نگاهی به مقبره امامزاده حیات‌الغیب(ع) خرم‌آباد
گروه فرهنگی: مقبره امامزاده حیات‌الغیب در مسیر جاده خرم‌آباد پادختر و در روستای حیات‌الغیب واقع است.حیات‌الغیب در میان مردمان منطقه احترام داشته و دارای مرید و زائر است. در زبان مردمان محلی مقبره حیات‌الغیب را ـ گومه حیای غو ـ تلفظ و به آن قسم می‌خورند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از لرستان، دو گنبد امامزاده حیات‌الغیب و گنبد اتابکی به‌نام شهاب‌الدین الیاس لنبکی برای کسانی‌که از خرم‌آباد به‌سمت شهرستان پلدختر حرکت می‌کنند در مسیر جاده قابل رؤیت است.
بناهایی که در ۴۵ کیلومتری شهر خرم‌آباد به‌سمت پلدختر بعد از بخش ویسیان، پس از تنگ تیر در روستای حیات‌الغیب قرار دارد. بعد از عبور از روی پُل فلزی با طی مسیر ۳۰۰ متری در بالای روستای حیات‌الغیب دو گنبد باستانی قابل مشاهده است.
این دو مقبره بر بالای تپه‌ای مشرف‌به روستای حیات‌الغیب واقع شده‌اند و از قدیم‌الایام مردم منطقه اموات خود را در کنار این دو مقبره دفن نموده‌اند، این اماکن با شماره ثبت ۱۹۲۲ در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند.
مقبره سمت راست متعلق به امامزاده حیات‌الغیب است که به گنبد حیات‌الغیب یا در اصطلاح محلی «گومه حیای غو» و گنبد سمت چپ متعلق به اتابکی به‌نام شهاب‌الدین الیاس لنبکی معروف به «الیاس» است..
تاریخ و ساخت مقبره شهاب‌الدین الیاس و امامزاده حیات‌الغیب به‌علت از بین رفتن کتیبه یا سنگ‌نوشته آن‌ها به‌درستی معلوم نیست، اما با استفاده از مقایسه و اتفاقات مهم رخ‌داده در عصر آن‌ها که در تاریخ ثبت و وجود دارند می‌توان تا حدودی به عصر و تاریخ آن‌ها رسید.
اتابک شهاب‌الدین الیاس لنبکی در گویش محلی مردمان منطقه، الیاس خوانده می‌شود، الیاس از سلسله اتابکان لر کوچک و از نوادگان شجاع‌الدین خورشید است. شجاع‌الدین خورشید سال ۵۸۰ هجری قمری وفات یافته و در قبرستان شهنشاه دفن گردیده است و دارای مقبره است.
مقبره شهاب‌الدین الیاس لنبکی، کاملاً چسبیده به مقبره امامزاده حیات‌الغیب اما ازلحاظ معماری باهم متفاوت و متعلق به یک عصر و یک‌زمان نیستند.
تاریخ ساخت مقبره و زمان فوت الیاس دقیقاً مشخص نیست، اما با توجه به رخدادهای تاریخی که در زمان او اتفاق افتاده و او در این اتفاقات نقش داشته است می‌توان زمان و تاریخ فوت و ساخت مقبره او را با اختلاف یک یا دو سال حدس زد.
چون الیاس به انتقام خون جمال‌الدین خضر (نفر دهم از اتابکان لر کوچک) کشته شده است. با توجه به این‌که خضر دارای مقبره و تاریخ فوت به تاریخ ۶۹۳ هجری قمری است پس می‌توان حدس زد که شهاب‌الدین الیاس یک یا دو سال بعد از خضر کشته شده باشد. با این حساب سال وفات و تاریخ ساخت مقبره او حدوداً به سال ۶۹۴ هجری قمری یعنی چیزی حدود ۷۴۴ سال پیش برمی‌گردد.
امامزاده حیات‌الغیب
می‌گویند در گذشته شجره و ضریح زیبایی طراحی شده از جنس چوب مرغوب داشته است که شکسته و از بین رفته است. حیات‌الغیب در میان مردمان منطقه احترام داشته و دارای مرید و زائر است. در زبان مردمان محلی مقبره حیات‌الغیب را ـ گومه حیای غو ـ تلفظ و به آن قسم می‌خورند. درگذشته کسانی‌که متهم به دزدی بوده‌اند را جهت سوگند به داخل این امامزاده برده و کسانی‌که دزد بوده‌اند از ترس عقوبت، قسم نخورده و به دزدی خود اعتراف می‌کرده‌اند.
شجره‌نامه
شجره‌نامه‌ای در دست سادات حیات‌الغیب وجود دارد و متن آن نیز بر روی سنگ قبر جدید نوشته شده این شجره حیات‌الغیب را به امام موسی کاظم(ع) می‌رساند، تاریخ وفات او را میراث فرهنگی بر روی تابلویی که جلوی مقبره امامزاده است سال ۸۷۵ هجری قمری نوشته است.
