سواد رسانه‌ای می‌تواند نوعی «عدالت‌پروری» را ایجاد کند / معرفی مقالات برتر همایش سواد رسانه‌ای
رئیس سومین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی اظهار کرد: سواد رسانه‌ای می‌تواند نوعی از «عدالت‌پروری» را در زمینه دسترسی به اطلاعات، تولید و توزیع اطلاعات و مصرف اطلاعات ایجاد کند؛ این جهت‌گیری عادلانه، نیازمند نگاه عدالت‌محور سیاسی و اجتماعی است.
به گزارش خبرنگار ایکنا، حسن بشیر، رئیس سومین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی در مراسم اختتامیه این رویداد طی سخنانی با بیان اینکه موضوع سواد رسانه‌ای و حکمرانی از موضوعات جدید و مهم در رابطه با رسانه‌ها و به‌ویژه فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی است، اظهار کرد: اگر در شرایط دوران شفاهی و کتبی و الکترونیک، دولت‌ها و حاکمان اختیار تام در کنترل و نظارت بر امر خبری و اطلاع‌رسانی داشتند، امروزه همان‌گونه که قدرت میان دولت و مردم تقسیم شده است، این نظارت و کنترل نیز دیگر به شکل کامل در اختیار دولت‌ها نیست. این وضعیت با گسترش جهانی شدن و فرو ریختن مرز‌های دولت-ملت، به مراحل چالش برانگیز رسیده است.
وی با تأکید بر اینکه مسئله مهم در شرایط کنونی، فهم رابطه میان سواد رسانه‌ای و حکمرانی است، افزود: اگر بپذیریم که شرایط و موقعیت‌های جهانی در سطوح مختلف تفاوت اساسی با گذشته پیدا کرده‌اند، باید مجدداً به دنبال موضوع‌شناسی و مسئله‌شناسی جدید در این زمینه باشیم. در حقیقت در رابطه با سواد رسانه‌ای و حکمرانی، موضوع‌شناسی و مسئله‌شناسی مهمترین اقدامی است که باید در سطوح علمی، اجرایی و کاربردی صورت گیرد.
بشیر گفت: اصولاً ما در این زمینه به دنبال چه چیزی باید باشیم؟ آیا لازم است حکومت‌ها در همه زمینه‌های اجتماعی مستقیماً وارد شوند و به عبارتی نظارت و کنترل داشته باشند یا می‌توان برای جامعه مسئولیت‌هایی را تعیین و مساحتی از آزادی و نظارت و کنترل قائل شد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه بیان کرد: بنابراین، موضوع و مسئله اصلی در این زمینه چگونگی تحقق سه مفهوم مهم یعنی استقلال، آزادی و حقوق اجتماعی، در حوزه رسانه و فضای مجازی است. در اینجا عمده بحث در مورد فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی است. در وضعیت‌های دیگر مسئله به گونه‌های دیگر می‌تواند مطرح شود.
وی با تأکید بر اینکه مسئله مهم در شرایط کنونی، فهم رابطه میان سواد رسانه‌ای و حکمرانی است، افزود: اگر بپذیریم که شرایط و موقعیت‌های جهانی در سطوح مختلف تفاوت اساسی با گذشته پیدا کرده‌اند، باید مجدداً به دنبال موضوع‌شناسی و مسئله‌شناسی جدید در این زمینه باشیم. در حقیقت در رابطه با سواد رسانه‌ای و حکمرانی، موضوع‌شناسی و مسئله‌شناسی مهمترین اقدامی است که باید در سطوح علمی، اجرایی و کاربردی صورت گیرد.
بشیر گفت: اصولاً ما در این زمینه به دنبال چه چیزی باید باشیم؟ آیا لازم است حکومت‌ها در همه زمینه‌های اجتماعی مستقیماً وارد شوند و به عبارتی نظارت و کنترل داشته باشند یا می‌توان برای جامعه مسئولیت‌هایی را تعیین و مساحتی از آزادی و نظارت و کنترل قائل شد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه بیان کرد: بنابراین، موضوع و مسئله اصلی در این زمینه چگونگی تحقق سه مفهوم مهم یعنی استقلال، آزادی و حقوق اجتماعی، در حوزه رسانه و فضای مجازی است. در اینجا عمده بحث در مورد فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی است. در وضعیت‌های دیگر مسئله به گونه‌های دیگر می‌تواند مطرح شود.
