چهار توصیه فردی و اجتماعی برای «منتظر موعود» شدن

محسن احتشامی‌نیا، محقق علوم قرآن و حدیث و استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان درباره مقتضیات و آسیب‌ها در روش ترویج آموزه مهدویت، گفت: موضوع مهدویت با عناوین مختلف در ادیان گوناگون و حتی فلسفه‌های بشری طرح شده است و به عنوان یک تفکر جهانی اصالت دارد. در اسلام همه مسلمانان فارغ از اینکه چه مکتب کلامی یا فقهی داشته باشند به این تفکر باور دارند. ما در قرآن کریم آیات متعددی داریم که به مهدویت اشاره می‌کنند مثل این آیه که همه شنیده‌اند: «وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَي الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّه وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِينَ» (قصص، 5) که به اراده حتمی الهی در آمدن منجی اشاره می‌کند یا آیه «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ»(نور، 55).

وی گفت: حتی می‌توان ادعا کرد باور به منجی آخرالزمان یک عقیده فکری است؛ یعنی در نهاد ما انسانها این نیاز تعبیه شده است که علاقه‌مند است عدالت در همه جا برقرار باشد و یک مجری بسیار نیرومند و الهی این عدالت را در همه ابعاد اجرا کند. توان بشر تاکنون برای برقراری این عدالت محقق نشده است.

احتشامی‌نیا درباره آسیب‌های روش تبلیغ مهدویت تصریح کرد: اساساً در تبلیغ دین یک سلسله آسیب‌ها وجود دارد که باید مراقب باشیم آنها را به صفر یا به حداقل برسانیم. این آسیب‌ها را می‌توان به سه دسته آسیب های فردی، اجتماعی و آسیب‌های مربوط به دولت‌ها تفکیک کرد.

وی با ذکر مثالی توضیح داد: مثلاً در آسیب‌های فردی، بنده و امثال بنده، مهدویت را تبلیغ می‌کنم، نام مقدس حضرت صاحب الامر(عج) را مطرح می‌کنم، اما خود من یک منتظر واقعی نیستم. وقتی کسی مرا به عنوان مبلغ مهدویت می‌بیند، متوجه می‌شود من شرایط یک منتظر را ندارم؛ مثلا نماز خود را در اول وقت نمی‌خوانم و وظایف دینی خود را انجام نمی‌دهم.

این استاد دانشگاه ادامه داد: یک قاعده وجود دارد کسی که در انتظار مصلح است خود باید صالح باشد. انتظار در تار و پود زندگی من باید خود را نشان دهد، مانند زمانی که منتظر مهمان عزیز و والامقامی هستیم و خود را کاملاً مهیا می‌کنیم تا اسباب پذیرایی را فراهم کنیم. ما به عنوان یک مبلغ مهدویت، آیا منتظر صالحی هستیم؟ این از مهمترین آسیب‌ها در تبلیغ مهدویت است که مربوط به «عامل نبودن من به عنوان یک منتظر واقعی است» باید خیلی مراقب باشیم.

این پژوهشگر ناامیدی را آسیب دیگری در حوزه فردی، معرفی کرد و گفت: روایات زیادی داریم که توصیه کرده‌اند بر این امر (انتظار ) استوار و پایدار باشید: «وَ اِنْتَظِرُوا هَنِیئاً لَکُمْ أَیَّتُهَا اَلْعِصَابَةُ المرحومه: بکوشید و منتظر باشید، گوارا باد شما را ای جماعتی که مشمول رحمت خدا هستید». یعنی دستور به استقامت داده شده است. هر قدر غیبت طول کشید امیدتان را از دست ندهید و این چراغ باید روشن بماند.

احتشامی‌نیا در ادامه درباره آسیب‌های اجتماعی در روش‌های تبلیغ مهدویت خاطرنشان کرد: اگر افراد در هر شغلی که هستند؛ اگر معلمم، اگر مسئول هستم، اگر رفتگر، قصاب، راننده تاکسی، کارمند و ... هستم،  وظایفم را به درستی انجام ندهم، نمی‌توانم خود را در شمار افراد منتظر بدانم. هر یک از ما در هر شغلی وظایفی داریم که باید آنها را مو به مو انجام دهیم. طبیعی است کسی که وظایف اجتماعی خود را انجام ندهد، نمی‌تواند مدافع مهدویت و منتظر حکومت جهانی باشد که در سرتاسر ارکان آن عدالت موج می‌زند.