با توجه به تاریخ حیات‌الغیب ۵۶۳ سال پیش فوت کرده است. بنابراین تاریخ فوت شهاب‌الدین الیاس لنبکی سال ۶۹۴ هجری قمری یعنی ۷۴۴ سال پیش و تاریخ فوت امامزاده حیات‌الغیب سال ۸۷۵ هجری قمری یعنی ۵۶۳ سال پیش بوده است. بنابراین اتابک شهاب‌الدین الیاس لنبکی ۱۸۱ سال پیش از حیات‌الغیب فوت و در این مکان دفن گردیده است.
در خیلی از سایت‌ها و وبلاگ‌ها این دو بنا را به دوره قاجار نسبت داده‌اند که این موضوع نمی‌تواند درست باشد. شاید علت این اشتباه به‌خاطر تعمیری باشد که در دوره شاهان قاجار روی مقبره حیات‌الغیب صورت گرفته است.
متأسفانه در سال‌های گذشته و با استفاده از غفلت و بی‌خبری مسئولین و متولیان این بنا، مردم منطقه اقدام به ساخت ساختمان قبرستان خصوصی در نمای جلویی این دو بنای تاریخی کرده‌اند.
این بنای جدید کاملاً چسبیده به این اماکن تاریخی و با آن‌ها ترکیب شده است، به‌گونه‌ای که هنگام گرفتن تصویر یا بررسی این دو بنای تاریخی آنچه بیشتر از همه خودنمایی می‌کند این بنای جدید است. مطمئناً چند سال که بگذرد مردم این بنای جدید را جزئی قدیمی از این بناهای تاریخی می‌پندارند و افراد به خاک سپرده شده داخل آنان را از وابستگان آن‌ها خواهند پنداشت.
این اثر تاریخی برجای مانده از دوره اتابکان بوده نشانی از هویت مردمان این استان است و نباید فراموش کرد که هرگونه اقدام به ساخت‌وساز و یا تغییر در نمای اصلی بنا باید با نظر کارشناسان سازمان میراث فرهنگی و مدیریت اوقاف و امور خیریه صورت گیرد. اما سؤال اینجاست که آیا مسئولین نظارت بر این‌گونه ساخت‌وسازها و تخریب یا ساخت‌وساز بناها دارند؟
توجه ویژه به این امامزاده و تبدیل آن‌ها به قطب فرهنگی و توسعه امکانات رفاهی برای زائران و بازدیدکنندگان از این دو بنای دینی و تاریخی باید در اولویت نخست مسئولین قرار گیرد.
منبع: هفته‌نامه ویرنامه
بناهایی که در ۴۵ کیلومتری شهر خرم‌آباد به‌سمت پلدختر بعد از بخش ویسیان، پس از تنگ تیر در روستای حیات‌الغیب قرار دارد. بعد از عبور از روی پُل فلزی با طی مسیر ۳۰۰ متری در بالای روستای حیات‌الغیب دو گنبد باستانی قابل مشاهده است.
این دو مقبره بر بالای تپه‌ای مشرف‌به روستای حیات‌الغیب واقع شده‌اند و از قدیم‌الایام مردم منطقه اموات خود را در کنار این دو مقبره دفن نموده‌اند، این اماکن با شماره ثبت ۱۹۲۲ در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند.
مقبره سمت راست متعلق به امامزاده حیات‌الغیب است که به گنبد حیات‌الغیب یا در اصطلاح محلی «گومه حیای غو» و گنبد سمت چپ متعلق به اتابکی به‌نام شهاب‌الدین الیاس لنبکی معروف به «الیاس» است..
تاریخ و ساخت مقبره شهاب‌الدین الیاس و امامزاده حیات‌الغیب به‌علت از بین رفتن کتیبه یا سنگ‌نوشته آن‌ها به‌درستی معلوم نیست، اما با استفاده از مقایسه و اتفاقات مهم رخ‌داده در عصر آن‌ها که در تاریخ ثبت و وجود دارند می‌توان تا حدودی به عصر و تاریخ آن‌ها رسید.
اتابک شهاب‌الدین الیاس لنبکی در گویش محلی مردمان منطقه، الیاس خوانده می‌شود، الیاس از سلسله اتابکان لر کوچک و از نوادگان شجاع‌الدین خورشید است. شجاع‌الدین خورشید سال ۵۸۰ هجری قمری وفات یافته و در قبرستان شهنشاه دفن گردیده است و دارای مقبره است.
