6 ویژگی وزیر آموزش و پرورش از منظر نهج‌البلاغه

به گزارش ایکنا، رضا نباتی، کارشناس برنامه درسی قرآن دفتر تألیف کتب درسی و از مؤلفان کتاب‌های درسی قرآن وزارت آموزش و پرورش طی مقاله‌ای با عنوان «شش ویژگی وزیر آموزش وپرورش از منظر نهج‌البلاغه» به بیان دیدگاه حضرت علی‌بن ابیطالب(ع) درباره شاخص‌های تمامی دولتمردان اسلامی اشاره کرده است که آن را بنا به حوزه فعالیت خود به وزیر آینده آموزش و پرورش متذکر شده است. متن این مقاله بدین شرح است؛

«کلام و روش زندگی و حکومت امام علی(ع) برای همه دولتمردان اسلامی در تمام دوران‌ها الگویی قابل اجرا و تأثیرگذار است که در اینجا به برخی شاخص‌ها اشاره می‌شود.

یکی از ویژگی‌های حکومت امام علی(ع) مردمداری بود. وی در این مورد می‌فرماید: «برای مراجعان خود وقتی مقرر کن که به نیاز آنها شخصا رسیدگی کنی. مجلس عمومی و همگانی برای آنها تشکیل ده و درهای آن را به روی هیچکس نبند و به خاطر خداوندی که تو را آفریده تواضع کن و لشکریان و محافظان و پاسبانان را از این مجلس دورساز تا هر کسی با صراحت و بدون ترس و لکنت، سخنان خود را با تو بگوید؛ زیرا من بارها از رسول خدا (ص) این سخن را شنیدم: ملتی که حق ضعیفان را از زورمندان با صراحت نگیرد، هرگز پاک و پاکیزه نمی‌شود و روی سعادت نمی‌بیند. ... سپس خشونت و تندی آنها را در سخن تحمل کن، در مورد آنها هیچگونه محدودیت و استکبار روا مدار. هیچگاه خود را در زمانی طولانی از مردم پنهان‌مدار، چرا که دور بودن زمامداران از چشم مردم خود موجب نوعی محدودیت و بی‌اطلاعی نسبت به امور مملکت است و این چهره پنهان داشتن زمامداران آگاهی آنها را از مسائل نهایی قطع می‌کند».(1)

1- دوری از کاغذبازی

آن حضرت خطاب به مالک اشتر فرمود «به هوش باش! کار هر روز را در همان روز انجام ده زیرا هر روز کاری مخصوص به خود دارد. باید بهترین اوقات و بهترین ساعات عمرت را برای خلوت با خدا قرار دهی، هر چند اگر نیت خالصی داشته باشی و امور مردم رو به راه می‌شود همه کارهایت عبادت و برای خداست». (2)

2- نظارت بر کار مسئولان

حضرت علی(ع) در این باره فرمود: «به علاوه این حجتی در برابر آنها است. اگر از دستورات سرپیچی کنند یا در امانت خیانت ورزند سپس با فرستادن ماموران مخفی راستگو و با وفا کارهای آنان را زیر نظر بگیر، زیرا بازرسی مداوم پنهانی سبب می‌شود که آنها به امانت‌داری و مدارا کردن به زیر دستان ترغیب شوند.»

3- تعهد و تخصص

حضرت علی(ع) درباره تعهد و تخصص فرمود «پس در کارهای کارمندانت بنگر و آنها را با آزمایش و امتحان به کار وادار و از روی میل و استبداد آنها را به کاری واندار، زیرا استبداد و تسلیم تمایل شدن؛ کانونی از شعب جور و خیانت است و از میان آنها افرادی که با تجربه تر و پاک‌تر و پیشگام‌تر در اسلامند برگزین زیرا اخلاق آنها بهتر و خانواده آنها پاک‌تر و همچنین کم‌طمع‌تر و در سنجش عواقب کارها بیناترند. پس حقوق کافی کافی به آنها بده، زیرا این کار آنها را در اصلاح خویش تقویت می‌کند و از خیانت در اموالی که زیر دست آنها است بی‌نیاز می‌سازد».(3)

4- برخورد با مسئولان متخلف

حضرت امیرالمومنین(ع) فرمود «اگر یکی از آنها دست به خیانت زد و مأموران سری‌تر متفقا چنین گزارشی را دادند، به همین مقدار از شهادت قناعت کن و او را زیر تازیانه کیفر بگیر و به مقدار خیانتی که انجام داده او را کیفر نما».(4)

5- پرهیز از متملقان و چاپلوسان

آن حضرت(ع) درباره نفوذی‌ها فرمود «پس در انتخاب این اشخاص هرگز به فراست و خوشبینی و خوش گمانی خود تکیه مکن، چرا که مردان زرنگ طریقه جلب نظر و خوش بینی زمامداران را با ظاهر سازی و تظاهر به خوش خدمتی خوب می‌دانند، در حالی که در ماوراء این ظاهر جذاب هیچ گونه امانت‌داری و خیرخواهی وجود ندارد. بلکه آنها از طریق پست‌هایی که برای حکومت‌های صالح پیش از تو داشته‌اند بیازمای؛ بنابراین بر کسانی اعتماد کن که در میان مردم خوش سابقه‌تر و در امانت‌داری معروفند و این خود دلیل آن است که تو برای خدا و کسانی که والی بر آنان هستی خیر خواه می‌باشی».(5)

6- توجه به محرومین

حضرت علی(ع) در این باره فرمود: «در امور مردم که به تو دسترسی ندارند و دیگران به دید تحقیر به آنها می‌نگرند بررسی کن و برای این کار فرد مورد اطمینانی را که خدا ترس و متواضع باشد برگزین تا وضع آنان را به تو گزارش دهد، پس با آن گروه به طوری رفتار کن که به هنگام ملاقات پروردگار عذرت پذیرفته باشد».(6)

--------------------------------------

1- نهج‌البلاغه، صفحه 155، نامه 159

2- نهج‌البلاغه، نامه 53

3- نهج‌البلاغه، صفحه 147

4- نهج‌البلاغه، صفحه 149

5- نهج‌البلاغه، صفحه 151

6- نهج‌البلاغه، صفحه 155