به گزارش ایکنا ویژهبرنامه بزرگداشت مقام ادبی غلامعلی حداد عادل، شامگاه جمعه دوم تیر، به میزبانی گروه بینالمللی هندیران با حضور جمعی از اهالی فرهنگ و شاعران پارسیزبان کشورهای مختلف به مدیریت علیرضا قزوه و اجرای سیدمسعود علویتبار برگزار شد.
علیرضا قزوه شاعر؛ منتقد ادبی و رئیس مرکز شعر و موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما در ابتدای این نشست ضمن تبریک برای چاپ مجموعه شعر «هر جا تو باشی»، بیان کرد: دکتر حداد عادل یکی از ادیبان و سیاستمداران و فیلسوفان معاصر ماست که جنبه سیاسی وی لطمهای به ساحت ادبی و فلسفیشان نزده است و کتابهای شعرشان دلیل محکم این ادعاست. زبان سهل ممتنع و سرشار از مضمون و پیام از ویژگیهای شعر اوست.
در ادامه پروفسور آذرمیدخت صفوی بنیانگذار و رئیس مرکز تحقیقات زبان فارسی دانشگاه اسلامی علیگر، که در میان ادیبان پارسیزبان هندوستان به «چشم و چراغ فارسی» مشهور است در سخنانی بیان کرد: از سالیان دراز و مدت طولانی در ردیف ارادتمندان دانشمند فرهیخته و ادیب فرزانه، شاعر شیرین بیان و محقق نکتهسنج جناب آقای دکتر حداد عادل، ریاست محترم بنیاد سعدی و فرهنگستان زبان و ادب فارسی جا دارم. جناب آقای دکتر حداد یک دانشور متفکر و اندیشمند، استاد برجسته، سیاستمدار انساندوست و نظریهساز انقلاب اسلامی هستند. کاوشهای علمی_پژوهشی ایشان در راستای توسعه و ترویج ادب و فرهنگ خاور بر جنبههای گوناگون و متنوع است و آثار نفیس و ارزشمند جناب حداد عادل بر موضوعهای مختلف مثل فلسفه و تاریخ و زبانشناختی و الهیات و ادیان و سبکشناسی و تفهیم و تشریح متون ادبی و مباحث لغوی و اخلاقی و هرمنوتیک است. حقیقت آن است که تصنیفات و تألیفات و مقالات و سخنرانیهای ایشان تقریباً همه موضوعهای اصیل و مهم دانشوری را احاطه کرده و در کنار هم جا داده است. علاوه بر فارسی آقای دکتر حداد بر لسانهای مختلف مثل عربی و انگلیسی و بعضی از زبانهای اروپایی هم تبحر کامل دارند.
صاحب «جایزه طلائی» کشور هندوستان افزود: تعداد کتب و مقالات دکتر حداد عادل در زمینههای مختلف بیشتر از دویست و پنجاه است. غلط نیست اگر بگویم ایشان سفیر معنوی هند در ایران هستند چون روابط فرهنگی و ادبی بین هند و ایران پیشینه چندین هزار ساله دارد و پشتوانه و عامل مهم در فروغ این روابط یکی زبان فارسی بوده و دومی نفوذ شخصیتهای برجسته این دو کشور. گل سر سبد این نخبگان جناب آقای دکتر حداد هستند. رفتار نجیب استواری و استحکام عقیده، تواضع، رأفت و انساندوستی ایشان در قلب مردم ایران و هند و سراسر جهان جایگاه رفیع برای ایشان اتخاذ کرده است. دانشگاه اسلامی علیگر افتخار دارد که در سال ۲۰۰۴ میلادی سند اعزازی دکتری را به جناب حداد عادل تقدیم کرده است. مدیریت و تهیه دانشنامه شبهقاره نشانگر عشق و علاقه ایشان به پاسداران زبان و ادب فارسی این کشورهاست.
این استاد ممتاز دانشگاه و رئیس انجمن استادان زبان فارسی هندوستان در انتها اظهار کرد: جناب آقای دکتر حداد عادل شاعر شیرین بیان و نغزگو هستند که فکر بکر و استحکام و شیرینی بیان و توأم با سادگی و حسن پیرایه ویژگیهای شعر ایشان هست. تازه، مجموعه بهاریه های دکتر بنام «آنک بهار» به عاشقان شعر ایشان رسیده است.
