رویارویی امیرمؤمنان(ع) با مدیران ناکارآمد در شماره جدید «تاریخ اسلام در آینه پژوهش»

به گزارش ایکنا، در این شماره، شش مقاله با عناوین «بررسی تطبیقی دیدگاه‌های شیخ صدوق و شیخ مفید در اخبار شهادت یا وفات امامان»، «بررسی خلافت عمر‌بن ‌عبدالعزیز با توجه به نظریه «مهدی امت»، «اعتبار‌سنجی روایت کتاب «حدیقه الشیعه» درباره مقابله امام ‌هادی(ع) با صوفیان»، «نقش‌ بنوحارث و بنومُحارِب در شکل‌‌گیری و تثبیت جانشینی خلفای نخستین»، «جریان‌شناسی قاعدین در حکومت علوی؛ ریشه‌ها و پیامدها» و «رویارویی امیر مؤمنان (ع) با مدیران ناکارآمد» منتشر شده است.

در بخشی از مقاله «رویارویی امیر مؤمنان(ع) با مدیران ناکارآمد» آمده است: دوران حکومت امیرمؤمنان(ع) نماد تجسم اداره جامعه به وسیله صالح‌ترین انسان است. اما با مرور تاریخ این دوران، درمی‌یابیم که شیوه مدیریتی برخی از کارگزاران، مرضی آن حضرت نبود و زمینه‌ ناکارآمدی حکومت اسلامی را فراهم کرد. شناسایی جلوه‌های ناکارآمدی و شیوه پیشگیری از ناکارآمدی مدیران، براساس نهج‌البلاغه و اسناد تاریخی، هدف اصلی این مقاله است که با روش «فقه الحدیث» انجام شده است.

در این مطالعه جلوه‌های ناکارآمدی شناسایی شده عبارتند از: انحراف از دین، استفاده ناروا از بیت‌المال، خیانت به بیت‌المال، خوشگذرانی و دنیاطلبی، اختلاف دیدگاه سیاسی، کوتاهی از انجام وظیفه، خیانت و پیوستن به دشمن، و بدرفتاری با مردم. همچنین براساس منابع روایی مشاهده شده، حضرت از چهار شیوه برای مقابله با ناکارآمدی مدیران استفاده می‌کردند که عبارتند از: الف) ارائه برنامه کاری برای مدیران؛ ب) نصیحت مکرر به مدیران؛ ج) سفارش به ساده‌زیستی مدیران؛ د) تأکید بر اخلاق مدیریتی. این مطالعه می‌تواند شیوه مناسبی برای نظارت و هدایت مدیران جامعه اسلامی باشد.

در بخشی از مقاله «جریان‌شناسی قاعدین در حکومت علوی؛ ریشه‌ها و پیامدها» نیز آمده است: معرفی کامل‌ و بهتر دوره خلافت امیرمؤمنان علی(ع) مستلزم افزایش آگاهی‌های ما از جریان‌های این زمان و گونه‌شناسی آنهاست. در این دوره، برای نخستین ‌بار در اسلام، جریان‌های دینی گوناگون در کنار هم ظهور یافتند و جامعه اسلامی عرصه‌ای برای تقابل این جریان‌های فکری و فرهنگی گردید. در این پژوهش پس از بیان مبانی نظری، فرضیه این بحث ارائه شده، سپس جریان فکری و فرهنگی «قاعدین» معرفی و به دقت توصیف ‌شده است. گونه‌شناسی جریان‌ «قاعدین» در این تحقیق بر پایه شیوه «استقرای تاریخی» استوار بوده و تلاش شده است تمام ابعاد این جریان و تأثیرگذاری آن بر مقوله اطاعت‌پذیری از امیرمؤمنان(ع) شناسایی و بیان شود.

جریان‌شناسی قاعدین مبتنی بر مسائل پدیدآمده در جامعه دوران حکومت امام علی(ع)، رسالت اصلی این تحقیق است و سعی ‌شده تا با شناخت بنیان‌های فکری، ریشه‌ها و پیامدهای ظهور قاعدین، به تأثیرهای آنان در این دوران توجه شود و تصویری روشن از چگونگی ظهور و پیامدهای آنان ارائه گردد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد جریان‌ «قاعدین» ریشه در تفکرات افرادی همچون ابن‌‌مسعود و شاگردانش دارد و قراء نیز در گسترش اندیشه و مبانی قاعدین نقش‌آفرین بودند. افزون بر این، نظام قبیله‌ای عرب و جنگ و کشتار میان مسلمانان نیز بر ترویج قاعدی‌گری بسیار تأثیرگذار بود و نتیجه گسترش تفکر قاعدین ترویج اطاعت‌گریزی در جامعه اسلامی این دوره بود.

برای مشاهده متن کامل مقالات این شماره اینجا کلیک کنید.