یک واحد خون اهدا کنیم؛ تمام مردم را نجات دهیم

امروز 24 خرداد روز جهانی انسان‌هایی با حس معنویت، انسانیت، مسئولیت اجتماعی، ایثار و گذشت است. روز انسان‌هایی که برخلاف افرادی که توجهی به نیازهای مردم جامعه خود ندارند، می‌دانند که مردم نیازمند خون هستند و خون اهدا می‌کنند. اما شرایط اهدای خون در کشور چگونه است و بزرگ‌ترین چالش جامعه در این خصوص چیست؟

سیدمنتظر شبَّر، مدیرکل انتقال خون استان تهران در گفت‌وگو با ایکنا به این پرسش پاسخ داد که میزان اهدای خون در کشور با میزان نیاز خونی کشورمان چه قدر تناسب دارد و گفت: در کشور ما با توجه به فرهنگ نوعدوستی و معنویتی که بین مردم ما وجود دارد، فرهنگ اهدای داوطلبانه خون به خوبی نهادینه شده است.

وی با اشاره به پشت سر گذاشتن دوره‌ای که اگر هر کسی به خون نیاز داشت باید خودش، یکی از اعضای خانواده و نزدیکانش را برای اهدای خون معرفی می‌کرد، گفت: اکنون این مسئله به نحوی در کشور فرهنگ سازی شده و جاافتاده که خون‌های مورد نیاز مردم به صورت کاملاً داوطلبانه اهدا می‌شود و افرادی خون اهدا می‌کنند و کسانی خون دریافت می‌کنند که با هم هیچ ارتباطی ندارند و حتی متوجه نمی‌شوند که چه کسی خون اهدا کرده و کسی که خون اهدا می‌کند نمی‌داند که خون او جان چه کسانی را نجات می‌دهد یعنی یک مسئله و احساس کاملاً انسانی و معنوی در این بین وجود دارد و ما جزو بهترین کشورهای جهان در اهدای خون هستیم که در مقابل هیچ مابه‌ازایی هموطنان ما خون اهدا می‌کنند.

شبّر با اشاره به اینکه علاوه بر افرادی که به دلیل جراحی، تصادف، زایمان و ... خون دریافت می‌کنند، افرادی نیز وجود دارند که مصرف کننده دائمی خون هستند، گفت: بیماران مبتلا به تالاسمی باید به صورت دائمی خون دریافت کنند و همه این بیماران نیز از مزیت‌های اهدای خون مردمان بهره‌مند هستند.

تهران 25 درصد خون اهدایی کشور را مصرف می‌کند

وی در خصوص میزان مصرف خون در کشور، گفت: میزان اهدا و مصرف خون در هر استان با استان دیگر تفاوت دارد. ما در استان تهران 25 درصد خون اهدا شده در کشور را مصرف می‌کنیم. طبیعتاً استان تهران نه 25 درصد جمعیت کشور را دارد و نه 25 درصد اهداکنندگان خون کشور را می‌توانیم داشته باشیم. دلیل مصرف بالای خون در استان تهران این است که بسیاری از عمل‌های جراحی فوق‌ تخصصی و تخصصی در کشور در بیمارستان‌های استان تهران انجام می‌شود.

مدیرکل انتقال خون استان تهران تشریح کرد: بسیاری از مردم به دلیل امکانات بالای بیمارستان‌های تهران ترجیح می‌دهند که عمل‌های جراحی خود را در این استان انجام دهند به همین دلیل تهران یک چهارم خون مصرفی در کشور را به صورت روزانه استفاده می‌کند. از سوی دیگر در برخی از استان‌ها گاهی اتفاق‌هایی مثل زلزله رخ می‌دهد که به صورت فوری در آن استان نیاز به دریافت خون بیشتری ایجاد می‌شود. سازمان انتقال خون برای اینکه این نیازهای متفاوت را به درستی مدیریت کند، شبکه ملی خون رسانی ایجاد کرد که فرماندهی این شبکه در سازمان انتقال خون کشور است و در آنجا استان‌ها به صورت لحظه‌ای موجودی ذخایر خونی، میزان اهدا و میزان مصرف خون خود را اعلام می‌کنند و اگر استانی نیاز به خون پیدا کرد از سایر استان‌ها خون مورد نیاز ارسال می‌شود.

وی با ابراز تأسف از اینکه جمعیت بیماران مبتلا به تالاسمی در استان سیستان و بلوچستان بسیار زیاد است، گفت: اهدای خون استان سیستان و بلوچستان پاسخگوی این تعداد مبتلا نیست به همین دلیل از سایر استان‌ها به این استان خون ارسال می‌شود.

فرهنگ اهدای خون جامعه را معنوی‌تر می‌کند

مدیرکل انتقال خون استان تهران با تأکید بر نقش فرهنگ‌سازی در اهدای خون، گفت: از سن 18 سالگی امکان اهدای خون وجود دارد و هر سال تعدادی از جمعیت کشور به سن 18 سالگی می‌رسند و نیاز است با فرهنگ انسانی و دینی اهدای خون آشنا شوند. قطعاً باید دستگاه‌های فرهنگی کشور در راستای فرهنگ‌سازی اهدای خون کمک کنند. این اقدام کاملاً معنوی، انسانی و دینی است که اگر در جامعه نهادینه شود باعث معنوی‌تر شدن آن جامعه و محیط می‌شود.