نویسندهای متفکر
رضا اسماعیلی شاعر و منتقد ادبی؛ در طی سخنانی با عنوان همنشینی «شعر» و «سیاست» بیان کرد: نام بلند دکتر حداد عادل به عنوان نویسندهای متفکر و شخصیتی فرهنگی با کتاب ارزشمند و قابل تأمل «فرهنگ برهنگى و برهنگى فرهنگى» که در سال ۱۳۵۹ توسط انتشارات سروش چاپ و منتشر شد، در ذهن و زبان جامعه نقش بست. موضوع این کتاب که تا به امروز به چاپ بیست و پنجم رسیده است «خودباختگی فرهنگی» و دعوت به «بازگشت به خویشتن» است. در سالهای بعد از انقلاب تا به امروز نیز نام روشن این دانشی مرد فروتن همواره بر ذهن و زبان جامعه فرهنگی ایران جاری بوده است. البته مردم کوچه و بازار، دکتر حداد را بیشتر در قامت یک «سیاستمدار» میشناسند تا یک شخصیت فرهنگی. البته قابل انکار نیست که حضور فعال و تأثیرگذار ایشان در منظومه سیاسی انقلاب، بیش از حضور در عرصه فعالیتهای فرهنگی بوده است. بهرغم چنین تصوری، و با استناد به چاپ و انتشار بیش از ۵۰ عنوان کتاب با موضوعات فرهنگی(تحقیق، ترجمه، دانشنامه، مقالات، شعر، و...) بیهیچ تردیدی باید نام بلند دکتر حداد را در شمار چهرههای ماندگار فرهنگی عصر انقلاب ثبت کرد. ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی و ورود به عرصه شعر و شاعری با شعرخوانی در جلسات دیدار سالانه شاعران با مقام معظم رهبری و چاپ سه مجموعه شعر «هنوز هم»، «آنک بهار» و «هر جا تو باشی» تلنگری به جامعه فرهنگی ایران است که نگاه عمیقتر و دقیقتری به ایشان به عنوان یک ادیب و شاعر داشته باشند.
اسماعیلی ادامه داد: اگر بخواهیم ویژگیهای زبان ادبی دکتر حداد را شماره کنیم، پیش و بیش از هر چیز باید بر سادگی و صمیمیتی که در جان و جهان سرودههایش جاری است دست بگذاریم. ویژگی برجستهای که شاعر در مراسم رونمایی کتاب خویش با تأکید بر آن گفته است: «من در کل بلد نیستم سخت سخن بگویم یا سخت درس بدهم. چهل سال در دانشگاه تهران «کانت» تدریس میکردم که زبان ساده من باعث تعجب دیگران میشد. چراکه بلد نبودم پیچیده حرف بزنم. در شعر گفتن هم سبک من همینگونه است. سعی میکنم شعر را در ظرفی بریزم که بیرون آن دیده نشود. احتمال میدهم اینگونه سرودن من تحت تأثیر پروین اعتصامی است. درونمایه و محتوای این شعرها انقلابی، آیینی و مذهبی است و آثاری برای شهدا، امام خمینی، مقام معظم رهبری، و سردار سلیمانی را مکرراً در آن میبینید. بااینوجود من فکر میکنم نوجوانان حالت عاطفی هم دارند و معتقدم شاعران انقلاب باید همهجانبه شعر بسرایند. بنابراین حدود نیمی از شعرهای این کتاب حول محبت و حرف دل است.».
