دانشگاه نباید مرز و محدودکننده برنامه‌های قرآنی باشد + صوت
معاون مدیرکل اداره‌کل پشتیبانی امور فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم با بیان اینکه دانشگاه نباید مرز برنامه‌های قرآنی باشد، گفت: دانشگاهها عموماً برنامه‌های قرآنی را در خود طرح‌ریزی می‌کنند، اما می‌توانند زیست‌بوم فعالیت فرهنگی را در حوزه عملکردیشان با نهادهای قرآنی دیگر نسبت‌یابی کنند.
همان‌طور که می‌دانیم دانشگاهها حدود دو سال به واسطه شیوع کرونا غیرحضوری شدند و این امر باعث شد، فعالیت کانونهای قرآن و عترت دچار رکود شود. طی نشستی که با حضور دبیران کانونهای قرآن و عترت چند دانشگاه مطرح در ایکنا برگزار شد، آنان بر حمایت بیشتر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از این کانون‌ها و نیز هم‌افزایی بیشتر کانون‌ها با تشکیل مجمعی تأکید کردند. به منظور اطلاع از حمایت‌هایی که وزارت علوم می‌تواند از کانون‌ها داشته باشد، به سراغ مجتبی صفری، معاون مدیرکل اداره‌کل پشتیبانی امور فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، رفتیم که همه کانونهای دانشگاهی زیرمجموعه مدیریت ایشان محسوب می‌شود. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
بیشتر بخوانید:
ایکنا ـ برای ورود به بحث بفرمایید فعالیت بخش‌های زیرنظر شما شامل چه مواردی است؟
سه اداره شامل اداره فعالیت‌های علمی و فرهنگی، اداره فعالیت‌های دینی، قرآنی و انقلابی و اداره تشکل‌های اسلامی و مشارکت‌های اجتماعی ذیل اداره‌کل پشتیبانی امور فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت می‌کنند. انجمن‌های علمی و اتحادیه‌های انجمن‌های علمی دانشجویی ذیل اداره فعالیت‌های علمی و فرهنگی هستند. کانونهای فرهنگی تشکل‌ها و رویدادهایی که در این حوزه برگزار می‌شود مثل رویداد «رویش» نیز ذیل اداره تشکل‌های اسلامی و مشارکت‌های اجتماعی فعال هستند. یک اداره هم برای فعالیت‌های دینی قرآنی و انقلابی داریم که بحث مناسبت‌ها و جشنواره قرآن و عترت، رویداد اربعین، راهیان نور، راهیان پیشرفت را برگزار می‌کنند.
عناوین کانون‌ها زیاد است، شاید 40 عنوان باشد، اما به شکل موضوعی که در آیین‌نامه‌ها آمده حدوداً 23 عنوان کانون داریم که در دانشگاهها باید حداقل این کانون‌ها را داشته باشند. ممکن است موضوعات مختلفی پیش بیاید و اسامی دیگری داشته باشند، اما حداقل 23 عنوان کانونهای فرهنگی و هنری حول محورهای موضوعی داریم و کانونهای قرآن و عترت در بحث کانونهای حوزه مذهبی هستند.
همه کانون‌ها ذیل یک اداره هستند، اما اتفاقی که در این دوره جشنواره قرآن و عترت رقم زدیم این بود که راهبری کانونهای دینی و قرآنی را در حوزه اداره دینی و انقلابی تعریف کردیم؛ این تغییر در راستای تمرکز بیشتر فعالیت قرآنی رخ داد. در حوزه کانونهای دینی و مذهبی، کانون قرآن و عترت، نماز و نهج‌البلاغه، حجاب و عفاف و امر به معروف و نهی از منکر نیز مشغول فعالیت دانشجویی هستند.
