حبیب‌الله صادقی بیان کرد؛
ضرورت بررسی مؤلفه‌های هنر متعالی/ کتب دانشگاهی رشته هنر عموماً کپی‌بر‌داری‌اند
گروه هنر ــ یک استاد نقاش گفت: اگر بگوییم هنر متعالی صرفاً به موضوعات قدسی می‌پردازد، کاملاً در تعریف آن دچار اشتباهیم زیرا این هنر مؤلفه‌های گوناگونی دارد که باید به صورت ریشه‌ای درباره آن بحث شود.
حبیب‌الله صادقی، استاد رشته نقاشی در دانشگاه الزهرا، در گفتوگو با ایکنا، ویژگی هنر متعالی را چنین توصیف کرد: فکر می‌کنم هنر بر دو پایه تعریف می‌شود، ابتدا هنری که فرم‌گرا و تکنیک محور است. این هنر به موضوعاتی چون نو بودن و فرم توجه دارد. همچنین سبب انتزاعی بودن هنر می‌شود. در حقیقت هنرمندانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند به دانش هنری بشر شاخ و برگ جدید می‌دهند، هنر فرم محور یکی از نیازهای جامعه است تا اصالت هنر از زبان جهانی عقب نماند.
وی افزود: نوع دوم به بیان معرفت و حقیقت بشر می‌پردازد و مؤلفه زمان چندان در این سبک هنری مطرح نیست. این سبک هنری جنبه گفت‌و‌گویی دارد و در قالب هنر اجتماعی طبقه‌بندی می‌شود. با توجه به این موضوع هنر اجتماعی محور فعالیت‌های هنری کشورمان بوده است.
هنر ایرانی نیازمند زبان جهانی است
رئیس سابق موزه هنر‌های معاصر اضافه کرد: در طول این سال‌ها علاوه بر پیگیری این هنر، دنبال زبان جدیدی بودم تا بتوانم در عرصه جهانی نقش یک هنرمند ایرانی را به خوبی ایفا کنم و سعی کردم اکتشافات تازه‌ای داشته باشم و با توجه به اندیشه اسلامی و قرآنی یک منطق نو را در آثارم پیاده کنم.
رئیس سابق موزه هنر‌های معاصر اضافه کرد: در طول این سال‌ها علاوه بر پیگیری این هنر، دنبال زبان جدیدی بودم تا بتوانم در عرصه جهانی نقش یک هنرمند ایرانی را به خوبی ایفا کنم و سعی کردم اکتشافات تازه‌ای داشته باشم و با توجه به اندیشه اسلامی و قرآنی یک منطق نو را در آثارم پیاده کنم.
استفاده از موضوعات قرآنی و قدسی به هیچ وجه به معنای هنر متعالی نیست. هنر قابلیت و قاعده‌ای دارد که فراگیرتر از چنین روش‌هایی است و این موضوع فقط خصیصه هنر ایرانی نیست، بلکه در کل جهان مصداق دارد
این استاد دانشکده هنر در پاسخ به این سؤال که در آمیختن هنر به موضوعات قدسی و قرآنی به معنای، متعالی کردن هنر است؟ گفت: استفاده از موضوعات قرآنی و قدسی به هیچ وجه به معنای هنر متعالی نیست. هنر قابلیت و قاعده‌ای دارد که فراگیرتر از چنین روش‌هایی است و این موضوع فقط خصیصه هنر ایرانی نیست، بلکه در کل جهان مصداق دارد. مثلاً هنر کلیسایی در گذشته برای استفاده در کلیسا‌ها سفارش داده می‌شد این سبک هنری با وجود ارتباط مستقیم با مذهب ماندگار نشد. اما هنر انقلاب بر پایه یک منطق شخصی و باورمند شکل گرفته و هنرمند انقلابی در تلاش است، جستار و گفتارش را به عنوان تجربه کانونی و عاطفی منتقل کند.
