طراحی نشست «بغداد» بر مبنای سناریوی آمریکایی ـ اسرائیلی / حضور ایران در سطح سفیر مناسب‌تر بود
کارشناس مسائل منطقه با اشاره به ابهامات و سؤالات فراوان پیرامون اهداف و دستورکارهای نشست «بغداد» گفت: به نظر می‌رسد یک سامانه سیاسی و اقتصادی در این نشست بغداد تعبیه شده بود که همگی در خدمت آمریکا در سطح منطقه است نه اینکه در خدمت منافع کشورهای منطقه و مستقل از اراده قدرت‌های بزرگ‌تر باشد تا عراق را در محور اسرائیلی ـ آمریکایی تعریف کند و لذا بهتر بود ایران در سطح سفیر در این نشست حاضر می‌شد.
هادی محمدی، کارشناس مسائل منطقه، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره اهداف نشست یک روزه بغداد گفت: نشست بغداد با طراحی و برنامه‌ریزی دولت عراق و با هماهنگی آمریکایی‌ها برگزار شد تا بعضی از پروژه‌های مدنظر ایالات متحده آمریکا از طریق این گونه نشست‌ها دنبال شود. قبل از این در طی ماه‌های گذشته شاهد این بودیم که با وساطت نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه عراق، چند دور مذاکرات غیر علنی بین نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در عراق انجام گرفت تا فضای واگرایی بین دو کشور تبدیل به زمینه‌های همگرایی، همکاری و عادی شدن روابط شود. منتهی در پشت سر این دیدارها اهداف و دستورکارهای آمریکایی وجود داشت.
نقش فرانسه در نشست بغداد
محمدی درباره دلایل و نشانه‌های این مدعا گفت: سعودی‌ها وقتی وارد مذاکرات با ایران شدند درخواست اول آنها به جای اینکه روی مسائل دوجانبه با ایران باشد دستورکارهای منطقه‌ای ایالات متحده را مطرح می‌کردند و سعی داشتند گره‌های سیاست آمریکا در غرب آسیا را باز کنند و از جمله این موضوعات بحث یمن بود که از مقامات ایرانی خواستند که به یمنی‌ها اعلام کنید با آنچه ما می‌گوییم موافقت کنند. در حالی که تعیین سرنوشت یمن به ما ارتباطی ندارد و خود مردم یمن باید آن را تعیین کنند.
وی اظهار کرد: مدل‌سازی نشست بغداد براساس این سناریوها دیده شد و بسیاری از موضوعات، دستورکارها و اهدافش مبهم و غیر واضح بود. البته می‌توان استنباط کرد دستورکار نشست یک دستور کار موسع از نوع مذاکرات دوجانبه ایران و عربستان بود. برای فهم بهتر این مسئله اگرحاضران نشست را بررسی کنیم می‌بینیم با وجود آنکه اعلام شد این یک نشست منطقه‌ای و گفت‌وگو درخصوص همکاری‌های منطقه‌ای است اما فرانسه و آقای مکرون نیز در این نشست حضور داشتند و باید پرسید فرانسه چه ارتباطی با این نشست منطقه‌ای دارد و نقش مکرون در این نشست جای سؤال و ابهام است. آیا حضور مکرون به منزله نمایندگی از قدرت هژمون و نیابت از آمریکاست و اینها جزو نقاط ابهام این نشست بود.
تلاش آمریکا برای تغییر مسیر مناسبات اقتصادی عراق
این کارشناس مسائل منطقه بیان کرد: از طرف دیگر با فشارهای وارده از سوی آمریکا به مصطفی الکاظمی، حداقل در یکسال گذشته، ریل‌گذاری روابط و مناسبات اقتصادی و زیرساخت‌های اقتصادی عراق به سمت یک محور اسرائیلی پیش رفته است. به این شکل که عراق مقادیر قابل توجهی نفت را با قیمت‌های بسیار پایین به اردن و مصر می‌دهد و آنها نیز این نفت را به اسرائیل می‌دهند. در کنار این تخفیفات، بندر عقبه اردن به جای بندر بصره و بنادر جنوبی سمت خلیج فارس فعال می‌شود و در عمل شاهرگ ترانزیت کالا و مناسبات اقتصادی از مسیر اردن و بندر عقبه خواهد بود.
وی اضافه کرد: این در حالی است که بسیاری از مناسبات اقتصادی عراق به سمت جنوب شرق آسیاست. در کنار اینها قرار است برق در یکسال آینده از طریق مصر و اردن وارد عراق شود. در واقع نفت عراق به صورت نقد گرفته شده و به اسرائیل داده می‌شود و صهیونیست‌ها سود هنگفتی می‌برند و اردن و مصر هم که در شرایط اقتصادی نامطلوبی هستند از این درآمدها بهره‌مند می‌شوند اما وعده برق سال آینده به عراق داده شده در حالی که عراق امروز و در تابستان داغ نیاز به برق داشته است.
