نوشتن برای خردسالان سخت‌ترین کار در حوزه ادبیات است
آیین بزرگداشت حجت‌الاسلام عبدالله حسن‌زاده آملی با عنوان «پنجره فیروزه‌ای» و با حضور جمعی از اهالی فرهنگ و کتاب در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار و از کتاب «پنجره فیروزه‌ای» رونمایی شد.
به گزارش ایکنا، به نقل از روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، «پنجره فیروزه‌ای؛ آیین بزرگداشت حجت‌الاسلام عبدالله حسن‌زاده آملی»، روز دوشنبه ۱۵ اسفند با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین علی کمساری، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا زائری، حجت‌الاسلام والمسلمین باقر انصاری، علی رمضانی؛ مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا سبحانی‌‌نسب و مسلم ناصری؛ نویسنده کتاب «پنجره فیروزه‌ای» در سرای کتاب خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
استاد حسن‌زاده آملی؛ یک فرانویسنده
حجت‌الاسلام باقر انصاری در ابتدای این نشست ضمن اشاره به تعریف ویرایش به معنای بازآفرینی متن در سه مرحله، عنوان کرد: مرحله اول ویرایش همکاری و همفکری با نویسنده، مترجم و مصحح در حین نوشتن، ترجمه و تصحیح است. کسی که بتواند به چنین توانایی برسد و چنان به اسلوب پژوهش و نگارش اِشراف داشته باشد که بتواند چیزهایی را به متن اضافه کند یا آنچنان متن را از کاستی‌ها پالایش دهد که متن به درجه‌ای از زیبایی و رسایی برسد، از دید اساتید فن نویسندگی، یک فرانویسنده یا سرویراستار است.
وی با اشاره به برخی خصوصیات سرویراستاران، اضافه کرد: وسواس و نکته‌سنجی گاه آن اندازه در روح و جان چنین فردی جایگیر می‌شود که سخت به نوشتن تن می‌دهد. بیشتر از آنکه خودشان بنویسند، به ویرایش و بازآرایی متون دیگران می‌پردازند. درواقع این افراد به تربیت متون سخت و روان‌تر شدن قلم نویسندگان می‌پردازند. هنوز روی باز و خوش استاد عبدالله حسن‌زاده آملی در ۲۳ سال پیش به یاد دارم، زمانی که اولین ترجمه‌ام یعنی داستان «آخرین درس» از آلفونس دوده، را نزد ایشان بردم. بسیار با روی خوش، خط به خط و واژه به واژه این داستان را برایم خواند و ایرادهایش را ذکر کرد.
حجت‌الاسلام انصاری ادامه داد: همان سال‌ها درباره اولین مقاله جدی که با عنوان «صمیمیت زبانی و تاثیرگذاری کلامی» نوشتم، بسیار ظریف به من آموختند که چطور می‌شود با جابجایی چند بندنوشت، پیام نوشته را بهتر به خواننده منتقل کرد. رفتار آن مرد شریف در آن روزگار برایم شگفت بود. کسی که الگو و قالب را خوب می‌شناسد، به زبان آگاهی دارد، ارزش واژگان را به‌خوبی می‌داند اما خود نمی‌نویسد یا کمتر می‌نویسد.
هنر و ادبیات دینی، مدیون استاد حسن‌زاده آملی است
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین علی کمساری، سرپرست موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) با اشاره به برخی خصوصیات اخلاقی استاد عبدالله حسن‌زاده آملی گفت: جدا از ویژگی‌های فردی و شخصیتی، چند ویژگی برجسته ایشان در زمینه کاری، می‌تواند الگوی افراد و مسئولان حوزه و کار فرهنگی باشد. یکی از ویژگی‌هایی که باعث شده ما امروز استاد حسن‌زاده آملی را به‌عنوان یک چهره فرهنگی موفق و یک مدیر فرهنگی موفق تجلیل کنیم، این است که ایشان در این حوزه هم دارای صلاحیت‌های کارشناسی است و هم اینکه یک عمر این حوزه را رها نکرده است. یک خط مستقیم، یک هدف‌گذاری و یک استراتژی بلندمدت را تعریف کرده و عمرش را برسر آن گذاشته است.