ایکنا ـ بخش زیر نظر شما در رابطه با کانونهای قرآن و عترت دانشگاهها چه فعالیتی دارد؟
عمده هدفی که کانونهای قرآن و عترت دارند ترویج فرهنگ قرآنی و سیره معصومین(ع) و تلاش برای فضاسازی فرهنگی در راستای تقویت بنیه اعتقادی و فرهنگی دانشجویان با برنامه‌هایی دانشجویی است. در حوزه تبیین نیز تبیین محتوایی و گسترش فرهنگ دعا و نیایش مأموریت‌های این کانون‌هاست.
تلاش ما بر این است که بیشتر برنامه‌های در حوزه قرآن و عترت را کانونهای دانشجویی عهده‌دار شوند نه اینکه این برنامه‌ها در مسئولیت و حوزه مأموریتی معاونت‌های فرهنگی و مجموعه‌های مسئول تعریف شود. بیشتر علاقه و کارمان بر این استوار است که دانشجویان میدان‌داری و تصدی‌گری این برنامه‌ها را داشته باشند. به همین سبب اخیراً هم در جشنواره سراسری که داشتیم دبیران کانونهای قرآن را در ستادهای برگزاری جشنواره در دانشگاهها دخالت دادیم. از دانشگاهها خواستیم که دبیر این جشنواره دانشجو باشد و کارهای اجرایی و تبلیغات را دانشجویان انجام دهند.
ایکنا ـ چه حمایت‌هایی از کانونهای قرآن و عترت دانشگاهها دارید و این حمایت‌ها ویژه کدام دانشگاه‌هاست؟ چراکه دبیران کانونهای قرآن و عترت دانشگاه‌های مطرح کشور نظیر صنعتی شریف، علامه طباطبایی، علم و صنعت و... از اینکه چنین بخشی در وزارت علوم وجود دارد و فعالیت آن‌ها به این بخش مربوط است بی‌اطلاع هستند. چرا برای برقراری ارتباط مؤثر با دبیران دانشجویی کانون‌ها آن‌طور که باید و شاید تلاش نشده است و موانع این کار چه بوده است؟
مأموریت ما در حوزه فعالیت‌های دینی و قرآنی، بیشتر در سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و حمایت از کلان‌پروژه‌هاست. در وهله اول دانشگاهها براساس تکالیفی که دارند مکلف هستند از مجموعه تشکل‌ها و گروه‌های دانشجویی فعال در نظام داوطلبانه که کنشگری فرهنگی و اجتماعی دارند حمایت کنند. ما هم حوزه حمایتی‌مان را داریم اما به هر حال بیش از 130 دانشگاه دولتی و مؤسسه آموزش عالی و در کنار آن چهار دانشگاه ستادی شامل فرهنگیان، علمی ـ کاربردی، پیام نور و فنی و حرفه‌ای که هر کدام قریب به 200 دانشکده ذیل آن‌هاست، زیرمجموعه ما هستند. طبق نکته‌ای که وزیر علوم مطرح و برایش تلاش کرد دانشگاهها مکلف هستند که حداقل سه درصد درآمد دانشگاه را در این حوزه هزینه و حمایت همه‌جانبه کنند.
کانونهای قرآن و عترت تنها یک عنوان از 23 عنوان کانون موضوعی است که در حوزه‌های مختلف ذیل معاونت فرهنگی و اجتماعی وزرات علوم قرار می‌گیرد. اگر اینها را ضرب کنید ما بیش از هفت هزار و چهارصد کانون فرهنگی، هنری و مذهبی در کشور داریم و قاعدتاً در بحث حمایت می‌توانیم تسهیل‌گری بیشتری داشته باشیم، در عین حال، قطعاً حمایت جزء وظایف ماست. با دستگاه‌های همکار در این حوزه صحبت‌هایی کرده‌ایم تا دستگاه‌های متولی قرآن و عترت را حامی این فعالیت‌ها کنند و کانونهای قرآن و عترت مجری پروژه‌هایی شوند که در استان‌ها در حال برگزاری است و برکاتش هم قطعاً در دانشگاه است. ممکن است همکاری‌ها گسترش پیدا کند، ولی اکنون در حال کامل کردن شبکه‌مان هستیم.
