به گزارش ایکنا، ۶ تا ۸ دی‌ماه ۱۴۰۲ یکی دیگر از نشست‌های تخصصی شورای عالی قرآن و مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه، این بار با موضوع
اثرگذاری تلاوت بر مخاطب برپا می‌شود. بدین منظور در چند نوبت نگاهی به محتوای دوره هفدهم این نشست که بهمن‌ماه سال ۱۴۰۱ با موضوع
مهندسی تلاوت برگزار شد، خواهیم داشت.
حمیدرضا مستفید، پیشکسوت و پژوهشگر عرصه
قرآن کریم در این نشست، مقاله‌ای با عنوان «نقش ادبیات عرب و وقف و ابتدا در مهندسی تلاوت» ارائه داده است که در ادامه فیلم این ارائه در حضور صاحب‌نظران این حوزه را مشاهده کرده و برای بهره‌برداری علاقه‌مندان، متن کامل این مقاله نیز منتشر شده است.
کلیدواژه‌های این مقاله ادبیات عرب، وقف و ابتدا، مهندسی تلاوت، قاری قرآن است.
در چکیده این مقاله می‌خوانیم؛
قرائت کلام الله هر چند به خودی خود و حتی با نفهمیدن معانی آیات ارزشمند و مورد تأکید است ـ چه آنکه فرموده‌اند: النظر فی المصحف عبادة (کلینی، ۲، ۶۱۴) ـ پس قرائت آن نیز ـ حتی بدون فهمیدن معانی آن ـ ولی با قصد قربت، عبادت محسوب می‌شود؛ همانطور که از رسول اکرم نقل شده: افضل العبادة قراءة القرآن (حرّ عاملی، ۴، ۸۲۵)؛ اما فهم معانی و تدبّر در آن‌ها قطعاً مورد تأکید شارع مقدس است.
قرآن کریم در آیات متعددی به این مسئله توجه داده است؛ آنجا که همگان را دعوت به تدبّر قرآن فرموده و هدف از نزول قرآن را تدبّر و تذکّر دانسته است.
در روایات منقوله از امامان معصوم علیهمالسلام نیز قرائت قرآن بدون تدبّر را فاقد هرگونه خیری دانسته‌اند. بسیار طبیعی است که برای فهم و تدبّر در آیات، باید با زبان قرآن آشنا بود. به همین سبب است که در کلام معصومین علیهمالسلام به فراگیری زبان عربی نیز تأکید شده است.
حتی اگر این تأکیدات در آیات و روایات در فهم و تدبّر کلام الله و آموختن زبان عربی نبود، بعید بود کسی نسبت به نقش فهم معانی آیات در ارتقای کیفیت تلاوت و ارائه یک تلاوت استادانه شک و تردید داشته باشد.
فهم معانی آیات، که منوط به شناخت نوع کلمات قرآنی و ساختار و نقش آن‌ها در جملات است، از ارکان دانش وقف و ابتدا به شمار آمده، قاری را در انتخاب لحن متناسب با معنا و مفهوم آیات و نیز در تشخیص محل مناسب برای وقف و ابتدا یاری می‌رساند. قاری‌ای که با وقف و ابتدا‌های نامناسب معانی آیات را به درستی به مخاطب القا نمی‌کند، نمی‌تواند مدعی باشد که یک تلاوت استادانه و مهندسی شده را ارائه داده است.
در این مقاله به بیان نمونه‌هایی از این قبیل می‌پردازیم تا از طریق بیان نمونه و مثال، اهمیت این امر بیش از پیش روشن شود.
در بخشی از مقاله «نقش ادبیات عرب و وقف و ابتدا در مهندسی تلاوت» می‌خوانیم؛
قرآن کریم به زبان و قالب الفاظ عربی نازل شده و برای فهم صحیح کلمات و ترکیبات آن ضروری است که تسلط لازم بر معنا، ساختار و جایگاه کلمات قرآنی داشته باشیم.
تسلط بر معنا مستلزم دانستن و آموختن علم مفردات و فقه‌اللغة، اشراف بر ساختار کلمات منوط به فراگیری دانش صرف و دستیابی به جایگاه و نقش کلمات مربوط به علم نحو می‌باشد.
علم بلاغت ـ مشتمل برشاخه‌های معانی، بیان و بدیع ـ نیز در تکمله علوم سه‌گانه بالا در فهم کامل الفاظ قرآن کریم دارای اهمیت است.
آنچه یک قاری قرآن در ادبیات عرب ـ به اندازه توان خود ـ باید به آن‌ها مجهّز باشد، بیشتر سه علم اولی یاد شده است؛ یعنی لغت، صرف و نحو.
برای توجه دادن قاریان به اهمیت بالای این مطلب، کافی است به ذکر نمونه‌ای بپردازیم که به طور همزمان دانستن این سه دانش را نشان می‌دهد.
دو واژه صراط یا مصیطر را اگر بخواهیم معنا کنیم به ناچار به منابع لغت باید مراجعه کنیم؛ حال اگر ندانیم ریشه این دو کلمه چیست؟ چگونه می‌توانیم به معنای درست آن‌ها رهنمون گردیم؟
آنچه از ظاهر این دو لفظ نمایان است این که حرف اول آن‌ها «ص» باشد، در حالی که چنین نیست و حرف اول آن دو «س» است که به دلیل تناسب با حرف «ط»، موجود در این دو کلمه، تبدیل به «ص» شده است.
بنابر این اگر ساختار و ریشه کلمات نزد قاری روشن نباشد در یافتن معنای کلمه دچار مشکل خواهد بود.
دریافت فایل پی دی اف مقاله «نقش ادبیات عرب و وقف و ابتدا در مهندسی تلاوت»
انتهای پیام 
