علوم انسانی کنونی فاصله زیادی با پیشرفت واقعی دارد
عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند بیان کرد: با وجود پیشرفتی که امروزه در حوزه فناوری می‌بینیم اما علوم انسانی از پیشرفت فاصله گرفته است بنابراین این تعارض و صنعت سودجو، هویت انسان دانشگاهی را به تسخیر خود درآورده است لذا بیش از هر زمان دیگری نیاز به امور قدسی همانند عشق و فطرت داریم.
به گزارش خبرنگار ایکنا، علی‌اکبر محمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند، امروز سه شنبه اول آذرماه در همایش «فرهنگ و هویت‌های دیجیتال دانشگاه» با موضوع «رهیافتی قرآنی به دیالکتیک فرهنگ دیجیتال دانشگاه و انسان سنت‌گرا» به سخنرانی پرداخت. در ادامه گزیده سخنان وی را می‌خوانید:
دغدغه‌ای که بنده همواره داشته‌ام این است که نمی‌توانیم به سادگی از ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی خودمان با همه تغییر و تحولات پرسرعتی که در عصر ارتباطات وجود دارد جدا شویم و ریشه‌ها را فراموش کنیم لذا سعی دارم به چند نمونه از مسائل مهم حوزه ارتباطات با تأکید بر آیات قرآن اشاره کنم. معمولاً در عصر دیجیتال یا ارتباطات، برای کلید واژه ارتباط، چهار عنصر شامل تولید کننده، نشان یا نماد، دریافت کننده و در نهایت درک معنا اشاره شده است. در ارتباطات ایده‌ها، انگیزه‌ها و مهارت‌ها به وسیله واژه‌ها، تصاویر، شکل‌ها، اعداد و ... از فرستده به گیرنده منتقل می‌شوند.
فاصله گرفتن نسل جدید از ریشه‌های فرهنگی
مخصوصا بعد از همه‌گیری کرونا که هنوز هم گرفتار آن هستیم موضوع ارتباطات ساختار متفاوتی پیدا کرد و سرعت تغیری و تحولات را بیشتر کرد. در این دوران بسیاری از افراد دچار حالت تدافعی شدند و برای اینکه خود و خانواده را ایمن نگه دارند برنامه‌های مختلفی را اجرا کردند و همه به نوعی انزا کشیده شدند لذا جدای از مشکلات اقتصادی و سیاسی در زمینه هویتی نیز دچار چالش‌هایی شدند و فقرِ گفت‌وگو، گفتمان و دیالوگ و بروز احساسات، انسان‌ها را با چالش‌های شدیدی مواجه کرد و دانشگاه‌ها هم به دور از این واقعیات‌ها و تحولات جامعه نبودند و بخش آموزش و پرورش نیز بیشترین صدمه‌ها را خوردند.
آموزش مجازی شکل گرفت و بسیار سریع توسعه پیدا کرد و بخش‌های گوناگون جامعه علمی از آن بهره‌مند شدند اما در این میان عاطفه و احساس کمتر شد و نتوانستیم با فراگیران دانش ارتباط نزدیک و احساسی و عاطفی داشته باشیم و به همین دلیل بخش زیادی از مشکلات اجتماعی که امروزه جامعه ما با آن دست و پنجه نرم می‌کند ناشی از همین است که نسل جدید از ریشه‌های فرهنگی خود فاصله گرفت و وارد دنیایی شد که بدون اینکه از قبل خوراک فکری لازم برای وی فراهم شده باشد که متناسب با بافت فرهنگی وی بوده باشد اما در این دنیای جدید رها شد و این مشکلاتی را برای همه ما پدید آورد.
نسل جدید تبدیل به شهروند دیجیتال شده‌اند
هر کسی زمانی می‌تواند هویت پیدا کند که ارتباطی درست شکل گرفته باشد لذا به نظرم باید هویت دانشگاهی از نو بازسازی شود. البته منظور این نیست که ریشه‌های فرهنگی قطع شود بلکه باید به آنچه این ملت به آن باورمند بوده‌اند و مردم ما در طول تاریخ به آن بالیده‌اند بازگردیم و با آنها انس بگیریم. البته ناگزیریم با تحولات اجتماعی نیز همراه باشیم و خودمان و اطرافیان را آماده حضور در این فضای دیجیتال کنیم. معمولا وقتی بحرانی ایجاد می‌شود مردم دچار کوچ و مهاجرت می‌شوند البته برای نسل گذشته‌تر سخت بود وارد فضای دیجیتال شوند و در مقابل آن واکنش نشان می‌دادند اما نسل جوان‌تر به راحتی وارد این فضا شده و تبدیل به شهروند دیجیتال شد. حال آیا باید سنت‌های بومی و کلاسیک را کنار گذاشت و هر آنچه این فضای دیجیتال به ما عرضه می‌کند را پذیرا باشیم یا اینکه باید مقداری تأمل و مقاومت کنیم؟ معتقدم در این زمینه مسئولیت سنگینی متوجه یک انسان دانشگاهی است.
سؤالات ذهن پرسشگر جوانان دانشجوی ما بسیار بی‌پاسخ مانده است و چون جذابیت‌های فضای مجازی بسیار زیاد است بنابراین از تحقیق و پژوهش فاصله زیادی گرفته و توجه به ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی بسیار کمرنگ شده است و این مسئولیت زیادی را متوجه سیاستگذاران فرهنگی و اجتماعی می‌کند و به جای سخت‌گیری بر این فضا باید زیرساخت‌هایی را فراهم کنند تا این تغییر و تحول به آرامی طی شود. در قرآن کریم، امرِ وحی نوعی ارتباط بین انسان و متافیزیک است. قرآن کریم در کنار همه مضامین ارزشمند باید از منظر علم ارتباطات و ادبیات و فرهنگ نیز مورد توجه قرار گیرد تا برای پیوند بین جامعه امروزی و دانشگاه مدرن نیز از آن استفاده شود.
توصیه‌های قرآن درباره ارتباط با دیگران
وحی نوعی عمل ارتباطی است که پوشیده بوده و بین فرستنده و گیرنده رموزی برقرار است. این عمل ارتباطی باید قابل فهم بوده و عملیات انتقال پیام نیز به درستی صورت گیرد. در سوره جن، بحث استراق سمع و ارتباط جنیان با انسان مطرح شده و این نشان می‌دهد برخی انسان‌ها به وسیله ریاضت به عالم غیب دسترسی پیدا کرده و اخباری برای انسان‌ها آورده‌اند که گاهی مایه خیر و گاهی مایه شر بوده است. بنابراین در عصر ارتباطات و دیجیتالی که قرار داریم دچار تعارض هستیم و گاهی در مقابل آن موضع‌گیری‌های تندی داریم و آن را از طرد و از جوانان و کودکان دور می‌کنیم اما نسل جدید‌تر با آن خو گرفته است.
با وجود پیشرفتی که امروزه در حوزه فناوری می‌بینیم اما علوم انسانی از پیشرفت فاصله گرفته است بنابراین این تعارض و صنعت سودجو، هویت انسان دانشگاهی را به تسخیر خود درآورده است لذا بیش از هر زمان دیگری نیاز به امور قدسی همانند عشق و فطرت داریم. در قرآن کریم نیز تأکید شده که باید با دانایان نشست و برخاست و گفت‌وگو داشته باشیم تا جامعه را بهتر اداره کرده و به پیشرفت در عرصه‌های مختلف برسیم.
انتهای پیام