به گفته حجت‌الاسلام کمساری شاید یکی از رموز موفقیت استاد حسن‌زاده آملی این باشد، درحالی‌که طبیعتا ایشان به واسطه صلاحیت‌ها و هم جایگاه و پایگاه خانوادگی، می‌توانست در مصادر مختلف سیاسی نقش‌آفرینی کند، اما حوزه فرهنگ آن‌هم با تمرکز بر ادبیات و به‌ویژه ادبیات کودک و نوجوان را رها نکرد. این پیوستگی و استمرار، یکی از ویژگی‌هایی است که توانسته موفقیت را هم به دنبال بیاورد.
سرپرست موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، نظم، وجدان کاری، عدم تکلف و عدم زیاده‌خواهی را از ویژگی‌های ممتاز بارز در وجود خواند و گفت: در طول سال‌هایی که در معاونت فرهنگی-هنری دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم بودم، حتی یک روز هم از ساعت ۷:۱۵ دقیقه دیرتر در محل کار حاضر نمی‌شدند. حتی یک روز، غیبت، تأخیر در ورود و تعجیل در خروج نداشت.
حجت‌الاسلام کمساری در پایان با اشاره به اینکه هنر و ادبیات دینی به‌ویژه در حوزه کودک و نوجوان، مدیون استاد حسن‌زاده آملی است، افزود: بیشتر مجلات حوزه کودک و نوجوان در دفتر تبیلغات، مرهون تلاش استاد حسن‌زاده آملی هستند. پرورش و کشف استعداد نیز از دیگر ویژگی‌های استاد است.
بررسی شخصیت آیت‌الله حسن‌زاده آملی از بُعد مدیریت آقازادگی و مدیریت فرایند
در بخش دیگری از این نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا زائری، به تشریح حاصل چهار دهه کار آیت‌الله حسن‌زاده آملی با دو تعبیر مدیریت آقازادگی در جنبه شخصی و مدیریت فرایند در جنبه اجتماعی پرداخت و گفت: تبدیل رویداد به فرایند، مدیریتی می‌خواهد که بسیار دشوار است. کاری که آیت‌الله حسن‌زاده آملی در چندین دهه قبل انجام داده، نیاز به یک پژوهش مستقل دارد که ما در این حوزه متمرکز نشده‌ایم.
وی افزود: بعد از انقلاب حوزه‌های علمیه متصدی اداره جامعه و با عرصه‌هایی مثل هنر، سینما، موسیقی و ادبیات کودک و نوجوان مواجه شدند. قبل از انقلاب، افراد محدودی با امکانات بسیار اندک در یک فضای حتی پر از مشکل و در شرایطی که ادبیات کودک و نوجوان در دست جریان چپ بود در این زمینه فعالیت می‌کردند که پس از انقلاب، حوزه‌ها با این عرصه‌ها روبه‌رو شدند. نویسندگان و تصویرگرانی در این فضا شکل گرفته و یک فرایند و جریانی اتفاق می‌افتد. «سلام بچه‌ها»، «پوپک» و مجموعه مجلات «دوست» فقط مجله نبودند. تواضع و فروتنی این دوستان برای یادگیری خیلی ارزشمند بود.
این نویسنده و پژوهشگر حوزه دین با تاکید بر اینکه از جنبه شخصی هم شخصیت و رفتار عبدالله حسن‌زاده آملی، واقعا قابل‌تحسین است، اضافه کرد: در فضای حوزه کسانی که پدرانشان شاید مراتب پایین‌تری داشتند، برخورد و رفتارشان متفاوت بود. اما کسی با این جایگاه و این موقعیت، با تواضع و فروتنی و محبت و بزرگواری رفتار می‌کرد. همین نکته که کسی اهمیت حوزه کودک و نوجوان را درک و عمرش را وقف این حوزه کند، ارزشمند است. تا کسی در فضای دهه شصت نبوده باشد، اهمیت این کار را درک نمی‌کند. آیت‌الله حسن‌زاده آملی در چنین فضایی آقازدگی را مدیریت کردند که امروز ما اینجا به احترام ایشان سر خم می‌‌کنیم و توفیق روزافزون ایشان را آرزو داریم.