رضا اسماعیلی در انتها اظهار کرد: نکته دیگر اینکه فعالیتهای فرهنگی دکتر حداد تنها در شعر خلاصه نمیشود. ایشان در کارنامه فرهنگی خود افتخار ترجمه قرآن را نیز دارند، که پرداختن به دقایق و ظرایف این ترجمه ارزشمند، رسالت قرآنپژوهان است. در سالهای اخیر که توفیق همنشینی و همنفسی با ایشان را در جلسات شعرخوانی پیداکردهام، این بزرگمرد را -بهرغم همه بیمهریها- انسانی دوستداشتنی و هنرمندی دردآشنا یافتهام. ادیب و شاعری با فروتنی ذاتی و دغدغههای ارجمند انسانی. شاعری اندیشمند و فرهنگ دوست که عاشق زبان و ادبیات پارسی است و برای حفظ و صیانت این میراث فرهنگی از گزند آفات روزگار از هیچ کوششی فروگذار نمیکند. تعلق و دلبستگی مومنانه و عاشقانه استاد به زبان پارسی در مجموعه مقالات کتاب «حدیث سرو و نیلوفر» به خوبی متجلی است. کتاب ارزشمندی که دربردارنده ۹ مقاله عالمانه و خواندنی با موضوع زبان پارسی در شبهقاره هند است.
سید مسعود علوی تبار شاعر و فعال فرهنگی؛ در آغاز سخنان خود بیان داشت: از ویژگیهای شخصیتی بارز شاعر، پژوهشگر و مترجم قرآن کریم، جناب دکتر غلامعلی حداد عادل که در وهله اول متوجه آنها خواهیم شد خوشرویی، صبوری، متانت و ادب فوقالعاده ایشان است. آثار این سلامت نفس در آثار ادبی و علمی ایشان نیز انعکاسی کامل دارد. بهنحویکه اشخاصی که با ایشان و آثار ایشان آشنایی دارند به خوبی شاهد یکتایی مجموعه «کلام با متکلم» خواهند بود.
نخستین بهره درونی بنده در اولین برخوردم با کتاب «هر جا تو باشی» اثر وزین و گرانسنگ جناب دکتر حداد عادل، اسم تأملبرانگیز کتاب بود که یادآور فراز « وهُوَ مَعَكُمْ أَیْنَ مَا كُنتُمْ» از آیه چهارم سوره مبارکه حدید است. کلامی که باور آن آرامش و اطمینان همیشگی را برای انسان اهل دل به ارمغان میآورد. از سوی دیگر سجع موجود در نام سوره «حدید» با نام دکتر «حداد»، دومین جرعه حظ معنوی و ادبی را بر کام طبع بنده نوشاند. این شروع بسیار خوبی بود که سرشار از این فیض قرآنی به دست آمده، مستانه و سرمست به مطالعه کامل کتاب بپردازم. این کتاب که به تازگی توسط انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در قطع رقعی به چاپ رسیده، مشتمل بر غزلیات، قطعات و رباعیاتی است که همه بهاتفاق سلیس و بیتکلف، سروده شدهاند با درونمایههایی از معنویت، حکمت و اخلاق که صفای باطنی را برای خواننده به دست میآورند.
صاحب رباعی نامه «حی متأله» ادامه داد: عقیده بنده برای ارائه دقیقترین نظرات در رابطه با اثرگذاری حقیقی یک اثر هنری بر ذهن و روان مخاطبین در ردههای مختلف سنی، باید دریچهای به گذشته باز کرد و با مرور مقاطع مختلف زندگی خود، اثرپذیری خود در آن بازههای زمانی را با داشتههای فکری و متر و معیارهای محاسباتی فعلی مورد کنکاش قرار داد.
مجموعهای گرانسنگ
در ادامه نغمه مستشار نظامی شاعر و دبیر محافل ادبی نهاد کتابخانههای عمومی کشور ضمن تشریح اهمیت توجه به روند تربیت صحیح نوجوانان، بیان داشت: این زبان را بزرگانی میدانند که عمر پربار را صرف آموزش و پرورش نوجوانان کردهاند و در تالیف کتب آموزشی و ادبی در جهت پربارتر کردن اندیشه جوانهها اهتمام ویژه داشتهاند و اگر بخواهیم ازایندست نادره استادان سخندان را نام ببریم بیشک نام دکتر غلامعلی حداد عادل در صدر این فهرست گرانسنگ جای دارد. بزرگی که با کولهباری سرشار از اندیشه و فلسفه و عرفان؛ همواره در کنار نوجوانان ایرانی و همراه و همدل ایشان گام برداشته و برای این نسل از جان و دل مایه گذاشته است؛ از مدیریت مجموعه مدارس تخصصی علوم انسانی" فرهنگ" گرفته تا نظارت بر تألیف کتابهای درسی و دیگر خدمات ارزشمند در این حوزه؛ دلبستگی و دغدغه مندی این ادیب مهربان نسبت به جوانهها به حدی ست که تازهترین اثر ادبی خود را ویژه این گروه سنی منتشر کردهاند.
