شاخص‌های قرآنی نظری و عملی در مکتب شهید سلیمانی

 به گزارش ایکنا، به نقل از روابط عمومی پژوهشکده قرآن و عترت نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی، چهاردهمین نشست علمی ـ تخصصی این پژوهشکده در تاریخ 13دی ماه1400 با عنوان «شاخص‌های قرآنی مکتب شهید سلیمانی» با حضور استادان دانشگاه به صورت وبینار برگزار شد. 

 

حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی رضایی اصفهانی، عضو هیئت‌علمی جامعه المصطفی العالمیه در ابتدا به تعریف مکتب پرداخت و اینکه مکتب در عربی یعنی دفتر و در فارسی قدیم به معنای محل کلاس درس (مشابه مدرسه امروزی) بود اما در عصر حاضر به صورت ترکیب اضافی با معنای جدید به کار می‌رود مثل: مکتب اقتصادی، مکاتب تفسیری، مکتب شهید سلیمانی و ... که در این کاربرد جدید، مکتب به چهارچوب فکری و عملی گفته می‌شود. اکنون درباره مکتب شهید سلیمانی می‌توان شاخص‌های قرآنی را در نظر گرفت که به نوبه خود به دو دسته شاخص‌های نظری و شاخص‌های عملی قابل تقسیم است. 

 

این پژوهشگر حوزه قرآن و حدیث در ادامه به بیان و شرح «شاخص‌های نظری مکتب شهید سلیمانی» پرداخت و آنها را در موارد زیر برشمرد:

 

1) ایمان‌مندی: ایمان دارای متعَلَّقات متعددی است که در آیه 285 سوره بقره بیان شده و عبارتند از: خدا، فرشتگان، کتب آسمانی، پیامبران خدا و.... مرحوم شهید سلیمانی به همه این موارد مؤمن بود چنانکه در وصیت نامه‌اش می‌نویسد: «اشهد أن لا اله الا الله و اشهد أنَّ محمدا ّ رسول الله و اشهد أن امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب و اولاده المعصومین اثنی عشر ائمتنا و معصومیننا حجج الله. شهادت می‌دهم که قیامت حق است، قرآن حق است، بهشت و جهنم است، سؤال و جواب حق است، معاد، عدل، امامت، نبوت حق است.» آری او محکم و شجاعانه می‌ایستاد و در دل دشمن می‌رفت و ترسی از مرگ نداشت چون آن را پلی به سوی مراحل بعدی زندگی می‌دید.

 

2) ولایت مداری و محبت اهلبیت(ع): که مستندات قرآنی آن آیات 5 سوره مائده و 23 سوره شوری است و شهید سلیمانی هم در وصیت نامه‌اش نوشت: خداوندا! ای قادر عزیز و ای رحمان رزّاق، پیشانی شکر شرم بر آستانت می‌سایم که مرا در مسیر فاطمه اطهر و فرزندانش در مذهب تشیّع، عطر حقیقی اسلام، قرار دادی و مرا از اشک بر فرزندان علی بن ابیطالب و فاطمه اطهر بهره‌مند نمودی؛ چه نعمت عظمایی که بالاترین و ارزشمندترین نعمت‌هایت است؛ نعمتی که در آن نور است، معنویت، بیقراری که در درون خود بالاترین قرارها را دارد، غمی که آرامش و معنویت داد.

 

دلیل دیگر بر قرار داشتن محبت اهل بیت در وجود آن شهید، مراسماتی بود که در کرمان و در ایام شهادت حضرت زهرا(س) برای آن حضرت برپا می‌کرد. اثر و نمود این ولایت در وجود شهید سلیمانی، تبعیت وی از معصومین(ع) و دوری از ولایت طاغوت بود.