حقوق مردم در فضای مجازی تابع چه شرایطی است؟
وی با بیان اینکه سوال اصلی در این زمینه این است که اصولاً مردم در شبکه‌های اجتماعی از چه مساحتی از استقلال و آزادی برخوردار هستند و حقوق آنان تابع چه ضوابط و مشخصاتی است و در مقابل، دولت و حاکمیت نیز در این زمینه از چه مساحتی از کنترل و نظارت و قانون گذاری برخوردار است، گفت: آیا در صورتی که اصل حاکمیت در هر نظامی مخدوش شود یا به خطر بیفتد، می‌توان در این زمینه گفت که حکومت این اختیار را ندارد که قدرت خود را به شکل مطلوب تثبیت و از خطر‌های خواسته و ناخواسته جلوگیری کند؟ در این رابطه باید گفت همه دولت‌ها از این اختیار برخوردار هستند که به گونه‌ای مطلوب در تثبیت حاکمیت خود قدم بردارند.
بشیر ادامه داد: از سوی دیگر، آیا در شرایط مختلف، برخی از مردم می‌توانند اقداماتی که از نظر رفتاری و هنجاری به عنوان یک امور نامطلوب، نامناسب، غیراخلاقی، انحرافی و ... از نظر اکثریت مردم جامعه معرفی شده‌اند را انجام دهند، بدون اینکه هیچ مرز و حدی در آن وجود داشته باشد و به عنوان آزادی و حق اجتماعی قلمداد شود؟
رئیس سومین همایش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی افزود: بنابراین موضوع حمکرانی و سواد رسانه‌ای نمی‌تواند به‌طور جداگانه از رابطه میان دولت و مردم مورد بحث قرار گیرد. ضوابط اجتماعی، مقررات رسمی، اختیارات قانونی، آزادی‌های به رسمیت شناخته شده و حقوق مشخص و تبیین شده از مواردی است که در این زمینه باید مورد شناسایی، تجدیدنظر و تدوین مجدد در شرایط کنونی قرار گیرد. به‌ویژه اینکه جامعه، فضای جدیدی از بازنمایی خود را در شبکه‌های اجتماعی پیدا کرده است که با گذشته کاملاً متفاوت است.
وی با بیان اینکه باید فهم جدیدی از وضعیت رسانه‌ها در شرایط فضای مجازی توسط دولتمردان و مردم ایجاد شود، گفت: این فهم، مستلزم دقت در تثبیت فرهنگ و اخلاق مطلوب از یک‌سو و جلوگیری از هرگونه سوء‌استفاده از آزادی یا کنترل نامطلوب از سوی دیگر باشد. سواد رسانه‌ای در این زمینه می‌تواند تبیین و تعیین‌کننده شرایط مطلوب برای ایجاد نوعی از توازن و تعادل میان حاکمیت و مردم در تقسیم مسئولیت‌ها و قدرت‌های مُجاز برای پیشبرد اهداف مطلوب جامعه باشد.
وی با بیان اینکه سوال اصلی در این زمینه این است که اصولاً مردم در شبکه‌های اجتماعی از چه مساحتی از استقلال و آزادی برخوردار هستند و حقوق آنان تابع چه ضوابط و مشخصاتی است و در مقابل، دولت و حاکمیت نیز در این زمینه از چه مساحتی از کنترل و نظارت و قانون گذاری برخوردار است، گفت: آیا در صورتی که اصل حاکمیت در هر نظامی مخدوش شود یا به خطر بیفتد، می‌توان در این زمینه گفت که حکومت این اختیار را ندارد که قدرت خود را به شکل مطلوب تثبیت و از خطر‌های خواسته و ناخواسته جلوگیری کند؟ در این رابطه باید گفت همه دولت‌ها از این اختیار برخوردار هستند که به گونه‌ای مطلوب در تثبیت حاکمیت خود قدم بردارند.
