بورس را چگونه جذاب کنیم؟ + صوت

مدتی است که بازار سهام ایران، روزهای سبزی را سپری می‌کند و تا حدودی کام سهامداران خود به ویژه سهامدارانی که متضرر شده‌اند را شیرین کرده. قطعاً بازار سهام نقش مهمی در تأمین مالی و رشد و توسعه اقتصادی ایران اسلامی دارد ولی به انحای مختلف از این ظرفیت بالقوه غفلت شده است. با سبزپوش شدن بازار سرمایه و رشد سهام و شکسته شدن سقف شاخص کل، ضرورت دارد مسئولان دولت سیزدهم توجه ویژه‌ای به بازار سهام داشته باشند و آن را به حال خود رها نکنند.

افزایش عرضه‌های اولیه، پذیره‌نویسی‌ها و تأسیس صندوق‌های سهامی و قابل معامله شدن سهام عدالت و همچنین دو طرفه شدن بازار و افزایش یا حذف دامنه نوسان می‌تواند به جذابیت بازار سرمایه بیفزاید و به آن عمق دهد.

تجهیز منابع از طریق بورس

الله‌مراد سیف، عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه بازار سرمایه در تجهیز منابع نقش مهمی دارد، گفت: وقتی این منابع از طریق بازار سرمایه تجهیز شد سپس می‌‎توان آن را در اختیار بخش واقعی اقتصاد که تولید است، قرار داد.

وی بیان کرد: در کشور ما به صورت سنتی نظام تأمین مالی بانک‌محور است و این موجب شده بانک‌ها در مجموع در یک شرایط دشواری قرار بگیرند و برروی کارکرد اصلی‌شان اثرگذار باشد و بیشتر به جای اینکه مسئله‎ای از اقتصاد را حل کنند خودشان به مسئله‌ای برای اقتصاد تبدیل شده‌اند.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: در چنین شرایطی باید در نظام تأمین مالی تحولی اساسی ایجاد شود. از جمله اتفاقاتی که ضروری است رخ دهد این است که بازار سرمایه به عنوان یک رقیب درست برای بانک‌ها در تأمین مالی تولید ایفای نقش کند.

سیف با بیان اینکه طبق اندیشه اسلامی باید از نظام تأمین مالی بانک‌محوری که سودهای بسیاری از مردم و تولیدکنندگان دریافت می‌کنند فاصله گرفت، گفت: از منظر اقتصادی در چنین شرایطی تولیدکننده در فشار هزینه و بهره قرار دارد و مشکلاتی برای او از نظر بازپرداخت‌ها ایجاد می‌‍شود. در سال‌های گذشته شاهد بودیم بسیاری از تولیدکنندگان دچار مشکل شده‌اند و نتوانسته‌اند وام‎هایی را که دریافت کرده‌اند بازپرداخت کنند و حتی استمهال کرده‌اند ولی در بازپرداخت وام‌های جدید هم عاجز مانده‌اند. در مجموع اتفاقاتی خوبی رقم نخورده و بانک‌ها مجبورشده‌اند وثیقه‌ها را مصادره کنند و خیلی از واحدهای تولیدی تحت تملک بانک‌ها قرار گرفته‌اند.

ارتباط بین سرمایه‌گذار و تولیدکننده از طریق بازار سرمایه

وی ادامه داد: بازار سرمایه یکی از زمینه‌هایی است که می‌تواند تحول ساختاری را در اقتصاد ایران ایجاد کند. با ایجاد یک سری ابزارهای اسلامی در بازار سرمایه می‌‎توان به این تحول ساختاری کمک کرد و ارتباط مستقیم بین تولیدکننده و سرمایه‌گذار را از این طریق برقرار کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) با بیان اینکه بورس منابع مالی را به شکل واقعی به سمت تولید هدایت می‌کند نه به شکل دستوری و بخشنامه‌ای افزود: حدود 40 تا 50 میلیون کد بورسی در بازار سرمایه وجود دارد و از این طریق می‌توان منابع خُرد مردمی را وارد بازار سرمایه کرد، البته آسیب‌هایی در این زمینه وجود دارد که باید به این آسیب‌ها رسیدگی شود و از جمله این آسیب‌ها فرهنگ نادرست سرمایه‌گذاری است، زیرا افراد کوتاه‌مدت فکر می‌کنند و به بورس‌بازی مبادرت می‌ورزند و این آسیب‌ها می‌تواند تأثیر منفی بر بازار سرمایه بگذارد.  

سیف بیان کرد: دولت برای اینکه از مزیت‌های بازار سرمایه استفاده کند تا اجازه ندهد اتفاقات گذشته در این بازار تکرار شود بهتر است فرهنگ سهامداری را در کشور جا بیندازد. از سوی دیگر مدیریت صحیح بازار سرمایه بر کنترل حرکت‌های سینوسی در این بازار اثرگذار بوده و نقش مهمی در ثبات بلندمدت آن دارد. از سوی دیگر باید انتظارات مردم از بازار سرمایه تعدیل شود و قطعاً با تعدیل انتظارات به ثبات بلندمدت و رشد منطقی بازار سرمایه کمک خواهیم کرد.

وی ادامه داد: همه باید کمک کنیم بازار سرمایه در خدمت تولید باشد نه اینکه در یک شب پولدار شویم و اتفاقات واقعی در فضای اقتصاد رخ دهد.

