Quran və yola getməyin kökləri
Müasir dövrdə müsəlman Quran alimləri ayələri və hədisləri praktiki şəkildə başa düşərək İslam cəmiyyətlərini islah etməyin yollarını axtarırlar. Bu tədqiqatçılardan biri olan doktor Məcid əl-Qərbavi iraqlı olmasına görə İraq və Yaxın Şərqin rəhmsizliyi və düşmənçiliyi ilə tanışdır. Onun identifikasiyasını “Yola getmək və yola getməməyin kökləri” kitabının yaranmasında təsirli hesab etmək olar.
Onun fikrincə, iğtişaşların daha da pisləşməsi hamımızı zorakılığın institusional səbəbləri, fərdin daxili hisslərini və cəmiyyətin kollektiv müdrikliyini araşdırmağın yolları haqqında danışmağa vadar edir. Ümid var biz gizli səbəbləri tapa bilək ki, xüsusi şərtlər onları aşkar etmək imkanını indiyə qədər gecikdirib. Baxmayaraq ki, yola getmək islami bir sözdür və aydın mənası var. Bununla belə, dinin və Quranın ölçülməmiş oxunuşları onu saxta, xaricdən gətirilən və qeyri-islami bir söz hesab edir və onun pak dinin dəyərlərini məhv etməyə dözümlü olduğuna inanırlar.
Davamlı olaraq zorakılığa əl atanlar, müharibə odunu alovlandıranlar Qurani-Kərimin bu cür oxunuşlarından yapışaraq, Allahın kitabını yalnız zaman və məkanda konkret şərait və şəraitdə nazil olmuş ayələrə ixtisar etmişlər. Amma insanları sevməyə və empatiyaya çağıran, zorakılığı tərk edib hikmət və gözəl nəsihətlə İslama dəvət edən çoxlu ayələr unudulub.
O hesab edir ki, indi Qərbin mühüm mütəfəkkirləri zorakılıq problemini müşahidə ediblər və zorakılığın öyrənilməsi mühüm elmi fən kimi yavaş-yavaş öz yerini tapır. onun kitabı Qurani-Kərimin ayələrinin vurğuladığı və Peyğəmbərin (s) həyat tərzinin onu asanlaşdırdığı köklü bir anlayış olan islami yola getmək anlayışının yeni metodunu qurmaq cəhdidir. Müsəlmanlar, xüsusən də Allah Rəsulu (s) başqa dinlərin ardıcılları ilə münasibətlərində bundan istifadə etmişlər.
O qeyd edir ki, indi dünyanın zorakılıq, nifrət, məğrurluq və hərbi münaqişələrlə dolu olduğu bir vaxtda yola getmək insanları ölümün pəncəsindən xilas etmək, hər yerdə daha çox qan tökülməsinin, zorakılıq və ekstremizmin qarşısını almaq üçün hər kəsin seçimidir.
O, ən fundamental dini ekstremizmlərdən bəziləri ilə məşğul olur və onları aşağıdakı kimi sadalayır;
1) Xilas olmuş qrupun hekayəsi
2) İslam Hərəkatlarının Xartiyası
3) Təkfirçi fətvalar
Macid Əl-Qərbavi aydınlaşdırır ki, ekstremizmin təhlükəsi tez inanmaqda, ağılsızlıqda, diqqəti yayındırmaqda, dini dərk edə bilməməkdə və Quranın zahirindən yapışmaqdadır. Belə sərt üsul İslamı və müsəlmanları çətin vəziyyətə salmış, onların gücünü və səmərəliliyini əlindən almışdır. Elə bil, İslamı terrorçu, terrorçunu İslamla eyniləşdiriblər. Məhz qeyri-insani zorakılıq və terrorlar müsəlmanların dünya dövlətləri arasında statusunun itməsinə səbəb olub. Onların fikrincə, cəmiyyət azğınlıq və cəhalət içində qərq olub. Həmçinin azğınlıq, günah, fəsad, tənəzzül və məhv olmaq yoluna düşüb. İslami hərəkatlar cəmiyyətin üzvləri ilə elmi məziyyətlərə, fikirlərə və səsvermə azadlığına hörmət əsasında rəftar etmirlər. Çünki onlar bu məsələləri dəyərləri qiymətləndirmək üçün bir meyar hesab etmirlər, lakin onların nəzərində qiymətləndirmə meyarı yalnız insanın imanının və İslam şəriətinə bağlılığının ölçüsüdür.
O, Seyyid Qütbün bu mövzuda düşüncəsindən bəhs edir və deyir: "Siz bu münasibətinizlə dinin və güddüyünüz hədəfin təbliğçisi olan bir şəxsin çirkin obrazını ortaya qoymusunuz. Əlbəttə ki, istisnalar da ola bilər; Halbuki Seyyid Qütbün düşüncəsinə əsaslanan hərəkatlar meydana çıxıb. Şübhəsiz ki, onlar cəmiyyəti azğın hesab edirlər və Seyyid Qütbə görə, cahil cəmiyyətlə dediyimiz kimi davranmaq lazımdır".
O, cahil cəmiyyət anlayışını tənqid edilməli olan məfhumlardan biri hesab edir; Yazılarında bu anlayışın banisi Seyyid Qütbi hesab edirdi. Onun sözlərinə görə, bu gün bütün dünya cəhalət içində qərq olub.
O, Yola getməyin və dözümlülüyün vacibliyini Qurani-Kərimdə 550 dəfə istifadə olunan Allahın rəhmətinin xüsusiyyətlərindən biri hesab etmişdir.
Qərbəvinin kitabı müvafiq ayə və hədislərə istinad baxımından kifayət qədər zənginliyə malikdir. Eyni zamanda, digər cildlərdə kəmiyyət və keyfiyyət baxımından inkişaf üçün hələ də yer var. Hədis mənbələri bizə yola getmək haqqında İslam nəzəriyyəsi yaratmaqda kömək edə bilər.
- Bu, İslam tarixi üzrə mütəxəssis Hüseyn Ruhani Sədrin yazılarından bir hissədir.