بشیر ادامه داد: از سوی دیگر، آیا در شرایط مختلف، برخی از مردم می‌توانند اقداماتی که از نظر رفتاری و هنجاری به عنوان یک امور نامطلوب، نامناسب، غیراخلاقی، انحرافی و ... از نظر اکثریت مردم جامعه معرفی شده‌اند را انجام دهند، بدون اینکه هیچ مرز و حدی در آن وجود داشته باشد و به عنوان آزادی و حق اجتماعی قلمداد شود؟
رئیس سومین همایش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی افزود: بنابراین موضوع حمکرانی و سواد رسانه‌ای نمی‌تواند به‌طور جداگانه از رابطه میان دولت و مردم مورد بحث قرار گیرد. ضوابط اجتماعی، مقررات رسمی، اختیارات قانونی، آزادی‌های به رسمیت شناخته شده و حقوق مشخص و تبیین شده از مواردی است که در این زمینه باید مورد شناسایی، تجدیدنظر و تدوین مجدد در شرایط کنونی قرار گیرد. به‌ویژه اینکه جامعه، فضای جدیدی از بازنمایی خود را در شبکه‌های اجتماعی پیدا کرده است که با گذشته کاملاً متفاوت است.
وی با بیان اینکه باید فهم جدیدی از وضعیت رسانه‌ها در شرایط فضای مجازی توسط دولتمردان و مردم ایجاد شود، گفت: این فهم، مستلزم دقت در تثبیت فرهنگ و اخلاق مطلوب از یک‌سو و جلوگیری از هرگونه سوء‌استفاده از آزادی یا کنترل نامطلوب از سوی دیگر باشد. سواد رسانه‌ای در این زمینه می‌تواند تبیین و تعیین‌کننده شرایط مطلوب برای ایجاد نوعی از توازن و تعادل میان حاکمیت و مردم در تقسیم مسئولیت‌ها و قدرت‌های مُجاز برای پیشبرد اهداف مطلوب جامعه باشد.
ارتباط عدالت‌پروری و افزایش سواد رسانه‌ای
بشیر با بیان اینکه در حقیقت سواد رسانه‌ای، می‌تواند نوعی از عدالت‌پروری را در زمینه دسترسی به اطلاعات، تولید و توزیع اطلاعات و مصرف اطلاعات ایجاد کند، اظهار کرد: این جهت‌گیری عادلانه، نیازمند نگاه عدالت‌محور سیاسی و اجتماعی است. عدالت اگر در این رابطه به شکل مناسب تبیین و تعیین شود، دولت و جامعه می‌توانند در کنار یکدیگر در جهت تحقق آرمان‌های خود قدم بردارند.
رئیس سومین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی به چند نکته مهم در رابطه با سواد رسانه‌ای و موضوع‌های مرتبط اشاره کرد و افزود: در باب موضوع اول باید گفت همان‌گونه که در دهه‌های پیش بحث ریشه‌کنی بی‌سوادی به معنای توانایی خواندن و نوشتن در دستور کار ویژه کشور قرار گرفت، امروز بی‌شک کمک به ریشه‌کنی بی‌سوادی رسانه‌ای به‌عنوان مهارت و دانش زیست در دنیای رسانه‌ای شده امری غیرقابل اجتناب، حتمی و ضروری است.
وی در تشریح موضوع دوم بیان کرد: با عنایت به ضرورت تأمین بهداشت اطلاعاتی برای شهروندان در محیط‌های رسانه‌ای، موضوع توجه به فرایند و چرخه تولید پیام‌های رسانه‌ای از اهمیت بیش از پیش برخوردار است تا دروازه‌بانی محتوایی ساماندهی شود.
بشیر در ادامه موضوع سوم افزود: سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی به سرفصل آموزش در نظام آموزشی تبدیل شود؛ ضروری است از آنجا که سن بهره‌گیری و زیست رسانه‌ای به شدت کاهش یافته، این آموزش از پیش‌دبستانی آغاز شده و در سطوح دانشگاهی نیز آموزش داده شود.
