معنای عهد در قرآن/ افعال انسان در قرآن با نگاه انسان‌شناسانه معنا می‌شود
کانون خبرنگاران نبأ ــ «عهد» در دیدگاه قرآنی عهدی است که خدا با خلقش دارد و عهدی هم مطرح است که انسان‌ها ما بین خودشان، آن را برقرار می‌کنند؛ عهد مربوط به انسان‌ها چون جزء موارد تشریع است گاهی با عنوان مذهب و گاه بدون عنوان مذهب مطرح می‌شود.
به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین محمود معرفت، دوم مردادماه در مراسم سخنرانی ایام ولادت امام رضا(ع) در مسجد جامع غدیر خم پاسداران، گفت: امام رضا(ع) در روایتی فرمودند «إنّ لِكُلِّ إمامٍ عَهدا في عُنُقِ أوليائهِ و شِيعَتِهِ، و إنّ مِن تَمامِ الوَفاءِ بالعَهدِ و حُسنِ الأداءِ زيارَةَ قُبُورِهِم؛ هر امامى به گردن دوستان و شيعيان خود عهدى دارد كه وفاى كامل به اين عهد و به‌جاى آوردن نيكوى آن، با زيارت قبور آنان است».
وی بیان کرد: واژه «عهد» ما را راهنما می‌شود به اینکه واژه را از منظر قرآن مورد دقت قرار بدهیم. «عهد» در دیدگاه قرآنی عهدی است که خدا با خلقش دارد و عهدی هم مطرح است که انسان‌ها ما بین خودشان، آن را برقرار می‌کنند؛ عهد مربوط به انسان‌ها چون جزء موارد تشریع است گاهی با عنوان مذهب و گاه بدون عنوان مذهب مطرح می‌شود. لذا، از منظر فقهی ما مطالبی را در عهد بین‌الناس داریم و یک بخش آن هم مربوط است به اینکه یک نفر یا جمعی میان خود و خدای خود عهدی را مقرر می‌کنند.
این سخنران با اشاره به سه عهد من‌الله، عهد من الناس الی الناس و عهد من الناس الی الله، عنوان کرد: در آیه 124 سوره مبارکه بقره آمده است «وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ؛ و چون ابراهيم را پروردگارش با كلماتى بيازمود و وى آن همه را به انجام رسانيد خدا به او فرمود من تو را پيشواى مردم قرار دادم ابراهيم پرسيد از دودمانم چطور فرمود پيمان من به بيدادگران نمىرسد». توجه داشته باشید حضرت ابراهیم(ع) در این آیه درخواست و سؤال‌شان این است «وَمِنْ ذُرِّيَّتِي» و جواب حق‌تعالی این است «لَا يَنَالُ عَهْدِي» عهد من به ظالمان نمی‌رسد؛ نمی‌فرماید «لاانال عهدی للظالمین» من عهدم را نمی‌دهم بلکه می‌فرماید عهد من به ظالمان نمی‌رسد.
حجت‌الاسلام معرفت بیان کرد: از این آیه شریفه مبحث امامت با عنوان عهد الهی مطرح می‌شود، منتهی آنهایی که در نکته‌های قرآنی علاقه‌مند به پژوهش هستند توجه کنند که در این واژه لفظ جلاله را نمی‌آورد و نمی‌فرماید «لاینال عهدالله الظالمین» بلکه به جای واژه الله یای متکلمی به جای لفظ جلاله آمده است؛ لذا این یای متکلم وحده را می‌گوییم یای اولوهی. خدای متعال عهدش را جوری در نظام امر و خلق قرار داده است که او از شأن فاعلی برخوردار است؛ لذا عهدالله خود در نگاه به آنهایی که باید برسد آگاهانه می‌آید و آنهایی که ظالم نیستد آنها را در بر می‌گیرد.
وی بیان کرد: ظالم در لغت عرب اگرچه به معنای ستمگر مطرح است لکن مبنای این لغت نقص است نه ستم. با مراجعه به ترجمه‌ها خواهید دید که مترجم کلمه ظالم را یا بیداد‌گر ترجمه کرده و یا ستمکار متجاوز؛ اما چون قرآن تمام لغت‌هایی که درباره انسان به کار می‌برد و آنها را بر مبنای انسان‌شناسی استعمال می‌کند لذا می‌گوییم تمام افعال مربوط به انسان در قرآن با نگاه انسان‌شناسانه معنا می‌شود در نتیجه انسان‌ها یا ناقص و یا کامل هستند.
این سخنران با بیان اینکه ناقص و کامل بودن بر دو مقوله طبیعی و یا ارزشی استوار است، گفت: حضور افراد بالغ در مسجد بر مبنای نقص و کمال معنا می‌شود. به‌عنوان مثال بچه‌ای که موقعیت مسجد را درک نکرده است بدون اینکه قصد و غرضی داشته باشد می‌آید و در میان صفوف نماز تردد می‌کند که این را می‌گوییم نقص طبیعی. این بچه زمانی که بزرگ می‌شود این نقص از او زدوده خواهد شد.
وی ادامه داد: اما در نقص ارزشی فرد تعمدا و بر مبنای جهلی که دارد به خود نقصی وارد می‌کند مثل ظلم به خود، ظلم به دیگران و یا ظلم به الله که در آیات قرآن به آن اشاره شده است؛ حال برای رهایی این افراد از این نقص موضوع توبه مطرح است؛ خداوند در آیه 37 سوره مبارکه بقره می‌فرماید «فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ؛ سپس آدم از پروردگارش كلماتى را دريافت کرد و خدا بر او ببخشود آرى اوست كه توبه پذير مهربان است».
فاطمه صعیدی
انتهای پیام
