صدف‌هایی که مروارید می‌شوند / خلق آثار قرآنی از دریای عشق و هنر

هنر از دیرباز با ایران و ایرانیان همراه بوده و نمی‌توانی در ایران اسلامی خانه‌ای را بدون آثار هنری هنرمندان بیابی، چراکه روح و جان ایرانیان با هنر خو گرفته است. همین پیوند روحی با هنر زمینه‌ای برای خلق آثار هنری بسیار زیبا و دل‌انگیز در زمینه‌های مختلف شده است به طوری که با نگاه کردن به آثار هنرمندان می‌توان به عشق و علاقه درونی و سخت‌کوشی و جهدی که برای خلق این اثر کشیده شده است، پی برد. برهمین اساس است که گاهی با نگاه به آثار هنری می‌توان به سرزمین‌هایی دور و روزگاران قدیمی که هیچگاه شاید آن را ندیده باشی سفر کرد و همین نگاه‌ آغازگر سفری از جنس هنر و هنری از جنس قرآن باشد.

هنرمند سنندجی با خلق آثار قرآنی از صدف‌های دریایی دنیایی از عشق و هنر را با نور قرآن پیوند داده تا به ما بگوید که صدف‌های دریایی فقط برای گوش دادن به صدای دریا نیست بلکه با استفاده از ذوق و قریحه هنر ایرانی می‌توان به پیوند بین این صدف‌های دریایی با نور قرآن آثاری را خلق کرد که همواره در ذهن‌ها ثبت شده و ماندگار می‌ماند و اینگونه است که داستان صدف‌های که خود مروارید می‌شوند، آغاز می‌شود. مرواریدی گرانبها از جنس هنر ایرانی. «فریدون همایون‌روز» یکی از هنرمندان سنندجی بوده که بدون شرکت در هیچ کلاس هنری و فقط با استفاده از ذوق هنری خود و علاقه به نازک‌کاری که یکی از هنرهای برجسته مردم سنندج است پا به عرصه هنر صنایع دستی گذاشته است. در این راستا ایکنا کردستان، گفت‌وگویی با وی داشته است که در ادامه می‌خوانید:

ایکنا ـ خودتان را معرفی کنید و از حضورتان در وادی هنر بگویید.

فریدون همایون‌روز، متولد سال 1344 و ساکن سنندج هستم و ذاتاً علاقه عجیبی به هنر داشته و دارم. از سه سالگی بازی‌های کودکانه من با هم‌سن و سالان خودم بسیار متفاوت بود و با استفاده از گِل و چوب آثاری خلق و احساس می‌کردم که این یک کار هنری است البته شاید هم هنری نبود. از سال 56 کار با چوب را در رشته‌های هنری معرق، منبت، مشبک، سوخت، خاتم، گره‌چینی و غیره به صورت تجربی آغاز و با خلق آثار هنری در 20 نمایشگاه فردی و گروهی شرکت کردم و در ایران و کانادا هم یک نمایشگاه فردی داشتم. البته تمام این رشته‌های هنری را بدون هیچ استادی آغاز کرده‌ام و به همین دلیل بیشتر مدارک هنری من مربوط به نمایشگاه‌هایم بوده است.

ایکنا ـ چگونگی شروع فعالیت خود در زمینه خلق آثار هنری با صدف را توضیح دهید.

انسان اگر خودخواهی هم نداشته باشد ترقی نخواهد کرد من خودخواهانه همواره به دنبال کار هنری بودم که دیگران نتوانند آن را انجام دهند تا اینکه صدف را پیدا کردم. حال چرا صدف را انتخاب کردم چون صدف تنوع رنگی بینظیری دارد و هر نقاش که بخواهد کار هنری انجام دهد به تنوع رنگ نیاز دارد و این تنوع رنگ به وفور در صدف وجود دارد و همگی طبیعی هستند؛ به همین دلیل در خلق آثار هنری از صدف‌های طبیعی استفاده می‌کنم و به خاطر زیبایی در رنگ‌های طبیعی به شدت مخالف رنگ‌های مصنوعی هستم. صدف‌های قابل استفاده در تابلوها و آثار هنری من، بیشتر در آمریکا و استرالیا وجود دارد و به همین دلیل یک تابلو و یا اثر هنری با صدف برایم بسیار گران تمام می‌شود. بر همین اساس می‌توانم بگویم تنها هنرمند این رشته در استان و حتی کشور فقط من هستم و به‌ همین دلیل توانستم عنوان خالق اثر برگزیده صنایع‌دستی را کسب کنم.

ایکنا ـ انگیزه اصلی شما برای خلق آثار قرآنی با صدف چه بود؟

علاقه عجیبی به پدربزرگم سیدعنایت ربیعی که فردی خداشناس و بزرگ و صاحب‌نام در شهر سنندج بود، دارم. اما بعد از فوت ایشان شبی پدربزرگم را در خواب دیدیم و همین خواب آغازی برای شروع فعالیت من در وادی قرآن بود. خداوند متعال برای خلق و آفرینش انسان به عنوان اشرف مخلوقات هدفی داشته است لذا باید هر کدام از ما برای رسیدن به جایگاه اشرف مخلوقات تمام تلاش خود را به کار گیریم تا شاید بتوانیم به تقرب الهی برسیم. لذا کسی که این امر را به عنوان هدف نهایی خود تعیین کند، هیچ‌گاه به دنبال ناپاکی نمی‌رود و باید تا زمانی که فرصت داریم بتوانیم به جایگاه اشرف مخلوقاتی خود برسیم. من چون تجربه یک بار به کما رفتن را دارم این امر را به طور حقیقی باور کردم.