رئیس سومین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی موضوع مهم بعدی را توجه به مقوله تربیت رسانه‌ای موضوعی دانست و گفت: این موضوع به بومی‌سازی ادبیات نظری سواد رسانه‌ای در کشور کمک می‌کند. ما سواد رسانه‌ای را که منجر به تقویت ابعاد تربیتی شود، کاراتر و موفق‌تر برای پیاده‌سازی در جامعه ایرانی می‌دانیم.
وی در تشریح مورد دیگر قابل تأمل اظهار کرد: موضوع فضای مجازی و حکمرانی نوین و اهمیت آن می‌طلبد که دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های گوناگون نسبت به تعیین شاخص‌ها و حدود و ثغور آن اقدام کنند. موضوعی که امروزه مطمح نظر بسیاری از کشور‌های دنیاست.
بشیر اظهار کرد: اطمینان دارم این همایش با طرح و بررسی دیدگاه‌های علمی، کاربردی و اجرایی مربوط به سواد رسانه‌ای و حکمرانی نوین توانست بسیاری از موضوع‌های مهم و مرتبط را پوشش دهد، اما آنچه که اکنون مهم است، چگونگی پیاده‌سازی و اجرای مناسب بسیاری از مطالعات، پیشنهادات و شیوه‌های مطلوب عملیاتی است که استادان و مشارکت‌کنندگان در سخنرانی‌ها و مقالات گوناگون همایش ارائه کرده‌اند تا این موضوع به جریان و گفتمان ملی در همه سطوح کشور تبدیل شود.
بشیر با بیان اینکه در حقیقت سواد رسانه‌ای، می‌تواند نوعی از عدالت‌پروری را در زمینه دسترسی به اطلاعات، تولید و توزیع اطلاعات و مصرف اطلاعات ایجاد کند، اظهار کرد: این جهت‌گیری عادلانه، نیازمند نگاه عدالت‌محور سیاسی و اجتماعی است. عدالت اگر در این رابطه به شکل مناسب تبیین و تعیین شود، دولت و جامعه می‌توانند در کنار یکدیگر در جهت تحقق آرمان‌های خود قدم بردارند.
رئیس سومین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی به چند نکته مهم در رابطه با سواد رسانه‌ای و موضوع‌های مرتبط اشاره کرد و افزود: در باب موضوع اول باید گفت همان‌گونه که در دهه‌های پیش بحث ریشه‌کنی بی‌سوادی به معنای توانایی خواندن و نوشتن در دستور کار ویژه کشور قرار گرفت، امروز بی‌شک کمک به ریشه‌کنی بی‌سوادی رسانه‌ای به‌عنوان مهارت و دانش زیست در دنیای رسانه‌ای شده امری غیرقابل اجتناب، حتمی و ضروری است.
وی در تشریح موضوع دوم بیان کرد: با عنایت به ضرورت تأمین بهداشت اطلاعاتی برای شهروندان در محیط‌های رسانه‌ای، موضوع توجه به فرایند و چرخه تولید پیام‌های رسانه‌ای از اهمیت بیش از پیش برخوردار است تا دروازه‌بانی محتوایی ساماندهی شود.
بشیر در ادامه موضوع سوم افزود: سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی به سرفصل آموزش در نظام آموزشی تبدیل شود؛ ضروری است از آنجا که سن بهره‌گیری و زیست رسانه‌ای به شدت کاهش یافته، این آموزش از پیش‌دبستانی آغاز شده و در سطوح دانشگاهی نیز آموزش داده شود.
رئیس سومین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی موضوع مهم بعدی را توجه به مقوله تربیت رسانه‌ای موضوعی دانست و گفت: این موضوع به بومی‌سازی ادبیات نظری سواد رسانه‌ای در کشور کمک می‌کند. ما سواد رسانه‌ای را که منجر به تقویت ابعاد تربیتی شود، کاراتر و موفق‌تر برای پیاده‌سازی در جامعه ایرانی می‌دانیم.