هم‌اکنون از حیث شرکت‌‌کنندگان در جشنواره سراسری قرآن و عترت که در حال برگزاری سی و هفتمین دوره آن هستیم، مجموعه‌های دانشجویی بر حسب دوره تحصیلی و فارغ‌التحصیل بودن و... در حال فعال و غیرفعال شدن هستند. با این جمع جدید ارتباط برقرار کرده‌ایم و در حاشیه اختتامیه جشنواره قرآن، که اردیبهشت‌ماه در دانشگاه لرستان برگزار خواهد شد، حتماً در خدمت جمعی فعالان این حوزه خواهیم بود. تلاش می‌کنیم که در سال جاری برنامه جدی‌تری داشته باشیم، به هر حال خیلی از مجموعه‌های دانشجویی غیرفعال شده بودند و هم‌اکنون فرصتی است تا با فعالیت جدی که در جشنواره قرآن داشته‌اند، مورد توجه بیشتری قرار گیرند. این نکته بسیار مهمی در این دوره بود که بتوانیم به عنوان افزونه‌های جشنواره، جلسات هم‌اندیشی نیز داشته باشیم.
ایکنا ـ به کلا‌ن‌‌پروژه‌ها و حمایت‌ها اشاره کردید. آماری از حمایت‌ها دارید؟
این جزء مأموریت‌های ماست، یعنی اگر دانشگاهی برنامه‌ای در حوزه قرآن و عترت داشته باشد، به ما اعلام می‌کند و ما با توجه به بضاعتی که وجود دارد، حمایت می‌کنیم.
ایکنا ـ این حمایت‌ها شامل حمایت مالی هم می‌شود؟
بله، گاهی در برنامه‌هایی که دانشگاهها ارسال کرده‌اند، برنامه‌های بدیعی بوده، این اتفاق افتاده و برنامه ضریب پیدا کرده و ملی شده است. حتی خودمان هم برنامه آن دانشگاه را به کشور اطلاع‌رسانی کردیم، اما الان آمار دقیقی ندارم که چقدر و چه چیزهایی بوده است. دانشگاهها به تناوب برنامه‌هایی داشتند که می‌خواستند ضریب بخورد و در سطح کشور شرکت‌کننده داشته باشد و تا جایی که امکانش بوده از آن‌ها حمایت هم شده است.
ایکنا ـ اگر کانون قرآن با یکی دیگر از نهادهای فرهنگی دانشگاه با مشکل مواجه شود، این مشکل کجا باید حل شود؟ برای مثال دو قسمت فرهنگی داعیه‌دار مسئولیت اجرای برنامه‌ای مثل اعتکاف دانشجویی باشند.
مأموریت فعالیت قرآنی دانشجویی با معاونت فرهنگی دانشگاه است، هم حوزه اداری دانشگاهها این مأموریت را دغدغه خودشان می‌بینند. همچنین جزء مأموریت‌های نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری نیز است. بسیج دانشجویی نیز برنامه‌های اینگونه دارد، در کل کشور هم همین است، یعنی دستگاه‌های مختلف برای خود برنامه‌های قرآنی تعیین کرده‌اند و ناگزیر ممکن است برنامه‌های موازی هم ایجاد شود. همه دغدغه دارند و این مأموریت را برای خودشان تعریف کرده‌اند، ناگزیر یک سری موازی‌کاری را شاهد خواهیم بود. اما تأکیدی که ما به معاونان فرهنگی دانشگاهها داشتیم این بود که در برنامه‌ها و مناسبت‌ها و... اصالت کار بر تصدی‌گری کانونهای دانشجویی قرار گیرد، یعنی رویدادی را که کانون قرآن و عترت می‌تواند برگزار کند و ضریب بگیرد نباید معاونت فرهنگی برگزار کند. برای این موضوع نیز مکاتبه جدی با دانشگاهها داشته‌ایم و از آن‌ها در جلسات متعدد خواسته‌ایم که چنین روشی را در پیش گیرند. اما به جهت مأموریت این عزیزان، خواسته آن‌ها بیشتر هویت‌بخشی است. این هویت‌بخشی از دل خود کانون‌ها برمی‌آید و با ساختار پیش نمی‌رود.