به خاطر حس و حال درونی خود به خداوند متعال بعد از یادگیری کار با صدف و به واسطه الهام درونی اقدام به خلق اثر هنری از آیات قرآن با استفاده از صدف کردم و اولین تابلو هنری من سوره حمد با استفاده از صدف و نصب آن بر روی پوست مار بود که تابلویی بی‌نظیر و زیبا و تجربه جدید و عالی برایم بود.

ایکنا ـ برای خلق یک اثر هنری از آیات قرآن چه میزان صدف نیاز دارید و ارزش آن چقدر است؟

ارزش یک کیلو صدف امروز 20 تا 25 میلیون تومان است، چون با هر صدفی کار نمی‌کنم. در کل برای کتابت سوره حمد 400 قطعه صدف به کار بردم تا توانستم این سوره هفت آیه‌ای را خلق کنم که تمام این آثار هنری بدون هیچ حمایتی و با سرمایه شخصی خود انجام شد و یکسال طول کشید تا توانستم سوره حمد را کتابت کنم.

در کل تاکنون توانسته‌ام 10 تابلو از آیات قرآن را کتابت کنم که بسیار مورد توجه بوده است و زمانی که برای برپایی نمایشگاه در موصل عراق اقدام کردم بر اثر حمله داعش به موصل بیشتر آثارم در زمینه‌های مختلف و تابلوهای قرآنی با صدف از بین رفت و بر اثر خورد ضربه به سرم به کما رفتم و بعد از کما هیچی را به یاد نمی‌آوردم و خیلی طول کشید تا به حالت زندگی عادی برگشتم اما کار با صدف را در آن دوران فراموش نکرده بودم. به راحتی می‌توانستم کارهایی که بر روی یک صدف برای آماده‌سازی در یک اثر هنری را انجام می‌دادم که همین امر موجب شد تا برای ادامه این کار سماجت بیشتری داشته باشم چون آن را یک مأموریت از طرف خداوند می‌دانم.

ایکنا ـ در مورد مراحل چگونگی خلق یک اثر هنری با صدف توضیح دهید.

ابتدا صدف‌ها را تهیه کرده و پس از برش در قطعه‌های یکسان و منظم، آنها را در قالب حروف و کلمات برش می‌دهم و سپس با در کنار هم چیدن حروف آیات سوره‌های قرآن را کتابت می‌کنم و بر روی چوب درخت گردو آیات را نصب می‌کنم.

برش صدف‌ها به دلیل ویژگی خاصی که دارند از جمله ترد و شکننده بودنشان به سختی امکان‌پذیر است و در این راه بسیاری از آن‌ها خرد می‌شوند و بر همین اساس این مرحله سخت‌ترین و مهم‌ترین مرحله کار را در بر می‌گیرد اگرچه این کار هزینه بالا و سختی فروانی را به همراه دارد اما بخاطر آنکه کار بدیع و جدیدی است شیرینی خاصی دارد.

به پیشنهاد یکی از دوستان قرار بود در سنندج یک موزه قرآن و نمایشگاه دائمی قرآن از آثارم دایر کنم و در این نمایشگاه هم آثار تصویری از آیات قرآن و هم تابلوهای خطی از آیات قرآن با صدف را در معرض دید عموم قرار دهم. به همین دلیل بنا داشتم کل آیات قرآن را در 800 تابلو با ابعاد 1.5 در 2 متر را طراحی کنم که به دلیل اتفاقات ناگواری که بر سر راه من قرار گرفت و از بین رفتن بیشتر سرمایه نتوانستم برای این کار اقدام کنم.

ایکنا ـ با توجه به از بین رفتن تابلوها در حال حاضر برای خلق آثار قرآنی آیا اقدامی انجام داده‌اید؟

بله در حال حاضر به مدت دو سال است که شروع به کار کرده‌ام و بنا دارم تا سوره‌های جزء سی قرآن را کتابت کنم و در این مدت توانسته‌ام از سوره قدر تا آخرین سوره‌های قرآن را برش دهم اما بر روی تابلو نصب نشده است. برای برش یک صدف و طراحی کلمات و حروف بر روی یک صدف 55 تا 60 مرحله باید طی کرد و این کار  24 ساعت شبانه‌روز وقت می‌گیرد که این امر باعث شده کار به سختی جلو برود. در حال حاضر به دلیل نبود اعتبار و حمایت مالی از سوی هیچ ارگان و سازمانی کار من در حال تعطیل شدن است.

ایکنا ـ درخواستی از مسئولان دارید؟

هنرمندان به دلیل اینکه کارهای فاخر و ارزشی خلق می‌کنند و برای خلق آثار هنری ماندگار زمانی طولانی از عمر خود را صرف می‌کنند لذا حمایت و پشتیبانی مسئولان می‌تواند انگیزه‌ای برای ادامه کار در آن‌ها ایجاد کند اما بیشتر هنرمندان آثار خود را بدون پشتوانه و به سختی انجام می‌دهند. سؤال من از مسئولان این امر این است که چگونه می‌توانند از هنر و هنرمند غافل باشند و با خیال راحت به امور خود بپردازند؟ در حالیکه با دیدن آثار هنری بنده در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی پیشنهاد طراحی تورات و انجیل را از کشورهای ایتالیا و انگلیس و ... با هزینه خود این کشورها داشته‌ام اما چون هدف نهایی و غایی من طراحی قرآن است این پیشنهادها را نپذیرفته‌ام.