وی در تشریح مورد دیگر قابل تأمل اظهار کرد: موضوع فضای مجازی و حکمرانی نوین و اهمیت آن می‌طلبد که دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های گوناگون نسبت به تعیین شاخص‌ها و حدود و ثغور آن اقدام کنند. موضوعی که امروزه مطمح نظر بسیاری از کشور‌های دنیاست.
بشیر اظهار کرد: اطمینان دارم این همایش با طرح و بررسی دیدگاه‌های علمی، کاربردی و اجرایی مربوط به سواد رسانه‌ای و حکمرانی نوین توانست بسیاری از موضوع‌های مهم و مرتبط را پوشش دهد، اما آنچه که اکنون مهم است، چگونگی پیاده‌سازی و اجرای مناسب بسیاری از مطالعات، پیشنهادات و شیوه‌های مطلوب عملیاتی است که استادان و مشارکت‌کنندگان در سخنرانی‌ها و مقالات گوناگون همایش ارائه کرده‌اند تا این موضوع به جریان و گفتمان ملی در همه سطوح کشور تبدیل شود.
نیازمند اندیشه جدید در بازار تولید پیام هستیم
بر اساس این گزارش، عبدالکریم خیامی، دبیر شورای علمی این همایش نیز در آیین اختتامیه این رویداد با بیان اینکه رسانه‌ها در میانه ارتباطات انسانی جا خوش کرده‌اند و چه بخواهیم چه نخواهیم این میانجی‌ها همه جا ما را در بر گرفته‌اند، گفت: این شرایط که از قبل آغاز شده، با آمدن وسایل ارتباط جمعی همواره دغدغه نهاد سیاست و آموزش و دانش بوده است.
وی افزود: در روزگار ما فناوری‌های جدیدتری بروز و ظهور پیدا کرده‌اند و این ابزار هم‌گرایی مجازی با فردی شدن، تعاملی شدن، تولید و مصرف رسانه‌ها مطرح و و مورد توجه قرار گرفته‌اند، این یعنی باید اندیشه جدیدی در مدیریت بازار پیام داشته باشیم.
دبیر شورای علمی سومین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی با بیان اینکه در عالم نظریه نیز شاهد یک چرخش نظری بوده‌ایم، گفت: این پارداریم نظری از فرایندی و انتقالی به رویکرد معناگرا تغییر پیدا کرده است و آرام آرام در میان صاحب‌نظران فرستنده‌محوری به کاربرمحوری حرکت می‌کند. این یعنی وقتی انتقال به معنا و تبادل تغییر پیدا می‌کند، جایگاه جدیدتری برای کاربران و مصرف‌کنندگان و مشارکت‌کنندگان ایجاد می‌شود.
خیامی افزود: ما از مدیریت رسانه‌ای به تنظیم‌گری رسانه منتقل می‌شویم و در تنظیم‌گری، مخاطبان نقش جدی‌تری دارند. اینکه صرفاً با کنترل فرستنده، مدیریت فضای مطلوب رسانه‌ای جوامع انجام شود، مسئله کافی نیست، بلکه باید دریافت‌کنندگان هم توانمند شده و دانش استفاده از فضا‌های جدید و محتوا‌ها را داشته باشند.
وی با تأکید بر اینکه سواد رسانه‌ای، اطلاعاتی و مجازی مولود چنین چرخشی در عرصه‌های سیاسی، آموزشی و دانشی چند دهه بوده که فراگیر شده است، بیان کرد: کشور ما با تأخیر این فرایند را آغاز کرده است، اما امروز در سطوح مختلف شاهد توجه به این موضوع هستیم. آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها پیش‌تاز بوده‌اند و همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی نیز از جمله این جد و جهدهاست که به اهتمام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و به ویژه مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال آغاز به کار کرد.
دبیر شورای علمی سومین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی یادآور شد: مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال در ابتدای راه از میان مراکز دانشگاهی، علمی و پژوهشی پس از بررسی‌ها، برگزاری این رویداد را به دانشگاه نام‌آشنای امام صادق(ع) واگذار کرد که البته می‌توان گفت به نمایندگی از همه دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و مراکز علمی کشور به دانشگاه امام صادق(ع) واگذار شده است. یکی از انتظارات از این واگذاری ارتقای درجه علمی همایش بوده است که اخذ درجه ISC یکی از این راه‌ها بوده است.