مستشار نظامی در انتها بیان کرد: از استاد عزیز دکتر حداد عادل بابت انتشار این اثر ارزشمند که پاسخی است به دغدغه مادران و نیازهای روحی و عاطفی نوجوانان فارسیزبان ایران و سایر کشورها؛ نهایت تشکر را دارم و خواندن این کتاب مهربان و عزیز را به همه به ویژه نوجوانان و جوانهها توصیه میکنم. هرچند مطالعه چنین مجموعه گرانسنگی را نمیتوان تنها به این دورهی سنی محدود کرد و شایسته است که همه عاشقان زبان فارسی ازین دریای زلال ماهیان معنا صید کنند و خوشهچین این خرمن پربرکت و پربار باشند.
ایرج فرجی فعال فرهنگی دیگر سخنران این نشست در رابطه با غزل «مرنج و مرنجان» اظهار کرد: یکی از ویژگیهای اشعار دکتر حداد عادل، زبان او در اینگونه شعرهاست. دکتر حداد «سرهگرا» نیست، اما در غالب سرودههای او واژههای انتخابشده فارسی سرهاند بدون اینکه توی ذوق بزنند. اصلاً خواننده در خوانش شعر این ویژگی را احساس نمیکند. مثل مخملی که نرمی آن، در عین پنهان بودن، محسوس است؛ پیداست و پنهان است.
فرجی ادامه داد: یکی دیگر از هنرهای ادبی دکتر حداد ترجمه شعر عربی به شعر فارسی است. نمونهها فراوان است، که من نمونهای را در اینجا میآورم:
إذا نَحنُ أدلَجنا وَ أنتَ أمامَنا
کفی لِمَطایانا بِریّاک هادیا
اگر تو قافلهسالار شبروان باشی
«جمال چهره تو حجّت موجّه ماست»
شاه منصور شاهمیرزا، شاعر و ادبپژوه تاجیکستانی دیگر سخنران این نشست بیان کرد: بدون شک نقش دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس محترم فرهنگستان زبان و ادب فارسی و رئیس بنیاد سعدی در ترویج زبان و ادب فارسی در ایران و تعمیق پیوندهای ادبی ایران و کشورهای فارسیزبان ستودنی است و ایشان از پیشگامان و پرچمداران نامدار این عرصه محسوب میشوند، که از نظر کسی پوشیده نیست.
صاحب کتاب «نغمههای تاجیکی» افزود: دکتر حداد عادل در امر آشنایی اهالی فرهنگ و ادب فارسی اقدامهای جدی از خود نشان داده و با پیشنهاد و تلاش ایشان چندین محقق و فاضل جهان که در زمینه ادب فارسی فعالیت داشتهاند، به عضویت پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی پذیرفته شدند و این بزرگان همیشه در نشستهای علمی و فرهنگی به ایران دعوت میشدند و همراه با دانشمندان ایرانی فعالیتهای مشترک و مفید انجام میدهند. همچنین مقالات و پژوهشهای علمی این دانشمندان و صاحبنظران در مجله پژوهشی "نامه فرهنگستان" مدام منتشر میشود که در امر معرفی فعالیتهای آنها ایران خدمت شایستهای محسوب میشود.