مقبره شهاب‌الدین الیاس لنبکی، کاملاً چسبیده به مقبره امامزاده حیات‌الغیب اما ازلحاظ معماری باهم متفاوت و متعلق به یک عصر و یک‌زمان نیستند.
تاریخ ساخت مقبره و زمان فوت الیاس دقیقاً مشخص نیست، اما با توجه به رخدادهای تاریخی که در زمان او اتفاق افتاده و او در این اتفاقات نقش داشته است می‌توان زمان و تاریخ فوت و ساخت مقبره او را با اختلاف یک یا دو سال حدس زد.
چون الیاس به انتقام خون جمال‌الدین خضر (نفر دهم از اتابکان لر کوچک) کشته شده است. با توجه به این‌که خضر دارای مقبره و تاریخ فوت به تاریخ ۶۹۳ هجری قمری است پس می‌توان حدس زد که شهاب‌الدین الیاس یک یا دو سال بعد از خضر کشته شده باشد. با این حساب سال وفات و تاریخ ساخت مقبره او حدوداً به سال ۶۹۴ هجری قمری یعنی چیزی حدود ۷۴۴ سال پیش برمی‌گردد.
امامزاده حیات‌الغیب
می‌گویند در گذشته شجره و ضریح زیبایی طراحی شده از جنس چوب مرغوب داشته است که شکسته و از بین رفته است. حیات‌الغیب در میان مردمان منطقه احترام داشته و دارای مرید و زائر است. در زبان مردمان محلی مقبره حیات‌الغیب را ـ گومه حیای غو ـ تلفظ و به آن قسم می‌خورند. درگذشته کسانی‌که متهم به دزدی بوده‌اند را جهت سوگند به داخل این امامزاده برده و کسانی‌که دزد بوده‌اند از ترس عقوبت، قسم نخورده و به دزدی خود اعتراف می‌کرده‌اند.
شجره‌نامه
شجره‌نامه‌ای در دست سادات حیات‌الغیب وجود دارد و متن آن نیز بر روی سنگ قبر جدید نوشته شده این شجره حیات‌الغیب را به امام موسی کاظم(ع) می‌رساند، تاریخ وفات او را میراث فرهنگی بر روی تابلویی که جلوی مقبره امامزاده است سال ۸۷۵ هجری قمری نوشته است.
با توجه به تاریخ حیات‌الغیب ۵۶۳ سال پیش فوت کرده است. بنابراین تاریخ فوت شهاب‌الدین الیاس لنبکی سال ۶۹۴ هجری قمری یعنی ۷۴۴ سال پیش و تاریخ فوت امامزاده حیات‌الغیب سال ۸۷۵ هجری قمری یعنی ۵۶۳ سال پیش بوده است. بنابراین اتابک شهاب‌الدین الیاس لنبکی ۱۸۱ سال پیش از حیات‌الغیب فوت و در این مکان دفن گردیده است.
در خیلی از سایت‌ها و وبلاگ‌ها این دو بنا را به دوره قاجار نسبت داده‌اند که این موضوع نمی‌تواند درست باشد. شاید علت این اشتباه به‌خاطر تعمیری باشد که در دوره شاهان قاجار روی مقبره حیات‌الغیب صورت گرفته است.
متأسفانه در سال‌های گذشته و با استفاده از غفلت و بی‌خبری مسئولین و متولیان این بنا، مردم منطقه اقدام به ساخت ساختمان قبرستان خصوصی در نمای جلویی این دو بنای تاریخی کرده‌اند.
این بنای جدید کاملاً چسبیده به این اماکن تاریخی و با آن‌ها ترکیب شده است، به‌گونه‌ای که هنگام گرفتن تصویر یا بررسی این دو بنای تاریخی آنچه بیشتر از همه خودنمایی می‌کند این بنای جدید است. مطمئناً چند سال که بگذرد مردم این بنای جدید را جزئی قدیمی از این بناهای تاریخی می‌پندارند و افراد به خاک سپرده شده داخل آنان را از وابستگان آن‌ها خواهند پنداشت.
این اثر تاریخی برجای مانده از دوره اتابکان بوده نشانی از هویت مردمان این استان است و نباید فراموش کرد که هرگونه اقدام به ساخت‌وساز و یا تغییر در نمای اصلی بنا باید با نظر کارشناسان سازمان میراث فرهنگی و مدیریت اوقاف و امور خیریه صورت گیرد. اما سؤال اینجاست که آیا مسئولین نظارت بر این‌گونه ساخت‌وسازها و تخریب یا ساخت‌وساز بناها دارند؟
توجه ویژه به این امامزاده و تبدیل آن‌ها به قطب فرهنگی و توسعه امکانات رفاهی برای زائران و بازدیدکنندگان از این دو بنای دینی و تاریخی باید در اولویت نخست مسئولین قرار گیرد.
منبع: هفته‌نامه ویرنامه