وی افزود: بنا بر روایات، حضرت صاحب الأمر(عج) نسبت به عدالت حساسیت زیادی دارند و از یاران خود پیمان‌نامه و تعهد سنگینی برای عدالت می‌گیرند. یک جامعه بی‌انگیزه و تنبل نمی‌تواند یک جامعه مهدوی باشد. در روایات داریم کسی که در امور دنیایی خود فرد تنبل و تن پروری باشد، طبیعتاً در امر آخرت خود نیز تنبل خواهد بود. فردی که امر دنیای خود را به عنوان یک شغل به درستی انجام نمی‌دهد طبیعتاً کارهای آخرتی خود را هم انجام نمی‌دهد. پس در چنین شرایطی دم زدن از اینکه منتظر هستیم، صرفا یک شعار می‌شود و نمی‌توانیم افراد دیگر را به این موضوع علاقه‌مند کنیم.

این استاد دانشگاه گفت: پس اینکه وظایف شغلی خود را انجام ندهیم یک آسیب بزرگ در یک جامعه است. بنابراین هر فرد در هر شغلی که هست باید بخشی از آن ویژگی‌هایی که در امام عصر(عج) وجود دارد را در خود زنده کند و مردم این ویژگی‌ها را در رفتار او ببینند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود در زمینه آسیب‌های مربوط به دولت‌ها گفت: ما ۵۷ کشور اسلامی داریم. اینها در موضوع مهدویت وظایفی دارند، حداقل وظیفه دولت‌ها این است که در این موضوع یک کنفرانس تشکیل بدهند. همانطور که درباره موضوعات مهم مثل فلسطین، افغانستان و غیره کنفرانس تشکیل می‌دهند و کار درستی هم هست، دولت‌ها باید مدافع تفکر مهدویت باشند.

این محقق علوم قرآن با بیان اینکه مهدویت یکی از عواملی است که دولت‌ها را به هم نزدیک می‌کند، توضیح داد: بعد از توحید و نبوت و معاد، یکی از عنوان‌های مشترک دولت‌های جهان اسلام در مباحث اعتقادی، مهدویت است. این آموزه را در قرآن و روایات هم می‌بینیم. آیا لازم نیست دولت‌ها در این موضوع یک کنفرانس جهانی تشکیل بدهند؟ این می‌تواند عاملی باشد که دیدگاه‌های آنها را به هم نزدیک سازد.

وی تصریح کرد: امروز این آسیب را در دولت‌ها می‌بینیم که روزبه روز فاصله آنها از هم بیشتر می‌شود، در حالی که می‌توان با تکیه بر این آموزه‌ها ید واحده شد. دولت‌های اسلامی در این باره مسئولیت دارند. به ویژه حکومت جمهوری اسلامی که یک دولت شیعی و مدیون مهدویت است در این باره وظیفه سنگینی دارد.

وی ادامه داد: دولت ما می‌تواند یک کنفرانس جهانی تعریف کند، بودجه خاصی برای آن بگذارد و از متفکران جهان اسلام، جهان مسیحیت، یهودیت و سایر ادیان در این کنفرانس دعوت کند و برای مردم روشن سازد همه دنیا در انتظار منجی است. همه از جنگ، گرانی، تورم و مسائل اجتماعی خسته هستند و اراده جدی وجود ندارد که دولت‌ها علی‌رغم شعارهایی که سر می‌دهند آن عدالت مطلوب را اجرا کنند.

وی تاکید کرد: می‌طلبد جمهوری اسلامی به عنوان یک ایده‌پرداز بزرگ در این زمینه ورود کند و یک کنفرانس جهانی بلکه ده‌ها کنفرانس برگزار کند و همانطور که در خیلی از موارد مبدع بوده است، نوآوری داشته باشد و همه ارکان دولت به صورت یکپارچه در این باره ورود کنند و وظیفه خود را در قبال آموزه مهدویت انجام دهند.