تدوین مستند جریان مردمی تلاوت قرآن در مشهد ضرورت دارد

سیدعلی سرابی، پیشکسوت قرآنی و عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، درباره تاریخ‌نگاری و مستندسازی جریان مردمی جلسات قرائت و حفظ قرآن در مشهد اظهار کرد: این جریان از این جهت که امروز مشهد در حوزه قرائت قرآن، کرسی‌های تلاوت و انس عمومی جامعه با قرآن تقریباً جایگاه جهانی دارد و برخی از اساتید در حفظ، قرائت و پژوهش قرآنی در این حوزه، چهره‌های جهانی هستند، اهمیت دارد.

وی بیان کرد: امروز در بیشتر کشورهای اسلامی، به‌ویژه اهل سنت به مسئله قرائت و حفظ قرآن بسیار اهمیت می‌دهند و در مجالس قرآنی که در آسیای شرقی، بنگلادش، پاکستان، ترکیه و... برگزار می‌شود، علاوه بر قاریان مصری، قاریان ایرانی هم دعوت می‌شوند و تقریباً چهره‌های اصلی این محافل، از شهر مشهد هستند.

سرابی از جمله دلایل این امر را به وجود حرم مطهری رضوی اشاره کرد و گفت: وجود بارگاه حضرت رضا(ع) زمینه و بستری برای رشد این جریان است و موقوفات و مکان‌هایی که در حرم مطهر رضوی به تلاوت قرآن اختصاص دارد جریان قرآنی را تقویت می‌کنند، بدین جهت مطالعه ریشه‌های تاریخی دلایل شناخته شدن جریان قرآنی مشهد و بروز چهره‌های ملی و بین‌المللی ضروری به‌نظر می‌رسد که علاوه بر شکل‌دهی مستند تاریخی جریان تلاوت قرآن در مشهد، در صورت تبیین صحیح می‌تواند الگویی برای دیگر شهرهای کشور و بلکه عاشقان قرآن در سراسر جهان اسلام باشد.

نقطه عطف رشد جریان قرآنی در مشهد

قائم‌مقام رئیس نهادهای قرآنی وابسته به دفتر مقام معظم رهبری با یادی از مرحوم سیدمحمد عرب زعفرانی افزود: این استاد قرائت قرآن حدود 70 سال پیش از عراق به مشهد می‌آید و به درخواست بزرگان مشهد در اینجا ساکن می‌شود و شروع به تعلیم فنون قرائت قرآن به علاقه‌مندان مشهدی کرده و شاگردان متعددی را تربیت می‌کند که از جمله معروف‌ترین شاگردانش مرحوم حافظیان، مرحوم شجریان و... هستند که آنها به نوبه خود سال‌ها گسترش جلسات قرآنی را ادامه دادند.

این پیشکسوت قرآنی بیان کرد: مقام معظم رهبری به دلیل علایق شخصی و انس و ارتباطی که با قرآن دارند در جلسات تفسیر قرآن، قرائت قرآن را خیلی جدی مطرح کرده و قاریان و اساتید مشهد را تشویق، راهنمایی و پشتیبانی فنی و علمی می‌کنند که در واقع این موارد را می‌توان نقاط عطف اصلی در رشد جریان قرآنی مشهد دانست.

سرابی افزود: پس از انقلاب اسلامی، مشهد همراه با کل کشور در مسیر رشد جریان قرآنی قرار گرفت و تأسیس یک تشکل فراگیر قرآنی با نام «جامعه قاریان قرآن مشهد»، پس از پایان جنگ تحمیلی توسط عده‌ای از قاریان عمدتاً جوان و بسیجی، همراه با ظهور و بروز قاریان خوش‌خوان و با استعداد در مشهد، جریان قرآنی این شهر را وارد مرحله جدیدی کرد و با ایجاد این تشکیلات و با دلگرمی از رهنمودهای رهبر انقلاب که در بدو تأسیس در مرقومه‌ای به هیئت مؤسس جامعه قاریان داده بودند، همراه با شناسایی استعدادهای جوان و نوجوان و تربیت و تعلیم تخصصی آنها، چهره‌های بی‌بدیلی طی سال‌های دهه هفتاد به جامعه قرآنی کشور معرفی شد که از آن جمله می‌توان به جوادفروغی، رضا عابدین‌زاده و ده‌ها چهره قرآنی دیگر اشاره کرد.

