«مجنون»؛ تصویری ناکافی از شهید زین‌الدین + فیلم

پس از آنکه سینمای ایران تجربه‌های متفاوتی در بازنمایی چهره‌ شهدای دفاع مقدس داشت که در بیشتر آن‌ها هم موفق بود حالا در جدیدترین محصول سازمان اوج فیلم «مجنون» اولین ساخته مهدی شامحمدی درباره زندگی شهید مهدی زین‌الدین در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد.

داستان

داستان فیلم «مجنون» درباره بخش کوتاهی از رشادت‌های برادران شهید زین‌الدین است. این فیلم برشی از حماسه‌آفرینی شهیدان مهدی و مجید زین‌الدین و رزم‌آوران لشگر ۱۷ علی‌بن‌ابی‌طالب (ع) قم در جزیره مجنون و عملیات بزرگ خیبر را به تصویر می‌کشد. فیلم در بحث داستان‌پردازی چندان که باید موفق عمل نمی‌کند و بیشتر در قالب کلیشه‌های رایج گرفتار آمده است. شخصیت‌پردازی در این فیلم چندان عمیق نیست و بیشتر افراد تیپ هستند.

شخصیت‌پردازی درباره آثاری که محور آن قهرمانان وطن هستند به راحتی دیگر کارهای سینمایی نیست که بتوان با چند پلان به آن جان بخشید. برای مثال «ایستاده در غبار» فیلمی است که قهرمان در آن به خوبی نشان داده می‌شود و ما تمام وجوه شخصیتی او را مشاهده می‌کنیم و در این کار تمام زوایای یک قهرمان نشان داده می‌شود اما در «مجنون» ما تنها یکی دو وجه را شاهدیم.

البته درباره اوج فرودهای فیلم می‌توان تا حدی نمره خوب به فیلمنامه داده چون ریتم فیلم خوب بوده و پیش‌بینی لحظات برای تماشاگر ممکن نیست.

ساختار

مهدی شاه‌محمدی در اولین تجربه کارگردانی خود قدم خوبی را به لحاظ ساختار و فرم برداشته است چون کار در میزانسن و دکوپاژ مشکل جدی ندارد بلکه آنچه که به فیلم ضربه زده، شخصیت‌پردازی فیلم است. درباره بازی‌ها هم باید گفت سجاد بابایی به خوبی از عهده نقش شهید زین‌الدین برآمده است و بازیگران نقش مکمل هم اتفاق خوبی را رقم زده‌اند.

مجید انتظامی به عنوان آهنگساز اتفاق خوبی را در «مجنون» رقم زده است به ویژه در صحنه‌های درام فیلم، اوج موسیقی را شاهد هستیم. یکی از سکانس‌های به یاد ماندنی فیلم به بخشی مربوط می‌شود که شهید زین‌الدین دوست شهیدش را سوار موتور می‌کند و پرچم ایران را به صورت حمایل به خود و دوستش می‌بندد تا بتواند او را از آتش دشمن دور کند که یکی از لحظات خوب و باشکوه فیلم است.

محتوا

در بحث معنا فیلم به چند نکته توجه ویژه دارد. معنایی که به صورت مستقیم به «مجنون» به آن توجه شده دفاع مقدس و ایثاری است که در جبهه‌ها وجود دارد. همچنین ایمانی که در تک‌تک رزمندگان به چشم می‌خورد، زیبا است اما آموزه‌هایی نیز وجود داشته که به صورت غیر مستقیم به موضوع نظر داشتند. عشق به همسر و فرزند در این فیلم نمود زیبایی دارد بدون اینکه بخواهد با کلام به این موضوع بپردازد. بحث دیگر احترام به پدر و مادر است. شهید زین‌الدین تا زمانی‌که برادر کوچکترش از مادر رضایت‌نامه نمی‌آورد به او اجازه ورود به جبهه را نمی‌دهد.

اتفاق مثبتی دیگری که در فیلم می‌بینیم توجه به قومیت‌ها در فیلم دفاع مقدس است چون حضور رزمندگان آذری زبان بدون اینکه روتوشی داشته باشند یکی از اتفاقات خوب فیلم محسوب می‌شود. درضمن در این فیلم برخی محدودیت‌های غیرضروری هم دور گذاشته می‌شود برای مثال می‌بینیم برخی رزمندگان حتی در خط مقدم هم سیگار می‌کشیدند. این موضوع نیز به هیچ وجه نباید به معنای توهین محسوب شود بلکه واقعیت‌هایی بوده که وجود داشته اما سال‌ها با نگرشی تعصبی آن را مخفی کرده و اسیر کلیشه و تیپ شده‌ایم.

در پایان باید گفت «مجنون» با تمام نقاط قوت و ضعف خود یکی از آثار خوب جشنواره در دوره چهل‌و‌دوم است که مطمئنا در بخش‌های مختلف کاندیدای دریافت سیمرغ خواهد بود البته امیدوارم این فیلم بتواند در اکران عمومی هم با استقبال مخاطبان مواجه شود.

داوود کنشلو