیو و تلویزیون و مواردی دیگر هستند و ما اکنون در دوره رسانه‌های عصر جدید قرار داریم.
به گفته وی؛ رسانه در دوره جدید زیست‌بوم تازه‌ای را برای زندگی انسان به ارمغان آورده و تفاوت مهم رسانه‌های عصر جدید با رسانه‌های پیشین دارد. رسانه‌های عصر جدید رسانه‌هایی هستند که بیش از آنکه مخاطب‌محور باشند، کاربر محورند و هر کاربر برای خود یک رسانه است.
وزیر فرهنگ ارشاد اسلامی با تأکید بر اینکه ضریب نفوذ رسانه‌های جدید قابل مقایسه با رسانه‌های سنتی و حتی مدرن نیست، گفت: از زاویه زمان و تولید، شاهد این هستیم که در رسانه‌های عصر جدید برای خود، زمان و موقعیت تعطیل و توقف در تولید نمی‌شناسند. همچنین رسانه‌های عصر جدید در حوزه مصرف هم تفاوت قابل توجهی با رسانه‌های ماقبل خود پیدا کرده‌اند.
وی افزود: ساعاتی که کاربران رسانه‌های عصر جدید در فضای این رسانه‌ها می‌گذرانند، قابل مقایسه با گذشته نیست. مشاهده می‌کنیم که کاربران ساعت‌های متوالی و فراوانی در فضای رسانه‌های جدید حضور دارند؛ بنابراین ضریب نفوذ رسانه‌های جدید، ضریب نفوذ قابل توجهی است؛ هم از منظر زمان تولید و هم از زاویه‌های متعدد دیگر، از جمله در رسانه‌های جدید ما شاهد لایه‌های متعدد اثرگذاری هستیم.
صالحی گفت: اگر در رسانه‌های کلاسیک و رسانه‌های مدرن، متن و لایه‌های سفید و پنهان فاصله زیادی با هم داشتند و بخش قابل توجهی از پیام منتقل شده از سوی متن اتفاق می‌افتاد، اکنون سفیدی‌های حوزه پیام در رسانه‌های جدید به اندازه نوشته‌های آن موثرند؛ یعنی ما لایه‌های پنهان رسانه‌های جدید را به اندازه لایه‌های آشکار صاحب تأثیر و گاهی بیشتر در تأثیر مشاهده می‌کنیم.
وزیر ارشاد گفت: همچنین به این نکته می‌توان توجه کرد که رسانه‌های عصر جدید به جای رسانه‌های تک‌ارتباطی، رسانه‌های اشتراکی و تعاملی هستند. خود این اشتراکی بودن و تعاملی بودن رسانه‌های جدید، طبعاً تفاوت قابل توجهی در نوع اثرگذاری و نفوذ این رسانه‌ها ایجاد کرده است.
وی با اشاره به اینکه ما در دوره جدید عصر رسانه‌ای قرار داریم که تفاوت زیادی با رسانه‌های کهن و مدرن دارد، گفت: امروز رسانه تنها یک حاشیه زندگی انسانی نیست، بلکه یک نهاد چند جانبه مؤثر و از یک‌سو یک نهاد هویتی است. امروز رسانه‌ها در بسیاری از جوامع مشابه خانواده، در برخی موارد همپای خانواده و در برخی موارد بیش از خانواده در هویت سازی فردی و جمعی موثرند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تأکید کرد: این نهاد رسانه دیگر یک نهاد در کنار دیگر نهاد‌های زندگی انسان نیست، بلکه یک نهاد کانونی هویت‌ساز فردی و جمعی است. همچنین یک نهاد مهم و اساسی تمدنی است. اگر بحث تعامل یا ستیز تمدن‌ها را با هم داریم، بخش قابل توجهی از این تعامل یا درگیری و ستیز و جنگ بر دوش رسانه‌های عصر جدید است که هنجارها، باور‌ها و رفتار‌های خودشان را در تعامل یا تقابل مطرح می‌کنند. بنابر این، رسانه در عصر جدید یک نهاد ملی نیست، بلکه یک نهاد فراملی است که به نحوی در این تعامل تمدنی و تعامل بین ملل اثرگذار است.
وی افزود: همچنین رسانه‌های عصر جدید یک نهاد توسعه‌ای هستند، به این معنا که توسعه‌های اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی و علمی و آموزشی و توسعه دولت‌ها و ملت‌ها بر دوش رسانه‌های عصر جدید است و رسانه بال توسعه و مبنای تحرک توسعه‌ای جامعه و یک دولت توسعه‌گرا است؛ بنابراین وقتی از رسانه‌های عصر جدید صحبت می‌کنیم، صرفاً به یک حاشیه زندگی توجه نمی‌کنیم، بلکه رسانه از این ابعاد نقش کانونی در شرایط جاری و آینده دارد.
وی با تأکید بر مسئولیت‌های دستگاه‌ها و نهاد‌های مختلف کشور در حوزه سواد رسانه‌ای افزود: این مسئولیت‌ها صرفاً بر دوش یک بخش یا یک نهاد یا یک وزارت‌خانه نیست. سواد رسانه‌ای را باید در فضا‌ها و ابعاد مختلف مورد تعلق خاطر قرار داد. البته مسئولیت‌های حاکمیتی وجود دارد که نهاد‌های حاکمیتی به آن تعلق خاطر داشته و دارند. مسئولیت‌های سازمانی وجود دارد که سازمان‌هایی مثل آموزش و پرورش، آموزش عالی و صدا و سیما باید به آن توجه کنند. در کنار آن مسئولیت‌های جمعی و اجتماعی در سواد رسانه‌ای هم وجود دارد که هم نهاد خانواده و هم رسانه‌های جمعی عمومی ما این مسئولیت اجتماعی را دارند که در حوزه سواد رسانه‌ای بیش از گذشته فعال باشند.
یادآور می‌شود، سومین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی، از ۱۷ آبان‌ماه به میزبانی دانشگاه امام صادق(ع) و با همت مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال به صورت مجازی آغاز و طی ۱۰ روز گذشته پنج نشست تخصصی مرتبط با آن با حضور متخصصان و علاقه‌مندان حوزه ارتباطات و سواد رسانه‌ای برگزار شد.
در این نشست‌ها بیش از ۲۰ مقاله برگزیده همایش از سوی پژوهشگران ارائه شده است. نخستین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی در آبان‌ماه سال ۹۵ و دومین همایش در آبان سال ۹۷ برگزار شده است.
انتهای پیام مطالب مرتبط