وی تصریح کرد: در اهدای خون افراد بخشی از وجودشان را ایثار می‌کنند؛ نیم لیتر خون اهدا می‌کنند آن هم به صورت داوطلبانه و این اقدام قطعاً اثر وضعی بر روی افراد در بحث معنوی دارد و باید به این مسئله بیشتر توجه شود. در قرآن خداوند فرموده است «وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا؛ و هر كس كسى را زنده بدارد چنان است كه گويى تمام مردم را زنده داشته است»(آیه 32 سوره مائده). اما ما چطور می‌توانیم کاری انجام دهیم که در خور نجات همه بشریت باشد؟ همه افراد که پزشک و پرستار نیستند که بتوانند جان دیگران را نجات دهند اما همه می‌توانند با اهدای خون مصداق این آیه قرار باشند.

شبر در ادامه در پاسخ به این سؤال که با توجه به تحریم‌های صورت گرفته و عدم واردات تجهیزات مربوط به دریافت و نگهداری خون، از نظر امکانات و تجهیزات مربوط به اهدای خون در چه شرایطی قرار داریم؟ گفت: علی‌رغم تمامی تحریم‌های ظالمانه‌ای که وجود دارد و به رغم اینکه آنها ادعا می‌کنند تحریم‌های آنها شامل دارو و تجهیزات پزشکی نمی‌شود، دقیقاً شامل این حوزه‌ها هم می‌شود و امکانات مبادلات ارزی برای خرید تجهیزات پزشکی و دارو نیز وجود ندارد. اما با تمام سختی‌های موجود و با دور زدن تحریم‌ها و تلاشی که در داخل کشور انجام شد اکنون شانه به شانه پیشرفته‌ترین کشورها از نظر علم پزشکی در خصوص انتقال خون هستیم.

وی ادامه داد: آزمایش‌هایی که ما انجام می‌دهیم و کیت‌ها و دستگاه‌هایی که استفاده می‌کنیم عین پیشرفته‌ترین کشورها در حوزه علم و تجهیزات پزشکی است. با این تفاوت که ما بهترین نیروهای متخصص در این حوزه را داریم و همکاران ما در علوم آزمایشگاهی با مدارج علمی بالا مشغول این کار هستند.

شبر اظهار کرد: البته علی‌رغم همه پیشرفت‌های موجود در این حوزه در تمامی کشورها به مصاحبه و معاینات پزشکی قبل از اهدای خون اهمیت داده می‌شود چون در برخی از بیماری‌ها در ابتدای ابتلا میزان میکروب موجود در خون کم است و دستگاه‌های پیشرفته هم امکان تشخیص این میزان کم را ندارند به همین دلیل ما در مصاحبه قبل از دریافت خون از افراد می‌پرسیم که آیا اخیراً مسافرت رفته‌اند؟ و اگر به جایی رفته باشند که در آنجا بیماری خاصی بیشتر شیوع داشته باشد از وی درخواست می‌کنیم مدتی اهدای خون انجام ندهند تا خیال ما از سلامت خون آسوده باشد.

مردانه‌شدن؛ مهم‌ترین چالش اهدای خون

وی در پاسخ به این سؤال که مهم‌ترین چالش اهدای خون در کشور ما چیست؟ گفت: علی‌رغم تمام فرهنگ ارزشمند اهدای داوطلبانه خون در کشور، اهدای خون در ایران بیشتر به یک کار مردانه تبدیل شده است در حالی که خانم‌ها هم می‌توانند به راحتی خون اهدا کنند. خانم‌ها به دلیل شرایط جسمی خاصی که دارند بعضاً ممکن است دچار کم خونی شوند و این تصور را داشته باشند که اگر خون اهدا کنند مشکلات جسمی برایشان ایجاد می‌شود. من به خانم‌ها اطمینان خاطر می‌دهم که هر خانمی برای اهدای خون مراجعه کند ما موظف هستیم که از او تست هموگلوبین بگیریم. این تست از طریق انگشت و با یک قطره خون دریافت می‌شود، یعنی نیاز به پر شدن لوله آزمایش هم نیست. با همین چک ساده همان لحظه به آنها اعلام می‌کنیم که فرد مراجعه کننده کم خونی دارد، یا کم خون نیست و یا در مرز قرار دارد.

وی تصریح کرد: حتی از افرادی که در مرز کم‌خونی هستند هم خون گرفته نمی‌شود به خاطر اینکه سلامت اهداکنندگان در درجه اول اهمیت قرار دارد و به افرادی که کم خونی دارند اعلام می‌کنیم که در حال حاضر نباید خون اهدا کنند و از آنها می‌خواهیم قرص آهن مصرف کنند و بعد از برطرف شدن مشکل کم خونی خود به مراکز اهدای خون مراجعه کنند.

شبر در پایان گفت: خانم‌ها با یک ویزیت و معاینه رایگان در مراکز اهدای خون می‌توانند متوجه کم خونی خود شوند و ما به آنها توصیه‌های پزشکی خاص هم ارائه می‌کنیم که موجب می‌شود اگر مشکل جسمی دارند آن را برطرف کنند و در ادامه با اهدای خون جان سه نفر را نجات دهند. هر واحد خونی که اهدا می‌شود به سه فراورده تقسیم و برای سه فرد مورد استفاده قرار می‌گیرد و هر فردی که خون اهدا می‌کند جان سه فرد را نجات می‌دهد.

گفت‌وگو از زهرا ایرجی