ایجاد جاذبه در بازار سهام به چه صورت باشد؟

عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) با تأکید بر این موضوع که ضرورت دارد از زاویه درستی به بهبود وضعیت بازار سرمایه و نحوه حمایت دولت از این بازار نگاه شود، گفت: برای بازار سرمایه بحث جاذبه را مطرح می‌کنند اما اینکه برای ایجاد جاذبه در این بازار بخواهیم رشد قیمت سهام را در یک شیب تندی قرار دهیم اصلاً منطقی و به صلاح نیست، زیرا این رویه فقط یک عده را در کوتاه‌مدت خوشحال می‌کند.

وی ادامه داد: اگر در بازار بورس تحولات ساختاری در حوزه تعمیق بازار و توسعه بازار شکل نگیرد، این جاذبه‌ها نهایتاً به ضدخودش تبدیل می‌شود.

این کارشناس اقتصادی گفت: فعلاً نباید بحث ایجاد جاذبه در بازار سهام مطرح شود، زیرا اولویت اصلی تحولات ساختار در بورس ایران است. زمانی مطرح شد که امکان معامله سهام عدالت در بورس فراهم شده ولی چون آن زمان بازار سرمایه از کشش کافی در این زمینه برخوردار نبود ولی اگر تحولات ساختار ایجاد شود و به مرور زمان فرصت جذب در بازار سرمایه فراهم شود، قطعاً این بازار راه خود را پیدا خواهد کرد.

سیف تأکید کرد: به نفع همه خواهد بود که طبعیت اقتصاد را اصلاح کنیم. به نظر من اگر اقتصاد درست کار کند، بازار سرمایه هم به درستی کار خواهد کرد. اگر فضای اقتصاد فضای تولید باشد همه می‌توانند منتفع شوند ولی اگر فضای سوداگرانه در اقتصاد حاکم شود همه بازارها اعم از بازار مسکن، بورس و طلا و ارز را شامل خواهد شد.

وی با بیان اینکه ایجاد جاذبه کاذب در بازار سرمایه شاید مردم را خوشحال کند اما این خوشحالی کوتاه‌مدت است، گفت: ایجاد جاذبه کاذب در بازار سرمایه سبب می‌شود تا مردم هیجان‌زده تمام سرمایه‌های خود را به این بازار بسپارند به ویژه افرادی که از لحاظ مالی ضعیف و در سطح متوسط هستند برای دست یافتن به سود امکام خانه و خودروی خود را بفروشند.

این پژوهشگر اقتصادی با اشاره به فرار سرمایه از بورس به سمت سایر بازارها به خاطر نبود جاذبه در بازار سهام نیست، بلکه معلول شرایط کلی اقتصاد است، گفت: من هم با این موضوع که باید بورس ایران همانند بورس کشورهای توسعه‌یافته و بازارهایی نظیر رمزارزها و فارکس، حرفه‌ای شود، موافقم و این کار را می‌توان با توسعه ابزارهای تأمین مالی اسلامی انجام داد و مردم را برای گام گذاشتن در این مسیر تشویق کرد. از سوی دیگر تأمین مالی جمعی می‌تواند به حرفه‌ای شدن بازار سرمایه کمک کند یا با عرضه اوراق استصناع از سوی شرکت‌ها می‌توان به تأمین مالی آنها کمک کرد و هم اینکه در زمینه رشد بازار سرمایه مؤثر خواهند بود.

جلوگیری از ایجاد جاذبه کاذب در بورس

سیف بیان کرد: برخی فکر می‌کنند با رشد قیمت سهام، تولید رشد می‌کند اما در اصل اینگونه نیست بلکه سهام ورقه‌ای است که ما خریداری می‌کنیم و رشد قیمت آن نشان‌دهنده رشد تولید نیست. وقتی بازار سرمایه می‌تواند در خدمت تولید قرار داشته باشد که به ابزار تأمین مالی تولید تبدیل شود.

وی ادامه داد: وقتی بازار سرمایه به عنوان ابزار تأمین مالی در خدمت تولید باشد، آن وقت شرکت‌ها سودساز خواهند شد و از طریق افزایش سرمایه و توزیع سود میان سهامداران هم رضایت سهامدار را جلب می‌کند و هم اینکه به حرفه‌ای شدن بازار سرمایه منجر می‌شود.  

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه جاذبه بازار سرمایه باید تداوم و پایداری داشته باشد و این تداوم در گروی رشد منطقی است، اظهار کرد: این جاذبه‌ها نباید جاذبه‌های سوداگرانه باشد. وقتی فضای تولید و فضای اقتصادی ایران آنچنان مناسب نیست، نمی‌توان جاذبه کاذب در بازار بورس ایجاد کرد. وقتی فضای اقتصادی واقعی نیست نمی‌توان در این فضا انتظار برداشت با نرخ بالا را داشت و این برداشت‌ها، برداشت‌های اسمی و پولی است که شکاف میان حجم پول و میزان تولید واقعی را بیشتر می‌کند. باید با نگاه اصلاح ساختار اقتصاد به بورس و بانک نگریسته شود و نگاه بلندمدت به اینها داشت. البته باید در کوتاه‌مدت هم مورد توجه قرار گیرند تا آن جاذبه‌ای که در بلندمدت مدنظر است شکل گیرد.

سیف درباره افزایش دامنه نوسان بورس به منظور ایجاد جذابیت در این بازار گفت: من خیلی اعتقادی به این موضوع ندارم زیرا به عنوان ابزار ریسک محسوب می‌شود و ممکن است تنش‌ها را افزایش دهد. افزایش عرضه‌های اولیه با هدف کاهش فشار برروی قیمت یک سهام و تسریع در واگذاری‌ها می‌توانند در کوتاه به جذاب شدن بازار سرمایه کمک کند.

گفت‌وگو از سعید امینی