نقشه عملیاتی آتیه ادبیات کودک و نوجوان
علی رمضانی؛ مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران نیز با یادآوری خاطره‌ای از جلسات مشترک با عبدالله حسن‌زاده آملی، بیان کرد: در جلسات مربوط به بررسی طرح‌های انتشارات به‌نشر که هر دو هفته یک‌بار برگزار می‌شد، از محضر استاد عبدالله حسن‌زاده آملی می‌آموختیم. یک‌بار در بحث مربوط به اثری درباره یکی از ائمه(ع)، ایشان فرمودند که چرا به نویسنده خُرده می‌گیرید که امام را در بیانش اینگونه توصیف کرده است؟ مگر چقدر شمایل‌النبی و شمایل‌الامام دقیق داریم که در اختیار نویسندگانمان قرار دهیم تا آنها بتوانند یک متن پیراسته و بدون مشکلی تولید کنند. اگر شمایل‌النبی و مجموعه روایات در این موضوع هم داریم، چقدر روایات پیراسته قابل تبدیل به متن را به زبان نویسندگان آماده کردیم و از حالت حدیثی و روایی بیرون آوردیم تا برای نویسندگان الهام‌بخش باشد؟
مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران با تاکید بر اینکه موضوع ریل‌گذاری کاری برای نویسندگان دیگر و تلاش برای ساده‌سازی مسیر کاری آنها، از دغدغه‌های شخصی استاد عبدالله حسن‌زاده آملی بود، افزود: در طول فعالیت چندین‌ساله و ازجمله در همین کتاب «پنجره فیروزه‌ای» به آن پرداخته شده که می‌تواند برای معلمان و سیاستگذاران این حوزه الهام‌بخش باشد تا به ظرایف این حوزه توجه ویژه داشته باشند.
رمضانی با اشاره به رونمایی کتابی با موضوع تاریخ شفاهی مجله «سلام» در خانه کتاب و ادبیات ایران و بحث مفصلی که پیرامون نشریات کودک و نوجوان و ادبیات دینی کودک و نوجوان در آغاز انقلاب صورت گرفت، تصریح کرد: این دو اثر و آثار دیگری که باید در این حوزه تدوین و عرضه شود، می‌تواند نقشه عملیاتی را که ما برطبق آن در حوزه ادبیات کودک و نوجوان و حوزه ادبیات دینی کودک و نوجوان پیش آمده‌ایم، مشخص‌تر و برای آتیه چشم‌انداز را از تجربه‌های موفق آکنده و مشحون کند.
وی در پایان از مجموعه ناشر و نویسنده این اثر و آقای حسن‌زاده آملی که به‌عنوان یک نقطه موثر با بحث و حوصله معلمی اجازه تدوین این اثر را دادند، تشکر و ابراز امیدواری کرد این موضوع برای جامعه مخاطبانش و دغدغه‌مندان ادبیات دینی در کشور مثمرتر از گذشته واقع شود.
درختی سرسبز با شاخه‌های پرثمر
مسلم ناصری؛ نویسنده کتاب «پنجره فیروزه‌ای» و به‌عنوان شاگردی که از نوجوانی در محضر استاد عبدالله حسن‌زاده آملی بوده، در این نشست گفت: جدای بحث از هنر، شیوه و راه و رسم چگونه زیستن را از ایشان آموخته‌ام. حاج آقا عبدالله حسن‌زاده یکی از باشکوه درختان پرثمر دوران ما هستند که ثمره‌اش بسیاری از نویسندگان، شاعران، تصویرگران و هنرمندان به‌ویژه در حوزه کودک و نوجوان است. ایشان درعین بزرگواری و جایگاه رفیع خانوادگی، چنان فروتنانه رفتار می‌کنند که افراد ناآشنا را در اولین دیدار با اندک لحظاتی سخن گفتن، شیفته اخلاق و رفتار خود می‌کنند، زیرا پرورش‌یافته خانواده‌ای است که روح آزادی و آزادگی در آن موج می‌زده است.
این نویسنده حوزه کودک و نوجوان ضمن بیان اینکه سال‌ها در مجلات «سلام بچه‌ها»، «پوپک» و «سنجاقک» لحظات نابی از پنجره فیروزه‌ای نگاه استاد بهره برده‌ام، عنوان کرد: آنچه هنرمند را می‌پروراند، محیط و فضایی است که باید وجود داشته باشد تا روح لطیف آنها با آرامش در آن پرورش یابد و خلاق گردد تا بتواند مخاطب را در لذت هنر خویش سهیم کند و استاد چنین فضایی را برای ما در معاونت فرهنگی دفتر تبلیغات پدرانه فراهم آورد.