گرایش‌های دینی عاملی برای رشد است نه افول
عضو پیوسته فرهنگستان هنر تأکید کرد: بشر بدون نیاز به اندیشه دینی، نتوانسته نتیجه‌ای از فعالیت‌های خود بگیرد. در همین راستا بیشتر آثاری که بعد از انقلاب در حوزه هنر دینی تولید شده بر مبنای صفت «خویشتن‌فرمایی» شکل گرفته است. برای نمونه به هنر دفاع مقدس اشاره می‌کنم که با قرآن پیوند خورده است، ولی خاصیت خویشتن‌فرمایی دارد. در این میان ممکن است آثاری وجود داشته باشند که همانند هنر کلیسایی شکلی سفارش گونه داشته باشند که البته در دسته‌بندی هنر متعالی نمی‌گنجد، ولی در مقایسه با کلیت هنر این آثار بسیار اندک‌اند.
استاد دانشگاه الزهرا(س) با بیان اینکه هنر دینی و انقلابی در هر موقعیتی می‌تواند تجلی یابد، گفت: سال ۵۵ زمانی بود که هنرمندان انقلابی وارد دانشگاه تهران شدند در آن دوران نظام دینی وجود نداشت، پس نمی‌توان گفت آثار دینی و اسلامی صرفاً به واسطه حکومت تبلیغ و هدایت می‌شدند. این شکل از هنر همان سبک خویشتن فرمایی است که به آن اشاره کردم. در زمان حال نیز ممکن است هنرمند با وجود حاکمیت نظام دینی در جامعه بی‌عدالتی‌هایی را مشاهده کند و هنرمند به عنوان چشم حقیقت‌یاب و جست‌وجوگر جامعه آن را دریابد و نشان دهد. پس تردید نکنیم که هنر انقلاب هنری مصلح و ضرورتی برای همه دوران است.
عضو پیوسته فرهنگستان هنر تأکید کرد: بشر بدون نیاز به اندیشه دینی، نتوانسته نتیجه‌ای از فعالیت‌های خود بگیرد. در همین راستا بیشتر آثاری که بعد از انقلاب در حوزه هنر دینی تولید شده بر مبنای صفت «خویشتن‌فرمایی» شکل گرفته است. برای نمونه به هنر دفاع مقدس اشاره می‌کنم که با قرآن پیوند خورده است، ولی خاصیت خویشتن‌فرمایی دارد. در این میان ممکن است آثاری وجود داشته باشند که همانند هنر کلیسایی شکلی سفارش گونه داشته باشند که البته در دسته‌بندی هنر متعالی نمی‌گنجد، ولی در مقایسه با کلیت هنر این آثار بسیار اندک‌اند.
استاد دانشگاه الزهرا(س) با بیان اینکه هنر دینی و انقلابی در هر موقعیتی می‌تواند تجلی یابد، گفت: سال ۵۵ زمانی بود که هنرمندان انقلابی وارد دانشگاه تهران شدند در آن دوران نظام دینی وجود نداشت، پس نمی‌توان گفت آثار دینی و اسلامی صرفاً به واسطه حکومت تبلیغ و هدایت می‌شدند. این شکل از هنر همان سبک خویشتن فرمایی است که به آن اشاره کردم. در زمان حال نیز ممکن است هنرمند با وجود حاکمیت نظام دینی در جامعه بی‌عدالتی‌هایی را مشاهده کند و هنرمند به عنوان چشم حقیقت‌یاب و جست‌وجوگر جامعه آن را دریابد و نشان دهد. پس تردید نکنیم که هنر انقلاب هنری مصلح و ضرورتی برای همه دوران است.
