İnsan ve toplum için dinin genel planı

İslam’ın genel planına dair bir bakış açısı sunmak istiyorsak dinin, belirli ilâhi kıstaslarla, birey ve toplum için vizyon, gayret ve yöntem türünü belirleyen kapsamlı bir program olduğunu söyleyebiliriz.

Dinamik ve gelişen bir toplum inşa etmek için dinin genel planı 6 eylemde özetlenebilir:

1- İnsanı keşfetmek

Dinin yaptığı ilk şey insanı keşfetmektir. Kendini unutan insan, yolunu, önderini, hedefini kaybeder ve hayvan mertebesine düşer. Amacının refaha ve maddi kazançlara ulaşmak olduğunu düşündüğü için, gerçeklerin kendisine tesir etmediği ölü bir insan gibi olur. Yırtıcılıkta bir kurt, hilekârlıkta tilki, hırsızlıkta fare ve acımasızlıkta bir kaya gibi olur. Böyle bir insan kaybolmuştur, kendini yeniden bulmalı ve keşfetmelidir.

Peygamberleri tanımayanlar insanı doğru dürüst tanımamışlardır. Bazıları “insanın aslı hayvandır” der, bazıları da “insanın özü ve bütün hareketlerinin kaynağı şehvettir “ derler. Bazıları insanı iktisadi bir hayvan olarak görür ve tüm hareketlerinin kaynağının midesi olduğunu söyler. Temelde hayatı, refahı ve saadeti farklı bir şekilde anlamış ve anlamlandırmışlardır.

Din bize, insanın varlığının ve mükemmelliğinin dünya arzularında olmadığını söyler. Kur’an, İslam’ın insanı nasıl tanımladığını çok güzel göstermektedir:

a-Bakara suresi, 30. ayeti: “Hani rabbin meleklere, “Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım” demişti. “

b-Lokman suresi, 20. ayeti: “Allah’ın, göklerde ve yerde bulunan şeyleri hizmetinize verdiğini, nimetlerini gizli ve açık olarak önünüze bolca serdiğini görmez misiniz?”

c-Ahzâb suresi, 72. ayeti: “Biz emaneti göklere, yerküreye ve dağlara teklif ettik, ama onlar bunu yüklenmek istemediler, ondan korktular ve onu insan yüklendi”

ç-Hicr suresi, 29. ayeti: “Onun şeklini tamamladığım ve ona ruhumdan üflediğim vakit siz de hemen onun için secdeye kapanın.”

d-Mü’minûn suresi 14. ayeti:  “Ardından nutfeyi (döllenmiş yumurta) alakaya (rahimde asılıp beslenen embriyo) çeviriyor, alakayı şekilsiz et (görünümünde) yapıyor, bu etten kemikler yaratıyor, daha sonra da kemiklere adale giydiriyoruz; nihayet onu bambaşka bir varlık halinde inşa ediyoruz. Yapıp yaratanların en güzeli olan Allah çok yücedir.”

e-İsrâ suresi, 70. ayeti: “Andolsun biz Âdemoğluna şan, şeref ve nimetler verdik; onları karada ve denizde taşıdık, kendilerine güzel güzel rızıklar verdik ve onları yarattıklarımızın çoğundan üstün kıldık.”

Allah, insanlığı gerçek kimliğini unutmaması veya kaybetmemesi konusunda uyarmaktadır, aksi halde insan büyük bir kayıp yaşayacaktır. İnsan kendine şunu sormalıdır: Madem ben maddeci yaşamak ve dünyevî arzuları gerçekleştirmek için yaratıldım, neden bende bu kadar çok yetenek ve istek var?

2- Karanlıktan çıkmak

Dinin başka bir işide keşfedilen medenin çıkarılmasıdır. Bakara suresi, 257. ayeti: “Allah iman edenlerin velîsidir; onları karanlıklardan aydınlığa çıkarır. İnkâr edenlerin velileri ise sahte tanrılardır; onları aydınlıktan çıkarıp karanlıklara sokarlar. İşte bunlar ateşliklerdir, bunlar orada devamlı kalıcıdırlar.”

3- Aşkı canlı  tutmak

Demir nasıl ateşte erirse din de insanı çeşitli olaylarda eritir. Din, insanda sonsuz sevgi yaratır ve onu bu sevgiye bağlar. Sonra sonsuz küçük, sonsuz büyüğün içinde erir. Evet insan dinin yardımı ile dua, tövbe ve ağlama neticesinde erir ve kirliliğinden arınır.

4- Kişisel eğitim

Bireysel insan eğitimidir. Kişisel gelişim programları, iyi ve mükemmel insani niteliklerin gelişmesidir. Bireysel ibadetler, kendi kendini inşa etmenin başlangıcıdır ve kendi kendini inşa etme, toplumu inşa etmenin başlangıcıdır. Toplumun eğitimine bireylerin eğitiminden başlamalıyız. Allah Peygamber Efendimiz’den (s.a.v) saf ve temiz olmasını ister: “Elbiseni tertemiz tut. “(Müdessir:4)

İkinci adımda ise şöyle söyler: “Ey peygamber! Eşlerine, kızlarına ve müminlerin kadınlarına söyle, dış giysilerini üzerlerine bürünsünler.” (Ahzâb:59)

Üçüncü adımda yakınlarınızı uyarın der: “Yakın akrabanı da uyar “(Şu’arâ:214) Dördüncü adımda Mekke ahalisi ve etrafındakileri uyarmak için gönderilmiştir: “Bu (Kur’an), Ümmülkurâ (Mekke) ve çevresindekileri uyarman için sana indirdiğimiz, kendisinden öncekileri doğrulayıcı mübarek bir kitaptır. Âhirete inananlar buna da inanırlar ve onlar namazlarını kılmaya hakkıyla devam ederler. “(En’âm:92),

Ve sonra sıra dünyaya hidayet etme zamanıdır: “Biz seni sadece müjdeleyici ve uyarıcı olarak bütün insanlara gönderdik; fakat insanların çoğu bunu anlamıyorlar. “(Sebe’:28).

5- Sağlıklı bir toplum oluşturma

Dinin beşinci işi insanları biraraya getirmek ve müminler arasında bağlar kurmak nihayetinde de her yönüyle ilâhi bir hükümet kurmaktır. İslam vahdet ve birlik dinidir. Namazları bireysel olarak kılsak bile cemaat olarak Allah’a sesleniriz: “(Rabbimiz!) Ancak sana kulluk eder ve yalnız senden yardım dileriz.  Bizi dosdoğru yola ilet..” (Fatihâ:5-6)

6- Layık bir lider

Dinin bir diğer görevi de, birlik olan toplumu liyakatli ve yetenekli bir lidere teslim ederek, zalim, adaletsiz, cahil ve fesatçıların hakimiyet tehlikesini ortadan kaldırmaktır. Aynı halde insanları bağımlılıktan ve dünyevilikten uzak durmasını sağlamaktır.

Muhsin Kıraati’nin İnanç İlkeleri (Tevhid) kitabından alıntıdır.