نویسنده کتاب «پنجره فیروزه‌ای» تاکید کرد: هیچ‌کس نمی‌تواند تلاش سترگی را که استاد عبدالله حسن‌زاده آملی در شهر قم در گسترش هنر پایه‌گذاری کرد، نادیده بگیرد. که چگونه از پنجره فیروزه‌ای نگاهش به جهان قدسی پیرامونش معنا بخشید و در مکانی سنتی و مذهبی، سبب گسترش زمینه‌هایی از هنر جدید و مدرن شد که تصورش اگر نگوییم محال، شاید غیرممکن می‌نمود.
«پنجره فیروزه‌ای» منبعی برای قضاوت درست است
حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا سبحانی‌‌نسب، ناشر کتاب «پنجره فیروزه‌ای» هم در سخنانی در بیان علت توجه خاص به این کتاب و تصمیم به انتشار آن، عنوان کرد: بعد از دیدن محتوا به این موضوع رسیدم که ما باید پیشینه‌ای داشته باشیم که از کجا به کجا رسیده‌ایم. آقای حسن‌زاده در این کتاب گفته‌اند ما از جایی شروع کردیم که هنر شناخته‌شده نبود. بسیار تلاش کردیم تا به مانیفست و مبانی رسیدیم که برای اهل بیت(ع) چگونه باید نوشت و تصویرگری کرد و چگونه کار کرد که مقبول فضای فرهنگی ۳۰ سال پیش قرار بگیرد.
وی با اشاره به پرسش و نقد برخی افراد که چرا دراین حوزه عقب هستیم؟ گفت: اگر بگوییم از کجا به این نقطه رسیده‌ایم، بخشی از عقب‌ماندگی در این حوزه توجیه می‌شود. به‌هر حال یک فضای فکری وجود داشت که در آن برخی با حال و هوای هنر و ادبیات کودک آشنا نبودند و این مسیر با سختی‌ها، تلخی‌ها و شب‌نامه‌ها روبه‌رو بوده تا به اینجا رسیده است. لازم بود بگوییم کار با سختی شروع شد و پس از طی مسیر، به یک سری مبانی رسیدند تا به افتخاراتی در این عرصه رسیدند.
این ناشر حوزه ادبیات دینی کودک و نوجوان همچنین گفت: امیدوارم این کتاب مورد استقبال دوستان قرار گیرد و مبنایی باشد تا بیشتر در مورد مسیری که به سختی طی شده، نوشته شود و کسانی که می‌خواهند وارد این عرصه شوند، منبعی برای قضاوت درست و قوت قلب گرفتن داشته باشند.
نوشتن برای خردسال؛ سخت‌ترین کار در حوزه ادبیات
در بخش پایانی این نشست، عبدالله حسن‌زاده آملی ضمن قدردانی از نویسنده، ناشر و دیگر دست‌اندرکاران تدوین کتاب «پنجره فیروزه‌ای» و حاضران در این مراسم، گفت: امروز اگر بزرگداشتی برگزار می‌شود، نه برای شخص من، در واقع بزرگداشتی برای تلاش و همت مجموعه‌ای از افراد است که بیش از سه دهه در کنار من بوده‌اند. از «سلام بچه‌ها» که از ابتدای آن را به خاطر دارم که مرحوم امیرحسین فردی آمد و جمله‌ای گفت که شتاب ما سریع‌تر شود. وقتی مجله را دید گفت که این مجله شهرستانی است. دیدم که درست می‌گوید. یعنی تنها برای ظرفیت یک استان است. با راهنمایی‌های خود مرحوم فردی، مصطفی رحماندوست و دیگران تلاش کردم که به شکلی کار را پیش ببریم که دیگر نتوان به آن گفت شهرستانی.
وی با تاکید بر اینکه امروز بزرگداشت همت و تلاش افرادی است که در این کار در کنارم بودند، اضافه کرد: حسن‌زاده یعنی حسین سیدی، یعنی مظفر سالاری، یعنی مسلم ناصری، یعنی غلامرضا آبرَوی، یعنی سید سعید هاشمی، یعنی علی باباجانی، یعنی مجید ملامحمدی و... من امروز اینجا نماینده همه این عزیزان و همچنین کادر فنی و هنری آن زمان هستم که نمی‌دانستند کار هنری و حوزه کودک چیست. کم کم به دیگران ثابت شد که در حوزه ادبیات، سخت‌ترین کار این است که برای خردسال بنویسید. باید بتوانید با همان میدان واژگانی اندکی که کودکان دارند، برایشان بنویسید.
رونمایی از کتاب «پنجره فیروزه‌ای» پایان بخش این نشست دو ساعته بود.
انتهای پیام
