Kur’an ayetlerinde "Fıtrat" kavramı

Fıtrat, eğitimsiz her insanda var olan eğilim demektir, insanı dine yöneltir. Bu kavram Kur’an’da farklı kelimelerle ifade edilmiştir.

Dini yönelim, insan doğasında kök salmıştır. Yani dinin kökleri her insanın varoluşunda yatmaktadır. Fıtrat insandaki her türlü duyguyu ifade eder. İnsanın fıtratı sabit, payidar ve değişiklik kabul etmez. 

Usul ve furuğ din, ahlak, eğitim ve dinin temelleri insanın yaratılışı ve fıtratı ile uyum içindedir. İnsan her yerde ve her zamanda varoluşun kaynağının nerede olduğunu bilmek ister mi? Tevhid’in kaynağı budur.

Kur’an’da “fıtrat” ​​kelimesi bir kez geçer, ancak fıtrat konusuyla ilgili birçok ayet vardır. Bazıları şöyledir:

1- Bakara suresi, 16. ayeti: “Doğruya karşılık sapkınlığı satın alanlar işte onlardır. Bu sebeple ticaretleri kâr etmemiş ve doğru yolu da bulamamışlardır.”

2- Tevbe suresi, 67. ayeti: Nesûllâhe -“...Onlar Allah’ı unuttular;...”  Bu ayet Allah inancının olduğunu ancak umursamadıklarını ve unuttuklarını gösteriyor.

Madem Allah inancı fıtrî, neden bazı insanlar dine ve Allah’a inanmıyorlar sorusuna cevaben şöyle söyleyebiliriz: Din fıtridir ancak bazıları,varoluşun kaynağını yanlış anlayabilir tıpkı yeni doğan bir bebeğin süt için anne memesini araması ama bunun yerine emzik emmesi gibi. Bunun yanı sıra bazı fıtrî meseleler başka konuşarın gölgesinde kalabilir.

3- Kendine dönmekten bahseden ayetler:

Mâide suresi, 105. ayeti: “ Ey iman edenler! Siz kendi sorumluluklarınıza dikkat edin”

Bakara suresi, 44. ayeti: “Sizler kitabı okuduğunuz halde insanlara iyiliği emredip kendinizi unutuyor musunuz?”

4- İnsan pişmanlığını ifade eden ayetler:

Furkân suresi, 28. ayeti:” Eyvah! Keşke falancayı kendime dost edinmeseydim!”

5- Zikir ve hatırlatma hakkında ayetler:

İbrahim suresi, 5. ayeti: “...onlara Allah’ın (geçmiş milletleri cezalandırdığı) günlerini hatırlat..”

Zâriyât suresi, 55. ayeti: “Sen yine de öğüt ver. Çünkü öğüt mü’minlere fayda verir.”

6- Kur’an’ın insana sorduğu sorular. Bu soruları sorma şeklinden, insanın içindeki şeyleri anladığını ve bildiğini gösterir. Zümer suresi, 9. ayeti: “De ki: “Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu!” Doğrusu ancak akıl iz‘an sahipleri bunu anlar.”

7- Ğafir suresi, 62. ayetinde: “Durum bu iken nasıl oluyor da (haktan) döndürülüyorsunuz?” Bu ayetler insanın, iç hazineleri olan dışardan doldurulan boş bir kap gibi olmadığını gösteriyor.

8- Kıyamet suresi, 14. ayeti: “Artık insan, mazeretlerini sayıp dökse de kendine kendisi tanıktır.” İnsan kendi nefsinin bilincindedir.

9- Yasin suresi, 60. ayeti: “Ey Âdemoğulları! Size “Şeytana kulluk etmeyin, o sizin için apaçık bir düşmandır; bana kulluk edin, doğru yol budur” dememiş miydim?” Bu ayet, insanın Allah ile olan ahdinden bahseder.

Muhsin Kıraati’nin İnanç İlkeleri kitabından alıntıdır.