اخلاق‌گرایی در داستان‌نویسی

 

محمدرضا اصلانی نویسنده توانمند به سال ۱۳۳۲ در تبریز به دنیا آمد. اصلانی در همان دوران طفولیت به همراه خانواده راهی تهران شد و تا سن پنج سالگی در محله جوادیه اقامت داشت و پس از آن خانواده به هفت چنار نقل مکان کردند. او که کارشناسی‌ارشد خود در رشته حقوق را در مدرسه عالی شهید مطهری گرفت، سالیان متمادی در دادگستری مشغول به کار بوده است.

 

از ریاست دادگستری هشتگرد تا هنر نویسندگی آنهم در وادی ادبیات داستانی کودک و نوجوان سؤالات زیادی را در ذهن مخاطب به وجود می‌آورد که چگونه فردی که با دنیای قضاوت سر و کار دارد از طبع لطیفی برخوردار است و می‌تواند به ساحت داستان و شعر وارد و خالق آثار ماندگار شود. او بر این باور است که در آثار کودک و نوجوان از تجربیات قضایی خود سود برده است. اصلانی در مصاحبه‌ای چنین می‌گوید: «اول از شعر شروع کردم، البته الان هم شعر می‌گویم، ولی به ندرت چاپ می‌کنم. شعر و داستان‌های من از اول برای بزرگسال بود. مقاله و گزارش هم می‌نوشتم و گونه‌های ادبی دیگر مثل مصاحبه با شاعران و یا نقد کتاب؛ ولی بیشتر از همه به شعر و داستان پرداختم.»

 

با یک واکاوی اجمالی در زندگی و فعالیت‌های اجرایی و ادبی اصلانی می‌توان به راحتی دریافت که او با وجود طبع آرام و متین خود بسیار کوشا و فعال است. انتشار روزنامه «ندای عدالت» با همکاری چندتن از همکاران خود در دادگستری استان تهران در سال ۱۳۵۸ و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران گواه بر این مدعاست. وی در چهل و دومین «عصرانه ادبی فارس»، مراسم نکوداشت خود گفت: «برای نویسنده طبیعی زندگی کردن سخت است، زیرا نویسنده هیچگاه مرخصی ندارد و از همین رو جمع کردن زندگی طبیعی در کنار زیست نویسندگی کار سختی است که نیاز به توفیق الهی دارد.»

 

وی جدای خلق رمان و شعر با نشریات مختلف ادبی همکاری داشته است. در کارنامه ادبی اصلانی همکاری‌اش با صدا و سیمای مرکز تهران و تبریز با برنامه‌نویسی و نوشتن قصه ظهر جمعه قابل تعمق است. در داستان‌های اصلانی عنصر زیباشناختی بسیار نظرگیر است و بی‌شک این بازمی‌گردد به روح لطیف و شخصیت قوام یافته و مهربان او. داشتن روحیه همیاری، نوع‌دوستی، گذشت کردن و اخلاق‌گرایی باعث شده تا در لابه‌لای آثار اصلانی اینگونه خصلت‌های نیکو درشت‌نمایی شود. او به خوبی می‌داند با چه شگرد و ترفندی کودک و نوجوان را مجذوب داستان خود کند.

 

حالت تعلیق به کار رفته در بستر داستان‌ها متناسب با سن مخاطب و فضای فکری او است. جدای از مسائل مطروحه اصلانی از قدرت تصویرسازی خوبی برخوردار است. به همین دلیل داستان‌های او همه زنده و قابل حس هستند. چیزی که در داستان‌نویسی کودک و نوجوان به آن نیازمند هستیم. مضامین و درونمایه‌های اخلاق‌گرایانه مدنظر وی غالباً در لابه‌لای رویداد‌های متنوع مطرح شده است. بر این اساس میزان تأثیرپذیری مخاطب به مراتب بیشتر می‌شود.

 

در حوزه ادبیات دفاع مقدس و زندگینامه داستانی، چند مجموعه داستان و رمان از محمدرضا اصلانی به چاپ رسیده است. برخی آثار اصلانی عبارتند از: با زبان محبت، ساعت ضد آب، شمشیر‌های چوبین، مهمان آن شب ما، عطر شاخه‌هاى بیدمشک، اندوه شهریار، سیمرغ سهند، خواب لیلا، پاییز مادربزرگ، بازگشت به زندگی، پهلوان غریب، بوی دست‌ها پدر، لاله کویر، فیض گل، شاهین‌ها و بشکه باروت، بال‌های کبوتر شیشه‌ای، خواب لیلا، پسته‌های خندان، امام موسی صدر، مرغ حق، اسب نقره‌ای ...

 

در سال ۱۳۷۶، قصه بازبین‌ها اثر این نویسنده برنده دیپلم افتخار و رتبه دوم جشنواره مطبوعات شد. در سال ۱۳۸۵ نیز قصه «خواب سلیمان» او به این رتبه دست یافت. اصلانی در سال ۱۳۹۴ به عنوان دبیر چهاردهمین جایزه قلم زرین انجمن قلم ایران انتخاب شد.