خیامی افزود: گام دیگر تبیین طراحی چارچوب مفهومی و گفتمانی بود. همچنین دال مرکزی این رویداد حکمرانی نوین ذیل رویکرد تمدنی بود. ما در این همایش از مشارکت مستقیم ۳۵۰ نفر از اساتید، دانشجویان و پژوهشگران بهره بردیم.
این عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به اینکه در این همایش حکمرانی نوین، مردمی‌سازی و کاربردی‌سازی مورد توجه قرار گرفته است، گفت: همایش از بومی‌سازی ادبیات نظری، معرفتی و فلسفی تا کاربردی‌سازی و مردمی‌سازی را در برگرفته است. ما با شیوع کرونا در دو مرحله به این موضوع ورود پیدا کردیم. ابتدا اینکه اعضای شورای علمی بلافاصله به تولید محتوای کاربردی در این زمینه پرداختند و دوم اینکه این موضوع به‌عنوان یکی از محور‌های همایش مورد توجه قرار گرفت و امروز بخشی از مقالاتی که مورد تقدیر قرار می‌گیرند، مربوط به همین محور همایش هستند.
وی ادامه داد: ما در همایش ۲۱۵ چکیده دریافت کردیم که در سه مرحله داوری صورت گرفت. ۸۴ مقاله به انتهای مسیر رسیدند که در نهایت ۱۰ مورد به عنوان مقالات برتر معرفی شدند که البته ۱۸ مقاله نیز طی پنج نشست تخصصی ارائه محتوای پژوهشی داشتند.
خیامی با اشاره به آنچه از خروجی بررسی مقالات قابل ذکر است، افزود: ما در مبانی نظری و معرفتی سواد رسانه‌ای گامی کوچک، اما مهم برداشته‌ایم، اما انتظار بیشتری از حوزه‌های علمیه و دیگر نهاد‌هایی داریم که در ساحت معرفت دینی فعالیت می‌کنند تا ضمن ورود و اهتمام بیشتر در حوزه‌های مرتبط با سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی، بتوانیم مبتنی بر مبانی فکری و معرفتی خودمان سواد رسانه‌ای را بومی‌سازی کنیم.
بر اساس این گزارش، در این رویداد از کتاب چکیده‌های همایش به اهتمام عبدالکریم خیامی و کتاب سواد رسانه‌ای نوشته جیمز پاتر و ترجمه احسان شاه‌قاسمی نیز رونمایی شد. همچنین مقالات برگزیده سومین همایش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی به ترتیب زیر مورد تقدیر قرار گرفتند که عناوین آنها به شرح زیر است:
بر اساس این گزارش، عبدالکریم خیامی، دبیر شورای علمی این همایش نیز در آیین اختتامیه این رویداد با بیان اینکه رسانه‌ها در میانه ارتباطات انسانی جا خوش کرده‌اند و چه بخواهیم چه نخواهیم این میانجی‌ها همه جا ما را در بر گرفته‌اند، گفت: این شرایط که از قبل آغاز شده، با آمدن وسایل ارتباط جمعی همواره دغدغه نهاد سیاست و آموزش و دانش بوده است.
وی افزود: در روزگار ما فناوری‌های جدیدتری بروز و ظهور پیدا کرده‌اند و این ابزار هم‌گرایی مجازی با فردی شدن، تعاملی شدن، تولید و مصرف رسانه‌ها مطرح و و مورد توجه قرار گرفته‌اند، این یعنی باید اندیشه جدیدی در مدیریت بازار پیام داشته باشیم.
دبیر شورای علمی سومین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی با بیان اینکه در عالم نظریه نیز شاهد یک چرخش نظری بوده‌ایم، گفت: این پارداریم نظری از فرایندی و انتقالی به رویکرد معناگرا تغییر پیدا کرده است و آرام آرام در میان صاحب‌نظران فرستنده‌محوری به کاربرمحوری حرکت می‌کند. این یعنی وقتی انتقال به معنا و تبادل تغییر پیدا می‌کند، جایگاه جدیدتری برای کاربران و مصرف‌کنندگان و مشارکت‌کنندگان ایجاد می‌شود.
