وظایف جوانان و منتظران در جامعه مهدوی

طیبه توکلی‌حامد، مدرس حوزه و دانشگاه و پژوهشگر حوزه زنان و مهدویت در چهارمین جلسه از «سلسله مباحث ویژگی‌های جامعه منتظر»، در گفت‌وگو با ایکنا از کرمان به بررسی وظایف منتظران به ویژه جوانان در دوران غیبت پرداخت و گفت: جوانان نقش کلیدی در دولت امام مهدی(عج) دارند و شایسته است که برای ظهور زمینه‌سازی کنند.

وی ادامه داد: مهمترین زمینه‌سازی، عمل به وظایف این دوران است. آیت‌الله موسوی اصفهانی در کتاب مکیال‌المکارم، ۸۰ وظیفه برای انسان منتظر بیان کرده است که در این بین معرفت، محبت، اطاعت، فعالیت و شباهت از ویژگی‌های جوانان منتظر است.

توکلی‌حامد ادامه داد: اولین وظیفه یک جوان منتظر معرفت است که از مسائل حیاتی و اساسی انسان است زیرا شناخت امام عصر(عج) مایه رشد و تعالی انسان می‌شود. امام علی(ع) در مورد اصل معرفت به کمیل می‌فرماید«هیچ حرکت و فعالیتی نیست مگر اینکه در آن نیازمند شناخت و آگاهی هستی». (تحف‌العقول، حرانی، صفحه ۱۷۱).

این مدرس دانشگاه گفت: مهدویت شناخت و معرفت می‌طلبد و مهمترین شناخت در این حوزه شناخت امام(امام شناسی)، شناخت حقوق امام(حق شناسی) و شناخت آفات و خطرات(آسیب‌شناسی) است. بنابراین لازم است این سه مبحث مورد توجه قرار گیرد.

وی با بیان اینکه شناخت امام دو جنبه دارد، اول اینکه امام چه کسی است و چه خصوصیاتی دارد؟ دوم اینکه امام مهدی کیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟، گفت: یکی از خدمت‌گزاران امام عسکری(ع) به نام ابونصر پیش از غیبت به حضور امام مهدی(عج) می‌رسد و امام در معرفی خود به او می‌فرماید«من آخرین جانشین پیامبر خدا هستم و خدا به برکت من بلا را از خاندان و شیعیانم دور می‌کند». (كمال‌الدين و تمام‌النعمة، شیخ صدوق، جلد ۲، صفحه ۱۷۱)

توکلی‌حامد با اشاره به اهمیت شناخت در دوران غیبت افزود: پیامبر(ص) می‌فرماید«هرکس بمیرد در حالی که امام زمان خود را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است». (الغیبة، شیخ‌طوسی، صفحه ۱۲۲). شخصی از امام صادق(ع) پرسید منظور از مرگ جاهلی چیست؟ امام فرمود «مرگ کفر، نفاق و ضلالت»(اصول کافی، شیخ‌کلینی، جلد اول، صفحه ۳۷۷) و این خسارت کمی نیست که مرگ انسان، جاهلی شود.

وی بیان کرد: نتیجه و ثمره بی معرفتی به امام زمان(عج) سه حالت دارد، یا همراه با عناد و انکار است که اگر به صورت آشکارا باشد نتیجه آن کفر می‌شود و به این فرد کافر می‌گویند، یا به صورت مخفیانه است که نتیجه آن نفاق است و به آن فرد منافق می‌گویند و یا بدون عناد و انکار است که نتیجه آن ضلات و گمراهی است و در نتیجه به این فرد گمراه می‌گویند.

توکلی‌حامد افزود: گروه اول یا همان کافران منکر امام هستند و عناد خود را صراحتاً اعلام می‌کنند، گروه دوم منکر امام هستند اما به دلیل موقعیت اجتماعی خوبی که دارند عناد خود را پنهان می‌کنند و گروه سوم گمراهانند یعنی جاهلان مقصر که امام را قبول دارند اما در تلاش برای معرفت حقیقی و شناخت امام کوتاهی کرده‌اند.

