شرایط قسم خوردن چیست؟

حجت‌الاسلام ابراهیم اسماعیلی، مدیر حوزه علمیه زهان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان جنوبی، گفت: اگر کسی به نام خداوند قسم بخورد که کاری را انجام بدهد اما قسم خویش را بشکند بنابر فتوای مراجع باید به 10 فقیر 750 گرم طعام بدهد یا ده فقرا را بپوشاند یا اگر نتوانست سه روز روزه بگیرد.

وی با اشاره به اینکه در تعالیم دینی عادت به قسم خوردن کار پسندیده‌ای نیست، بیان کرد: خداوند در آیه 224 سوره بقره می‌فرماید « وَلاَ تَجْعَلُواْ اللّهَ عُرْضَةً لِّأَیْمَانِکُمْ أَن تَبَرُّواْ وَتَتَّقُواْ وَتُصْلِحُواْ بَیْنَ النَّاسِ وَاللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ؛ و خدا را دستاویز سوگندهاى خود قرار مدهید تا [بدین بهانه] از نیکوکارى و پرهیزگارى و سازش‏دادن میان مردم [باز ایستید] و خدا شنواى داناست».

مدیر حوزه علمیه زهان اظهار کرد: اما در برخی شرایط انسان در زمینه ادای حقی مجبور به یاکردن سوگند است که آیه 225 سوره بقره در این زمینه می‌فرماید:« لاَّ یُؤَاخِذُکُمُ اللّهُ بِاللَّغْوِ فِیَ أَیْمَانِکُمْ وَلَکِن یُؤَاخِذُکُم بِمَا کَسَبَتْ قُلُوبُکُمْ وَاللّهُ غَفُورٌ حَلِیمٌ؛ خداوند شما را به سوگندهاى لغوتان مؤاخذه نمى‏کند ولى شما را بدانچه دلهایتان [از روى عمد] فراهم آورده است مؤاخذه مى‏کند و خدا آمرزنده بردبار است».

اسماعیلی ادامه داد: بر سوگندهایی که به غیرخدا بیان می‌شود و یا سوگندهای لغو هیچ‌گونه اثری مترتب نیست، اما کسانی که به‌صورت جدی قسم می‌خورند باید کفاره بیان شده را بپردازند.

وی با اشاره به حرام بودن قسم دروغ عنوان کرد: وقتی که در تعالیم دینی از سوگند راست خوردن تحت هر شرایطی منع شده‌ایم، به‌صورت طبیعی قسم دروغ خوردن نیز عمل زشت و ناپسندی در دستورات دینی ما است.

مدیر حوزه علمیه زهان با اشاره به تأثیراتی که سوگند در روابط اجتماعی دارد، گفت: سوگند حقی را اثبات می‌کند و اگر در این زمینه بی‌مبالات باشیم ممکن است حق و باطلی درهم آمیخته شود و در جامعه مشکلاتی ایجاد می‌کند و از این منظر شایسته است که مراقبت‌های لازم صورت گیرد.

اسماعیلی ادامه داد: در تاریخ مواردی نقل شده است که حق نیز با اهل بیت(ع) بوده است و با سوگند ایشان حق ثابت می‌شده امام آن معصوم از ادای سوگند امتناع کرده‌اند.

وی یادآور شد: به‌عنوان مثال نقل شده در موضوعی اگر امام سجاد(ع) قسم می‌خوردند حق ایشان ثابت می‌شد، اما ایشان فرمودند قسم به نام خدا بسیار ارزشمندتر از مالی است که در صورت قسم خوردن برای من اثبات می‌شود.