 

3) بصیرت‌مندی: یکی از ارزش‌های اصیل در قرآن کریم بصیرت است که مکرر تذکر داده شده است مثلا در دو مورد، قرآن به صورت سؤالی مطرح می‌کند که آیا نابینا و بینا یكسان هستند؟: هَلْ یَسْتَوِی الْأَعْمى‏ وَ الْبَصیرُ (انعام/50؛ رعد/16)؛ و خود قرآن در دو مورد دیگر پاسخ می‌دهد که نابینا و بینا یكسان نیستند: وَمَا یَسْتَوِی الْأَعْمَى وَالْبَصِیرُ(فاطر/19؛  غافر/58): باید دقت کرد که منظور از بصیرت، داشتن چشم ظاهری نیست بلکه بینایی است که با نور ایمان و علم و استدلال درست، حاصل شده و ارزیابی صحیحی است که فرد بصیر از خود و جهان اطراف دارد و از این رو گرفتار غرور و غفلت و انتخاب نادرست نشده، به سراغ کردار شایسته می‌رود و در طرف مقابل منظور از اعمی انسانهای کوردلی هستند که گرچه ممکن است چشم سرشان سالم باشد اما پرده کبر و غرور و جهل بر چشم دلشان افتاده است.

 

سردار شهید سلیمانی نیز با بصیرت کافی راه امام خمینی و رهبر انقلاب را به خوبی شناخت و بر آن تأکید کرد و در وصیتنامه ایشان تبلور این موضوع دیده می‌شود: «وصیت می‌کنم اسلام را در این برهه که تداعی یافته در انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی است، تنها نگذارید. دفاع از اسلام نیازمند هوشمندی و توجه خاص است. در مسائل سیاسی آنجا که بحث اسلام، جمهوری اسلامی، مقدسات و ولایت فقیه مطرح می‌شود، اینها رنگ خدا هستند؛ رنگ خدا را بر هر رنگی ترجیح دهید».  در فتنه‌های سیاسی داخلی نیز هیچگاه شهید سلیمانی بازی نخورد چون خط رهبری را مستقیم طی کرد و بینش فکری و سیاسی داشت. در اینجا باید توجه داشت که مهمترین عامل ایجاد بصیرت و افزایش آن، خود قرآن کریم است: قَدْ جاءَكُمْ بَصائِرُ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ عَمِیَ فَعَلَیْها...(انعام104)؛ هذا بَصائِرُ لِلنَّاسِ وَ هُدىً وَ رَحْمَهٌ لِقَوْمٍ یُوقِنُون‏(جاثیه20)

 

رضایی، در ادامه به بیان «شاخص‌های عملی مکتب شهید سلیمانی» پرداخت و آنها را در موارد زیر برشمرد:

 

1) ثبات قدم: قرآن کریم در این مورد می‌فرماید: به یقین كسانى كه گفتند: «پروردگار ما خداوند یگانه است!» سپس استقامت كردند، فرشتگان بر آنان نازل مى‏شوند كه: «نترسید و غمگین مباشید، و بشارت باد بر شما به آن بهشتى كه به شما وعده داده شده است! (فصلت30) جالب توجه است که در زمینه ثبات قدمِ شهید سلیمانی می‌بینیم که ایشان در سیره مبارزاتی خود در دفاع مقدس سپس در دفاع از حرم اهل بیت(ع) در سوریه و عراق کاملا استوار بود و تردیدی به خود راه نداد و با شرایط سختی که در سال‌های اخیر در عراق و سوریه حاکم بود و اینکه از حدود 100 ملیت و کشور مختلف، جذب تکفیری‌ها شده بودند استقامت ورزید و ثبات قدم داشت. 

 