ضرورت معرفت عمیق جوانان نسبت به امام زمان(عج)

این مبلغ بین‌الملل با تأکید بر کسب آگاهی لازم نسبت به امام زمان(عج)، گفت: نباید جزو کسانی باشیم که امام مهدی(عج) را قلبی و زبانی قبول داریم اما شناختمان در ارتباط با حضرت کم باشد. زیرا کافران و منافقان به دلیل اینکه شناخت شیعیان در مورد امام خود کم است، سوء استفاده‌ خواهند کرد.

این مدرس دانشگاه بیان کرد: جوان امروز شناخت خوبی در موضوعات متعدد فرهنگی و علمی دارد اما متأسفانه اطلاعات او در مورد امام زمان(عج) کم است و مسائلی مانند فلسفه غیبت، علائم ظهور، شرایط ظهور، ویژگی یاران حضرت، طول عمر حضرت و... برای جوانان روشن نیست و اگر در این باره از جوانان سوال شود نمی‌توانند پاسخ دهند.

وی ادامه داد: اگرچه شناخت هر چند محدود از امام زمان(عج) بسیار عالی است اما هدف اصلی که از معرفت و شناخت گرفته می‌شود، شناخت بر اساس حسب و نسب حضرت نیست بلکه جوانان علاوه‌بر شناخت شناسنامه‌ای باید شئونات و مقامات حضرت را بشناسند و از وجود نورانی امام بهره بگیرند. زیرا تنها شناخت سطحی از امام کافی نیست و انسان را در زمره گمراهان قرار می‌دهد. در طول تاریخ اینگونه افراد زیاد بودند مانند ابن‌ملجم‌مرادی، طلحه، زبیر و... که در ابتدا مورد تأیید بودند اما در نهایت به مرگ جاهلی از دنیا رفتند.

این مدرس حوزه بیان کرد: معرفت و شناخت که اولین وظیفه یک جوان منتظر است، وظایف دیگری از جمله اطاعت، فعالیت، شباهت و محبت به دنبال دارد تا بتواند از مرگ جاهلی جلوگیری کند. زمانی که انسان در عرصه امتحانات الهی قرار می‌گیرد و بحث شهوت، ثروت، قدرت و... به وجود می‌آید، در این هنگام مشخص می‌شود که انسان تا چه اندازه از امام خود اطاعت می‌کند.

وی با بیان اینکه کار شیطان این است که انسان را وسوسه می‌کند، گفت: اما انسان باید یک لحظه صبر کرده و دو کار را انجام دهد. اول باید به این آیه فکر کند «لا تُدْرِكُهُ الْأَبْصَارُ وَهُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصَارَ و هُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ: او را هیچ چشمی درک ننماید و او همه بینندگان را مشاهده می‌کند و او لطیف و نامرئی و (به همه چیز خلق) آگاه است.» (سوره انعام، آیه ۱۰۳) و بداند که خداوند و امام زمان (عج) متوجه انسان هستند و اگر این مورد را در نظر بگیریم آیا دوباره به شیطان چشم می‌گوییم و راه خلاف را انتخاب می‌کنیم؟

توکلی‌حامد افزود: دومین کار در برابر وسوسه‌های شیطان این است که انسان قبل از انجام کار از کلمه او به جای کلمه من استفاده کند. نباید گفت من دوست دارم این کار را انجام دهم(گرچه کار حرامی باشد مانند گوش دادن به موسیقی، شرکت در جلسات مختلط، تقلب کردن در امتحانات و...) بلکه باید رضایت امام زمان(عج) را در انجام کارها مد نظر قرار داد.