پروفسور بلقیس فاطمه حسینی شاعر از هندوستان چنین گفت: استاد غلامعلی حداد عادل یکی از شخصیتهای برجسته این زمان است که تحولات زیادی را دیده است. دربارهٔ
صاحب مجموعه شعر «جمعههای انتظار» به زبان فارسی ادامه داد: هند و ایران از زمان قدیم ارتباط صمیمی دارند این فقط سیاسی نیست تبادل فرهنگ و ادب و حکمت را میبینیم. استاد حداد عادل با گروه دانشوران دانشگاهی هر دو کشور مانند استاد محقق استاد نصیری استاد مصطفوی استاد نذیر احمد و استاد سید امیر حسن عابدی سهم بزرگی انجام داده است. در این زمینه چندین بار به هند مسافرت کرد و برنامهریزی به این صورت شد که نویسندگان و پژوهشگران هند در تلاش و نگهداری ادبیات فارسی هند و ایران با مشارکت کار کنند. در نتیجه کار تألیف و تصنیف دایره المعارف و فرهنگ نویسی و غیره ادامه دارد. او همیشه کوشا و ساعی هستند که این ارتباط مستحکم و مستدام باشد.
سیدحکیم بینش شاعر از افغانستان گفت: نکتهای که شاید دیگران کمتر به آن توجه کرده باشند، نگاه بلند و وسیع ایشان به جایگاه زبان و ادبیات فارسی است. تصور من این است که ایشان و همکارانشان همه اقلیمهای فارسی را مدنظر و به رشد بالندگی زبان و ادبیات در همه قلمرو فارسی توجه کرده است. نگاه ایشان فرامرزی بوده و برای پربار ساختن زبان و اینکه نظر دیگر اقلیمها را هم داشته باشند، تعدادی از اعضای فرهنگستان ادب را از کشورهای افغانستان و ایران انتخاب کردهاند. وجهه ادبی دکتر حداد عادل نیز با همه مشغلههایشان قابل ارج است.
زیبا فلاحی شاعر و منتقد ادبی ادامه بیان کرد: شعر دکتر حداد در مجموعهی «هرجا تو باشی»؛ حاصل زیستن در مخاطب غایب ادبیات کودک است . نقادان گفتهاند کتابهای «آلیس»؛ همانقدر که برای کودکان جالب است برای بزرگسالان نیز جذابیت خودش را دارد. شعر جناب حداد عادل میتواند بخشی از تملک پژوهشهای کودکان را در سازههای اجتماعی نوین ابلاغ کند. ریختن تمام هستیشناسی در کاسه فرهنگی ادبیات کودک بهمثابه نظام ارجاعی آنها خواهد بود :
چون کودکان دبستان؛ قشنگ و رنگارنگ
بنفشهها خوش و خندان؛ که برگریزان رفت
به گوش لاله ندانم چه گفت باد سحر
که سرخ شد از خجالت ؛کشیده دامان رفت
این پژوهشگر ادبی تأکید کرد: حداد عادل شاعری وطندوست است و عشق وی به قلههای سرفراز میهن قلم روان و استوارش او را به سبک ملکالشعرا؛گلچین گیلانی و حتی نیمای بزرگ و نیز غزل کیش مهر علامه طباطبایی کشانده است:
«ای پرشکوه ؛دماوند سربلند
ای سرو راستقامت سنگین و استوار»
«در کیش مهر؛ عشق و محبت گناه نیست/ هر کس که گفت عشق دروغ است ؛یاوه گفت»
انکار گذشتهی جهان را نتوان/ آن خاک که مردهای در آن نبود / خاکی ست که زندگی بر آن نتوان»
مجموعه شعر «هرجا تو باشی»؛ مشارب عرفان؛ ادبیات؛ حکمت ؛مهدویت و عشق و شور زندگی را همزمان در خود تراویده؛ توانسته گسل ادبیات و سیاست را به سبک شخصیتهای ادبی دگرگونه ساز در خود پیوند دهد.
سیدحسن بنیطبا فعال فرهنگی ایرانی از کشور کانادا اظهار کرد: جناب آقای دکتر حداد عادل قبل از هر چیز از معدود شخصیتهای دوستداشتنی و مصداق روشن علم و عمل است و در این سالهای پر فراز و نشیب هر جا که حضورش لازم بوده وارد شده و به خوبی و به طور مؤثر انجام وظیفه کرده و این خصوصیت یک شخصیت سیاسی تراز جمهوری اسلامی ایران عزیز است. اخلاق و ادب و تواضع و جامعیت ایشان هم که زبانزد است و به نظرم « بنیاد سعدی»میتواند با هدایت ایشان به اهداف بلند خود برسد.