نشست بغداد، در خدمت اهداف آمریکا در منطقه
محمدی تأکید کرد: همه این طرح‌ها و پروژه‌ها با این هدف است که اقتصاد عراق به یک مجموعه خاص متصل شده و به جای مناسبات با ایران، محیط خلیج فارس، بنادر جنوبی خودش، شرق و جنوب شرق آسیا به سمت دیگری هدایت شود و کنترل مناسبات اقتصادی عراق به سمت یک محور اسرائیلی منتقل شود. برای همین جای سؤال است که در این نشست چه مسائلی مورد بحث قرار گرفته است؛ ترکیه که طمع‌کارانه خاک عراق را به بهانه‌های واهی اشغال کرده و در حال بهره‌مندی از اقتصاد عراق است و در کنار آن یک محور سعودی ـ مصری ـ اردنی با مدیریت آمریکایی به دنبال آن است که فضا و جهت مناسبات اقتصادی عراق را تغییر دهد. پس گفت‌وگوهای سیاسی این نشست برهمان سبک و سیاق گفت‌وگوهایی است که ایران با عربستان سعودی تجربه کرده است.
این کارشناس مسائل منطقه یادآور شد: به عبارتی به نظر می‌رسد، بدون صراحت، یک سامانه سیاسی و اقتصادی در نشست بغداد تعبیه شده که همگی در خدمت آمریکا در سطح منطقه است نه اینکه در خدمت منافع کشورهای منطقه و مستقل از اراده قدرت‌های بزرگ‌تر باشد. لذابر مبنای چنین اهدافی، عراق بستر عملیاتی شدن پروژه‌های امنیتی، سیاسی و اقتصادی کشورهایی است که در محور اسرائیلی و آمریکایی تعریف شده‌اند. از طرفی این نشست یک ماه پیش از برگزاری انتخابات در عراق برگزار شد و این بیشتر نشانه بهره‌برداری انتخاباتی جریان حاکم در عراق از برگزاری چنین نشستی است.
ایران نباید در سطح وزیر امور خارجه در نشست بغداد حاضر می‌شد
محمدی در پاسخ به این سؤال که با وجود چنین اهدافی در نشست بغداد، جمهوری اسلامی ایران باید در سطح وزیر امور خارجه شرکت می‌کرد، گفت: به نظر من حضور آقای امیر عبداللهیان شاید بهتر بود انجام نگیرد و در سطوح پایین‌تری انجام شود مگر اینکه از قبل برای ما روشن باشد این نشست به دنبال چیست و مشارکت ایران در آن چه بهره‌ای برای ما در مناسبات دوجانبه با عراق و مجموعه کشورهای حاضر در آن دارد. قطعا با حضور فردی مانند مکرون تلاش شده که پیام‌هایی در خصوص مذاکرات هسته‌ای به ایران منتقل شود و کشورهای دیگر نیز سعی کرده‌اند فضای سنگینی از محور آمریکایی و اسرائیلی برای فشار بر جمهوری اسلامی وارد کنند و لذا به نظر می‌رسید بهتر بود با حضور سفیر کشورمان در عراق این مسیر و حضور ایران اجرایی شود.
محمدی درباره اینکه آیا حضور در این نشست فرصت مناسبی در آغاز دولت سیزدهم برای تبیین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برای همسایگان نبود، گفت: مناسبات با همسایگان چارچوبی براساس منافع ملی در تعامل با کشورهای پیرامونی است. ایران با عراق مناسبات دوجانبه روشن و تقریباً فعالی دارد که می‌تواند فعال‌تر هم شود، اما وقتی یک طرح منطقه‌ای تحت عنوان نشست بغداد مطرح می‌شود که ماهیت، هدف گذاری و دستورکارهای آن موسع و مبهم است و نتایج آن نیز چندان در راستای منافع ملی کشور نیست، باید با تأمل نسبت به آن برخورد کرد.
وی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران قرار نیست در منظومه اقتصادی، سیاسی و امنیتی آمریکایی ـ اسرائیلی تعریف شود، گفت: باید براساس منافع ملی با کشورهای منطقه و همسایه روابط دوجانبه فعال و مؤثری را سامان دهیم و این کار در چارچوب روابط دوجانبه میسر است یا اینکه در سامانه‌ای که هدف‌گذاری‌های واضحی دارد و خارج از ریل‌گذاری‌های یک محور آمریکایی ـ اسرائیلی است، حضور فعال داشته باشیم. در واقع شناخت زیرساخت‌ها و اهداف اینگونه نشست‌های منطقه‌ای و میزان تناسب و هماهنگی آن با منافع ملی ما، تعیین می‌کند که چقدر باید در آنها فعال باشیم و بهره‌مند باشیم یا چقدر آنها را جدی بگیریم.
محمدی تأکید کرد: روابط گسترده با همسایگان می‌تواند در قالب مناسبات دوجانبه دنبال شود و دولت سیزدهم، آقای رئیسی و وزیر امور خارجه براین مسئله تأکید داشته‌اند و این دستور کار فوری و جدی وزارت امور خارجه است اما این بدین معنا نیست در هر نشستی که ابهامات و سؤالات پیرامون اهداف و میزان دستاورد آن برای کشور وجود دارد باید شرکت کرد و لازم است مسیر دیگری پیگیری شود.
گفت‌وگو از مهدی مخبری
انتهای پیام