2) محبت به مؤمنان و مبارزه با دشمنان: قرآن کریم در این مورد می‌فرماید: مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُم‏...(فتح29) در سخنان روزهای اخیر مقام معظم رهبری درباره شهید سلیمانی به این نکته اشاره و برجسته شد که «چگونه شهید سلیمانی با خانواده شهدا برخورد نرم و عاطفی داشت.» اما در مقابل آمریکا و اسرائیل و دشمنان تکفیری از جمله داعش شدت و غلظت داشت. ردپای محبت به مؤمنان و مبارزه با دشمنان در وصیت نامه سردار سپهد سلیمانی دیده می‌شود آنجا که می‌نویسد: فرزندانم، دختران و پسرانم، فرزندان شهدا، پدران و مادران باقیمانده از شهدا، ای چراغ‌های فروزان کشور ما، خواهران و برادران و همسران وفادار و متدینه شهدا! در این عالم، صوتی که روزانه من می‌شنیدم و مأنوس با آن بودم و همچون صوت قرآن به من آرامش می‌داد و بزرگترین پشتوانه معنوی خود می‌دانستم، صدای فرزندان شهدا بود که بعضا روزانه با آن مأنوس بودم؛ صدای پدر و مادر شهدا بود که وجود مادر و پدرم را در وجودشان احساس می‌کردم.» همچنین وی درمورد دشمنان اسلام می‌نویسد:« شناخت به موقع از دشمن و اهداف و سیاست‌های او و اخذ تصمیم به موقع و عمل به موقع؛ هر یک از اینها اگر در غیر وقت خود صورت گیرد، بر پیروزی شما اثر جدی دارد»

 

ما در طول تاریخ، برخی از پادشاهان و سیاسیون را می‌بینیم که متاسفانه بر خلاف آیه بالا حرکت می کنند یعنی «رحماء مع الکفار و اشداء علی المؤمنین» هستند! مانند عربستان که امروز می‌بینیم با آمریکا دست دوستی می‌دهد و مردم مؤمن و مظلوم یمن را بمباران می‌کند.

 

3) جهاد در دفاع از مظلومان و مبارزه با ستمگران: مکتب شهید سلیمانی، مکتب جهاد و مبارزه در راه خداست. او عمری در این مسیر حرکت کرد و از مظلومان ایران، لبنان، سوریه، عراق، یمن و... در برابر آمریکا و اسرائیل دفاع کرد و در این راه شهید شد. این مطلب در سراسر زندگی و حضور او در جبهه‌های ایران، عراق، سوریه و... تبلوریافت. خداوند در آیه 39 سوره حج به آن مؤمنانى كه مورد هجوم و ستم قرار گرفته اند، رخصت داده است كه به جهاد اقدام كنند. و در آیات متعدد دیگر، آنها را امر به جهاد در راه خودش فرموده است.  شهید سلیمانی، جهاد را برای دفاع از اسلام لازم می دانست نه یک کشور خاص و نه فقط ایران لذا جهاد را فرامرزی و فراملیتی و بین المللی می‌دانست و کشورهای اسلامی را یکپارچه می دید. 

 

4) اطاعت از رهبری: دراین زمینه قرآن می فرماید: یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فی‏ شَیْ‏ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ ذلِكَ خَیْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْویلاً (نساء59)

 

نقل شده که خیلی وقت‌ها شهید سلیمانی از سوریه، لبنان و ... با رهبر معظم انقلاب تماس می‌گرفت و کسب تکلیف می‌کرد تا مسائل شرعی را درست رعایت کند و خون کمتری ریخته شود. آری ایشان مطیع محض امام خمینی در جنگ تحمیلی و مطیع محض رهبری در جنگ سال‌های اخیر در عراق و سوریه بود. 

 

جالب است که در آیه بالا فرمود: أَطیعُوا الرَّسُولَ نه أَطیعُوا محمد(ص) یعنی صحبت از اطاعت از مقام رسالت است و لذا با عنایت به این نکته و همچنین ذکر اولی الامر در آیه، می‌توان مُطاع بودن جانشینان پیامبر و نیز نائبان خاص امام عصر(عج) و نائبان عام ایشان یعنی فقهای جامع الشرایط را از آیه نتیجه گرفت که زمانی در حضرت امام و امروز در مقام معظم رهبری تبلور یافته است.

 

5) وحدت و دوری از تفرقه: شهید سلیمانی آیه شریفه وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا...(آل عمران103) را شنیده بود، درک کرده بود و عمل می‌کرد. در این آیه، امر به وحدت و نهی از تفرقه است و چنین امر و نهیی در یک جا، در قرآن کمتر دیده می‌شود.

 

حجت‌الاسلام رضایی در پایان نشست، به سؤالات حضار پاسخ داد.