وی با اشاره به استاد حاج محمدرضا چابکی، او را به‌عنوان یکی از  چهر‌ه‌های سلف صالحه‌ای که پایه‌گذاران جریان قرآنی مشهد بودند، برشمرد و گفت: ایشان بیش از 10 جلسه آموزش قرآن در هفته برگزار می‌کنند و وجود چنین کسانی در جریان جامعه قرآنی مشهد بسیار مغتنم است. از سال 1368 نیز به اتفاق برخی دوستان همچون محمدصادق علمی، محمدرضا داوودآبادی فراهانی و اخوان سادات فاطمی، تشکیلاتی به نام «جامعه قاریان قرآن مشهد» را تأسیس کردیم که از جمله اولین تشکیلات مردمی استاندارد بود و مورد تفقد مقام معظم رهبری نیز قرار گرفت و در طلیعه دستخط‌شان این بود که «در مورد قرآن هر چه تلاش کنید، زیاد نیست».

 این پیشکسوت قرآنی ادامه داد: امروز پس از گذشت قریب به 34 سال از آن زمان با تلاش‌هایی که صورت گرفته است، به نظر من در مورد قرآن باز هم در همان نقطه قرار داریم، زیرا در حق قرآن در طول تاریخ کم گذاشته‌ایم، چنانکه خداوند در آیه 30 سوره فرقان فرموده است: «وَ قالَ الرَّسولُ يا رَبِّ إِنَّ قَومِي اتَّخَذوا هذَا القُرآنَ مَهجورًا؛ و پیامبر عرضه داشت: پروردگارا! قوم من قرآن را رها کردند». 

تدوین شاخص‌های قرآنی بودن جامعه

سرابی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری افزود: «اگر روزی رسید که فرزندان ما بتوانند قرآن را بخوانند، بفهمند و به قرآن عمل کنند، آن زمان می‌توانیم بگوییم جامعه ما قرآنی است»، اگرچه در میان کشورهای اسلامی برخی کشورها در حوزه حفظ و روخوانی از کشور ما جلوتر هستند؛ چنانکه در لیبی با حدود هشت میلیون نفر جمعیت، بیش از 10 درصد حافظ قرآن هستند، همچنین در پاکستان مدارس حفظ قرآن بسیار فعال هستند و تعداد حفاظ قرآن بسیار زیاد است، همچنین مصر بیش از هشت قرن در قرائات مختلف قرآن سابقه دارد.

وی تصریح کرد: بنابراین یکی از موضوعات آن است که شاخص‌های قرآنی بودن جامعه را مشخص کنیم، اینکه سواد عمومی قرآن چیست و از یک شهروند مسلمان ایرانی توقع چیست، چه اطلاعاتی از قرآن داشته باشد و آیا تنها صحیح خواندن قرآن کافی است؟ آیا می‌تواند پاسخ مشکلات زندگی‌اش را از قرآن بیابد و اگر بخواهیم مهم‎ترین ارزش کلیدی قرآن یعنی «توحید» را در جامعه گسترش دهیم، چه برنامه‌ریزی‌‌هایی باید انجام شود و مباحثی از این قبیل که ضرورت تشکیل شوراهای اندیشه‌ورز برای توسعه فرهنگ قرآنی را دو چندان می‌کند.

این عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی در پایان گفت: هر چه برای قرآن کار کنیم، به ایده‌آل نمی‌رسیم، زیرا قرآن نامتناهی است و امیدوارم روزی برسد که قرآن در نظام آموزشی ما در رأس قرار گیرد و برنامه‌ریزان آموزشی و فرهنگی این موضوع را در اولویت قرار دهند و آن هنگام یکی از آرزوهای من به‌عنوان یک فعال و پیشکسوت قرآنی برآورده می‌شود.