صادقی درباره نقش انقلاب اسلامی در بسترسازی هنر متعالی اظهار کرد: در انقلاب اسلامی بسیاری از باورهایمان محقق شد، ولی هنرمند بیدار و مراقب انسانی است که از آرمان‌های خود پاسداری می‌کند و راهکار‌های جدید برای فعالیت خود می‌یابد مثلاً مضامین عدالت‌خواهانه‌ای که هنرمندان مختلف خلق کرده‌اند در بسیاری از آثار مشاهده می‌شود. البته برای رسیدن به جایگاه مطلوب نیازمند آنیم که پژوهش‌های مناسبی انجام شود.
متأسفانه کتاب‌هایی که در حوزه هنر به چاپ رسیده، بیشتر کپی برداری است و در عموم آن‌ها تحلیل و بررسی جدی را نمی‌توان مشاهده کرد. برای حل این مشکل نیاز است مسئولان و هنرمندان با اقدامات علمی و پژوهشی روایت‌هایی درست از مفاهیم متعالی را در آثارشان عرضه کنند
پژوهش در حوزه هنر
وی درباره برخی آسیب‌های رایج در هنر متعالی گفت: متأسفانه کتاب‌هایی که در حوزه هنر به چاپ رسیده، بیشتر کپی برداری است و در عموم آن‌ها تحلیل و بررسی جدی را نمی‌توان مشاهده کرد. برای حل این مشکل نیاز است مسئولان و هنرمندان با اقدامات علمی و پژوهشی روایتی درست از مفاهیم متعالی را در آثارشان عرضه کنند.
صادقی در پاسخ به اینکه آیا هنر انقلاب توانسته است در بازار‌های جهانی برای خود مخاطبی داشته باشد بیان کرد: بارها بیان شده که هنر انقلاب نتوانسته در عرصه بین‌المللی به موفقیت دست یابد و البته این مطلب صحیح نیست و ما همیشه از قضاوت‌های غیرمنصفانه رنج می‌بریم، زیرا اگر بخواهیم قضاوتی صحیح داشته باشیم باید در نظر بگیریم که هنر کلاً اخلاق‌گراست و هنر ایران زمین نیز با این عنوان شهره شده و همین مقوله گامی به سوی هنر متعالی است.
صادقی در پاسخ به اینکه آیا هنر انقلاب توانسته است در بازار‌های جهانی برای خود مخاطبی داشته باشد بیان کرد: بارها بیان شده که هنر انقلاب نتوانسته در عرصه بین‌المللی به موفقیت دست یابد و البته این مطلب صحیح نیست و ما همیشه از قضاوت‌های غیرمنصفانه رنج می‌بریم، زیرا اگر بخواهیم قضاوتی صحیح داشته باشیم باید در نظر بگیریم که هنر کلاً اخلاق‌گراست و هنر ایران زمین نیز با این عنوان شهره شده و همین مقوله گامی به سوی هنر متعالی است.
هنر جهانی در خدمت اومانیسم است
این استاد نقاشی متذکر شد: هنر جهانی امروز در خدمت اومانیسم و لیبرالیسم است و کشور‌های در حال توسعه نیز به واسطه الگوبرداری از کشور‌های پیشرفته در خدمت فرهنگ لیبرالیسم‌اند، اما انقلاب اسلامی این معادلات را برهم زده، این امر نکته‌ای نیست که بخواهیم آن را نادیده بگیریم، برای مثال الگو‌هایی که در سینمای ایران وجود دارد با الگو‌های جذابیت در سینمای غرب کاملاً متفاوت است. این اتفاق در هنر نقاشی نیز رخ داده است.
صادقی در پایان تأکید کرد: راه رسیدن به هنر متعالی این است که ابتدا باید هنر برای ما به عنوان یک محصول تعریف شود، چون هنوز بسیاری بر این باورند که هنر یک نیاز ثانویه است و مسئولان باید روش‌های مطالعاتی را بیازمایند تا بتوانند در سایه مراودات فرهنگی هنر انقلاب را معرفی کنند.
گفتوگو از داوود کنشلو
انتهای پیام مطالب مرتبط