خیامی افزود: ما از مدیریت رسانه‌ای به تنظیم‌گری رسانه منتقل می‌شویم و در تنظیم‌گری، مخاطبان نقش جدی‌تری دارند. اینکه صرفاً با کنترل فرستنده، مدیریت فضای مطلوب رسانه‌ای جوامع انجام شود، مسئله کافی نیست، بلکه باید دریافت‌کنندگان هم توانمند شده و دانش استفاده از فضا‌های جدید و محتوا‌ها را داشته باشند.
وی با تأکید بر اینکه سواد رسانه‌ای، اطلاعاتی و مجازی مولود چنین چرخشی در عرصه‌های سیاسی، آموزشی و دانشی چند دهه بوده که فراگیر شده است، بیان کرد: کشور ما با تأخیر این فرایند را آغاز کرده است، اما امروز در سطوح مختلف شاهد توجه به این موضوع هستیم. آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها پیش‌تاز بوده‌اند و همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی نیز از جمله این جد و جهدهاست که به اهتمام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و به ویژه مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال آغاز به کار کرد.
دبیر شورای علمی سومین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی یادآور شد: مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال در ابتدای راه از میان مراکز دانشگاهی، علمی و پژوهشی پس از بررسی‌ها، برگزاری این رویداد را به دانشگاه نام‌آشنای امام صادق(ع) واگذار کرد که البته می‌توان گفت به نمایندگی از همه دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و مراکز علمی کشور به دانشگاه امام صادق(ع) واگذار شده است. یکی از انتظارات از این واگذاری ارتقای درجه علمی همایش بوده است که اخذ درجه ISC یکی از این راه‌ها بوده است.
خیامی افزود: گام دیگر تبیین طراحی چارچوب مفهومی و گفتمانی بود. همچنین دال مرکزی این رویداد حکمرانی نوین ذیل رویکرد تمدنی بود. ما در این همایش از مشارکت مستقیم ۳۵۰ نفر از اساتید، دانشجویان و پژوهشگران بهره بردیم.
این عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به اینکه در این همایش حکمرانی نوین، مردمی‌سازی و کاربردی‌سازی مورد توجه قرار گرفته است، گفت: همایش از بومی‌سازی ادبیات نظری، معرفتی و فلسفی تا کاربردی‌سازی و مردمی‌سازی را در برگرفته است. ما با شیوع کرونا در دو مرحله به این موضوع ورود پیدا کردیم. ابتدا اینکه اعضای شورای علمی بلافاصله به تولید محتوای کاربردی در این زمینه پرداختند و دوم اینکه این موضوع به‌عنوان یکی از محور‌های همایش مورد توجه قرار گرفت و امروز بخشی از مقالاتی که مورد تقدیر قرار می‌گیرند، مربوط به همین محور همایش هستند.
وی ادامه داد: ما در همایش ۲۱۵ چکیده دریافت کردیم که در سه مرحله داوری صورت گرفت. ۸۴ مقاله به انتهای مسیر رسیدند که در نهایت ۱۰ مورد به عنوان مقالات برتر معرفی شدند که البته ۱۸ مقاله نیز طی پنج نشست تخصصی ارائه محتوای پژوهشی داشتند.
خیامی با اشاره به آنچه از خروجی بررسی مقالات قابل ذکر است، افزود: ما در مبانی نظری و معرفتی سواد رسانه‌ای گامی کوچک، اما مهم برداشته‌ایم، اما انتظار بیشتری از حوزه‌های علمیه و دیگر نهاد‌هایی داریم که در ساحت معرفت دینی فعالیت می‌کنند تا ضمن ورود و اهتمام بیشتر در حوزه‌های مرتبط با سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی، بتوانیم مبتنی بر مبانی فکری و معرفتی خودمان سواد رسانه‌ای را بومی‌سازی کنیم.