مهدی باقرخان شاعر، پژوهشگر و مترجم، از دهلینو تصریح کرد: یکی از ویژگیهای بارز دکتر غلامعلی حداد عادل این است که رویکرد سیاست ایشان هم بر مبنای ارزشهای فرهنگی استوار است. به همین دلیل روح فرهنگ دینداری و انقلابی در همه فعالیتهای سیاسی، اجتماعی، مدیریتی و ادبی ایشان جریان دارد.
صاحب کتاب «شیرازِ هند» در ادامه گفت: این ادیب وارسته و شخصیت متواضع همچنان در مسیر دفاع از ارزشهای انقلابی مسیر موفقیتآمیز خود را ادامه میدهد. ایشان از همفکران شهیدمطهری و مترجمان و پژوهشگران قرآنی نیز هستند و ترجمه قرآن را از سال ۱۳۸۲ آغاز و تا سال ۱۳۹۰ به اتمام رساندند. استاد بهاءالدین خرمشاهی این ترجمه گرانقدر را یكی از سه ترجمههای برتر قرآن به زبان فارسی خواندهاند.
دکتر حداد عادل در قلمرو زبان و ادبیات فارسی به ویژه هند و در بین شیفتگان عرصه شعر و فرهنگ پارسی در جهان به اضافه یک سیاستمدار ایران معاصر، بیشتر به عنوان یک شاعر، ادیب، نویسنده، دانشمند برجسته علوم انسانی، فیلسوف، قرآنپژوه، مولویشناس و پرچمدار گسترش زبان فارسی در خارج از کشور شناخته میشوند.
احداث بنیاد سعدی و مدیریت فرهنگستان زبان و ادب فارسی در واقع نهضتی است تا زبان فارسی عظمت و رونق ازدسترفته را در کشورهای مختلف به ویژه در شبهقاره هند باز دریابد.
سید نقیعباس کیفی، شاعر, از بخش فارسی دانشگاه بیهار هند دیگر سخنران این محفل بود که چنین اظهار کرد: زحمات فراوان ایشان برای زبان و شعر فارسی بر هیچکس پوشیده نیست. همچنین، تاثیرگذاری ایشان بر علاقهمندان و پژوهشگران زبان فارسی در فرهنگستان زبان و بنیاد سعدی که از نشانههای بارز آن تربیت و آموزش چندین نسل غیرفارسیزبان بوده است. جان و جهان دکتر حداد عادل گره خورده به فرهنگ و ادبیات فارسی است و این تلفیق در آثار ایشان نیز منعکس شده است.
سرویش تریپاتی شاعر دوزبانه اردو و پارسی و استاد زبان سانسکریت از بنارس هند ضمن تبریک انتشار «هرجا تو باشی» گفت: دکتر حداد عادل شخصیتی چندوجهی هستند. اما در همه آن ابعاد، شعردوستی یکی از ابعاد مهم اوست که این خصیصه کل شخصیت ایشان را مهربانتر و حساستر میکند.
با اینکه در کشور دارای مناصب بسیار بالایی است، اما هیچگاه غرور در ایشان وجود نداشت و مشغله کاری هرگز عشق ایشان به شعر را شکست نداد.
در این نشست ادبی که با بداههنویسی خوشنویسانی از جمله مسعود ربانی همراه بود شاعرانی از کشورهای ایران، هند، افغانستان، تاجیکستان، پاکستان، بنگلادش و کانادا همچون علیرضا قزوه، رضا اسماعیلی، سیدمسعود علوی تبار، سیدتقی عابدی، مهدی باقر خان، سیدمهدی بنیهاشمی لنگرودی، سیدحکیم بینش، سیدحسن بنی طبا، شاه منصور شاه میرزا، عزیز آذین فرد، نغمه مستشار نظامی، فرزانه اعظم لطفی، آذرمیدخت صفوی، سیدهفیروزه حافظیان، بلقیس فاطمه حسینی، زیبا فلاحی،نازنین فاطمه صادقی، سارا عبدالهیفر، حمیده پارسافر، فاطمه ناظری، مریم بشردوست و مهسا ایمانی حضور داشتند.
رضا عبدی
انتهای پیام