حجتالاسلام والمسلمین سیدصادق حسینی اشکوری، دبیر مجمع ذخائر اسلامی قم در گفتوگو با
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) درباره ضرورت نقد ترجمههای قرآن گفت: اصل نقد علمی در رابطه با کارهای پژوهشی و علمی، امری بدیهی است و در مورد ترجمههای قرآن نیز اهمیت بیشتری دارد؛ چراکه ترجمه قرآن از طرفی بسیار ساده و از طرفی بسیار سخت هستند.
سختیهای ترجمه قرآنوی افزود: ترجمههای متعددی در دست هستند که برخی از آنها، گرتهبرداری و کپیبرداری از ترجمههای دیگر بوده و مترجم آن کار چندان سختی را متحمل نمیشود؛ چراکه ترجمههای متعددی را کنار هم قرار داده و ترجمه درهم آمیختهای را ارائه کرده است. از طرفی ترجمه قرآن سخت است؛ چون ماهیت قرآن و اینکه کلام وحی است و جنبه اعجاز دارد، کاری سخت و دشوار است.
حسینی اشکوری ادامه داد: ترجمه قرآن در قالبی بهروز و علمی دشوار است؛ چرا که باید حق کلمات ادا شود و جنبههای بلاغی و ادبی آن مورد توجه قرار گیرد که این ویژگیها سبب شده، کار ترجمه قرآن ویژه باشد و این موضوع، ترجمه را سختتر میکند. اگر مترجم قرآن را با تمام ویژگیهای آن ترجمه کند، به دلیل عظمت و اوج قرآن نمیتواند ترجمه کاملی از آن ارائه دهد؛ از اینرو ترجمههای متعدد اگر نگاهشان به یک زاویه شد، ترجمه خوبی به دست خواهد آمد.
وی در ادامه عنوان کرد: اینکه ترجمههای جدیدی از قرآن ارائه شود یا نه و همچنین مترجم در ترجمههای فعلی چه اندازه توانسته است از عهده متن برآید، نقد علمی میتواند به این سؤالها پاسخ دهد و این موضوعات را مورد بررسی قرار دهد.
ترجمههای بازاری و پر اشکال
حسینی اشکوری در رابطه با ترجمههایی که در دهه اخیر انجام شدهاند، تصریح کرد: در میان این ترجمهها برخی جدید بوده و برخی دیگر ترجمههای بازاری هستند، ترجمههای جدید، اغلب برای رفع دغدغه در این حوزه انجام شده و ترجمهای کماشکال، بهروز و قابل فهم است و در رابطه با ترجمههای بازاری اشکالات بسیاری بر آنها وارد است و خطاهایی میتوان در آنها دید که اغلب اساسی علمی دارند.
وی در ادامه در پاسخ به اینکه ترجمه قرآن در انس مخاطبان با قرآن چه اندازه مؤثر است، بیان کرد: برخی افراد با خواندن قرآن به ترجمه آن نیز توجه دارند، از اینرو ترجمهها میتوانند نقش مهمی در انس با قرآن داشته باشند، از سوی هم این ترجمهها را باید تخصصیتر کرد، یعنی برای هر گروه از مخاطبان، ترجمههای خاص آنها را ارائه کرد و همانطور که در کتابهای کودکان، گروههای سنی مختلف وجود دارد، ترجمهها نیز باید به این صورت باشد.
تأثیر روانی و بهروز ترجمه در انس مخاطبان
این نسخهشناس گفت: روانی ترجمه، قابل فهم بودن و بهروز بودن آن نیز میتواند در انس مخاطبان با قرآن مؤثر باشد، اما برخی ترجمهها خیلی قابل فهم نیستند و از لغاتی در آنها استفاده شده، که با ذهن مخاطبان مأنوس نیست. از سویی هم جای برخی ترجمهها خالی است، به عنوان مثال ترجمهای که با زبان نوجوانان نوشته شود وجود ندارد. در گذشته برای کودک و نوجوان در رابطه با روخوانی قرآن این کار را میکردند و «عمّ جزء» را برای این گروه مناسب میدیدند که این کار باید در حوزه ترجمه نیز انجام شود که متأسفانه کاری در این حوزه انجام نشده است.