بر اساس این گزارش، در این رویداد از کتاب چکیده‌های همایش به اهتمام عبدالکریم خیامی و کتاب سواد رسانه‌ای نوشته جیمز پاتر و ترجمه احسان شاه‌قاسمی نیز رونمایی شد. همچنین مقالات برگزیده سومین همایش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی به ترتیب زیر مورد تقدیر قرار گرفتند که عناوین آنها به شرح زیر است:
- رتبه اول: مقاله «تولید محتوا و سواد رسانه‌ای یاری‌گران حکمرانی نوین و تاب‌آوری سایبری» به قلم لیلا تراب‌زاده و جاوید ایمانی در موضوع نسبت حکمرانی نوین و سواد رسانه‌ای،
- رتبه دوم: مقاله «رابطه میان سواد رسانه‌ای و هوش اجتماعی کاربران شبکه‌های اجتماعی مجازی» به قلم سمیه تاجیک اسماعیلی و امیر جهانی در موضوع مردمی‌سازی سواد،
- رتبه سوم: مقاله «معرفت‌یابی بنیان‌های نظری سواد رسانه‌ای بومی در ایران» به قلم داوود آقارفیعی در موضوع بومی‌سازی ادبیات نظریه سواد رسانه‌ای،
- رتبه چهارم: مشترکاً مقاله‌های «بررسی رابطه سواد رسانه‌ای مرتبط با بیماری کرونا و اضطراب ناشی از این بیماری در دانشجویان دانشگاه‌های شهر همدان در دوران بحران کرونا» به قلم هانیه جورمند، سعید بشیریان، مجید براتی، سلمان خزایی، انسیه جنابی و سپیده رضاییان در موضوع کرونا و سواد رسانه‌ای و مقاله «اثربخشی برنامه آموزشی ارتقای سواد رسانه‌ای بر دلزدگی زناشویی در زوجین پرمصرف و فضای مجازی شهر اصفهان» به قلم امین رضوانی و سید اسماعیل موسوی در موضوع مردمی‌سازی سواد،
- رتبه پنجم: مقاله «بررسی رابطه سواد اطلاعاتی و تفکر انتقادی با میزان سواد رسانه‌ای دانشجویان دانشکده فنی و مهندسی» به قلم محمود هوشنگ نژاد در موضوع مردمی سازی سواد رسانه‌ای،
- رتبه ششم: مشترکاً به مقاله‌های «تحلیل شبکه اجتماعی اینستاگرام و ترسیم نقشه با محوریت موضوعی ویروس‌کرونا» به قلم طاهره ابوالقاسم مسلمان، الهام هوشمند، علیرضا آبیاتی و محمد اعظم پورافشار در موضوع کرونا و سواد رسانه‌ای و «نقش سواد رسانه‌ای در کنترل اخبار جعلی» به قلم حجت‌الله عباسی در موضوع مردمی‌سازی سواد رسانه‌ای،
- رتبه هفتم: مقاله «شیوه‌های مناسب برای برنامه‌سازی آموزش سواد رسانه‌ای در رادیو جوان» به قلم ویدا همراز، فاطمه پرده دهقانی و محمد اخگری در موضوع سواد رسانه‌ای و فعالیت رسانه‌ها،
- رتبه هشتم: مقاله «بررسی نقش سواد رسانه‌ای در حکمرانی» به قلم اسماعیل شیرعلی در موضوع نسبت حکمرانی نوین و سواد رسانه‌ای،
- رتبه نهم: مقاله «سواد رسانه‌ای و تاثیر آن بر حکمرانی و نوین در عصر دولت پسامدرن» به قلم روح‌الامین سعیدی و نرگس رضایی در موضوع نسبت حکمرانی نوین و سواد رسانه‌ای،
- رتبه دهم: مقاله «نقش علوم شناختی و فراشناختی در تحلیل اخبار امنیتی و اطلاعاتی از بعد رسانه‌ای» به قلم محمد قلی‌زاده، اکبر استرکی و سیدمحمد حسینی در موضوع کاربردسازی سواد اطلاعاتی.
انتهای پیام مطالب مرتبط