اکوسیستم فعالیت کانونهای قرآن و عترت دانشجویی نه فقط در مرز دانشگاه، بلکه می‌تواند فراتر و با همه دستگاه‌های فرهنگی باشد، به طور مثال کانونهای قرآن و عترت می‌توانند با سازمان اوقاف و امور خیریه یا با سازمان تبلیغات اسلامی و با دیگر دستگاه‌های فرهنگی در استان خود و حول حوزه جغرافیایی مأموریتی‌اش نسبت و ارتباط برقرار کند.
دانشگاه نباید مرز برنامه‌های قرآنی باشد، می‌تواند امکانی را فراهم کند که برنامه‌اش حمایت شود و دانشگاه هم از این موضوع که یک ظرفیتی به موضوعات اضافه شود، استقبال می‌کند چون عموماً دانشگاهها برنامه را داخل خود طرح‌ریزی می‌کنند و کمتر به سمت دستگاه‌های همکار می‌روند، به نظرم این فرصت خوبی است. ما در جلسات مشترک از عزیزان خواسته‌ایم که در این باره فکر و برنامه‌ریزی و نیز زیست‌بوم فعالیت فرهنگی خود را در حوزه عملکردیشان با اینها نسبت‌یابی کنند.
ایکنا ـ اگر تداخل برنامه پیش بیاید، وزارت علوم می‌تواند از کانون‌ها حمایت کند؟
به همه کانون‌ها توصیه کرده‌ایم که محور کار قرار گیرند؛ اما تصمیم نهایی را شورای فرهنگی دانشگاه می‌گیرد. در این شورا مسئول نمایندگی نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاهها، معاونت فرهنگی و تشکل‌ها عضویت دارند. طرح‌های کانونهای قرآن و عترت هم می‌توانند در آن شورا مطرح شوند و رئیس شورا که رئیس دانشگاه است در اصل مسئولیت جمع‌بندی کار را دارد که موازی‌کاری در مناسبت‌ها یا حوزه‌های مأموریتی صورت نگیرد. برخی از اینها طبق مأموریت کلانی که دارند کار خود را پیش می‌برند. ممکن است در یک جای کار با کانونهای قرآن و عترت هم‌قسم شوند و کار ضریب دانشجویی پیدا کند.
اعتقاد داریم در رویدادهای قرآنی، دانشجویان به ویژه کانون قرآن و عترت شرکت داده شوند. به همین دلیل در سی و هفتمین دوره جشنواره سراسری قرآن و عترت که در حال برگزاری آن هستیم، این کار را کردیم. با تمام سختی‌هایی که بعد از کرونا وجود داشت و مجموعه‌هایی که در حوزه دانشجویی غیرفعال شده بودند، جشنواره قرآن و عترت دانشجویان با همه مشکلاتی که داشته، با وجود تعداد شرکت‌کنندگانی که دارد، همچنان بزرگترین رویداد فرهنگی دانشگاه محسوب می‌شود؛ بنابراین ضریبی که هم اکنون جشنواره دارد را مدیون زحمات کارشناسان قرآن و عترت هستیم، برای اینکه همکاری و هم‌افزایی خوبی با کانونهای قرآن و عترت کردند. این موضوع تجربه بسیار مثبتی بود، ولی در موضوعی که اشاره کردید شورای فرهنگی دانشگاه وظیفه چارچوب‌بندی و صورت‌بندی از برنامه‌ها را دارد و باید برای جلوگیری از موازی‌کاری‌ها تلاش بیشتری شود.