وی با بیان اینکه تمام وظایف جوان منتظر مرتبط با معرفت امام زمان(عج) است و اگر معرفت حاصل شود، انتظار معنا پیدا می‌کند، گفت: معرفت فواید بسیاری دارد. امام باقر(ع) می‌فرماید«کسی که بمیرد در حالی که امام زمان خود را نشناخته باشد جلو افتادن و یا تأخیر در امر ظهور به او زیان نمی‌رساند و کسی که بمیرد در حالی که امام زمان خود شناخته باشد مانند کسی است که در خیمه امام و همراه او بوده است».(اصول‌ کافی، شیخ کلینی، جلد۱، باب ۸۴، حدیث ۵۰، صفحه ۴۳۳)

شش حق امام زمان(عج)

این پژوهشگر حوزه مهدویت دومین مسئله در معرفت را حق شناسی(شناخت حقوق امام) دانست و گفت: این نوع شناخت سبب دلدادگی انسان می‌شود. آیت‌الله موسوی در کتاب مکیال‌المکارم در این باره چندین حق را نام برده‌اند که اولین این حقوق، حق وجود است. خداوند به برکت وجود معصومان(ع) موجودات را آفریده و امروز جهان هستی وجود و هستی خود را مدیون و مرهون امام زمان(عج) می‌داند. در همین رابطه پیامر اسلام(ص) به امام علی(ع) می‌فرماید «اگر ما نبودیم خداوند نه آدم و نه حوا را می‌آفرید و نه بهشت و نه جهنم و نه زمین را».

وی افزود: حق دوم حق نعمت و واسطه آن است. امام واسطه فیض الهی است. در دعای عدیله می‌خوانیم «به برکت او به خلق روزی می‌رسد و به واسطه وجود او زمین و آسمان پابرجاست». همچنین در دعای ندبه می‌خوانیم «کجاست آن وسیله‌ای که فیوضات آسمان را به زمین می‌رساند».

توکلی‌حامد با بیان اینکه نحوه سپاس‌گزاری ما از امام زمان باید به این شکل باشد که یار ایشان باشیم و نسبت به ایشان شناخت داشته باشیم، حق سوم را حق بقا در دنیا دانست و گفت: روایات زیادی وجود دارد که قلب عالم امکان و هسته مرکزی جهان هستی را امام زمان معرفی می‌کنند و اگر یک روز زمین از حجت خالی باشد زمین اهل خود را فرو می‌برد.

وی گفت: حق چهارم حق پدر بر فرزند است. امام برای همه مردم حق پدری دارد. براساس روایتی از امام رضا(ع) «امام همدم، همراه و پدر مهربان است»(اصول‌ کافی، شیخ کلینی، جلد ۱، صفحه ۲۰۰). امام مهدی(ع) پدر معنوی هستی محسوب می‌شوند و وظیفه همه احسان به ایشان هست.

این مبلغ بین‌الملل با بیان اینکه حق پنجم حق عالِم بر دانش‌پژوه است و براساس آیه ۷ سوره انبیا خداوند به همه مردم دستور داده به سخنان اهل‌بیت(ع) رجوع کنند، گفت: حق ششم حق امام بر مردم است. امام مهدی(عج) در جایگاه رهبر قرار دارند، بنابراین حقوقی دارند. امام باقر(ع) می‌فرماید «حق امام بر مردم این است که آنچه امام می‌فرماید بشنوند و از او اطاعت کنند». (اصول‌ کافی، شیخ کلینی، جلد ۱، صفحه ۴۰۵)

وی در پایان با بیان اینکه سومین مبنای معرفت آسیب‌شناسی است که در جلسات بعد به آن پرداخته خواهد شد به معرفی منابعی برای معرفت جوانان نسبت به امام زمان(عج) پرداخت و گفت: کتاب قرآن، مهدی و جوانان از  محمدرضا نصوری، سایت موعود، سایت مصاف، سایت مرکز تخصصی مهدویت قم، سایت مؤسسه آینده روشن قم، مجله امان و مجله موعود از جمله منابع معتبر هستند. همچنین توصیه می‌شود جوانان با مراجعه به بنیاد‌های فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج) استان‌ خود در دوره‌های مهدویت شرکت کنند تا شناخت و معرفت خود نسبت به امام مهدی(عج) را بالا برده و بتوانند زمینه‌ساز ظهور باشند.

ادامه دارد...