Tarixin azad insanlarının xoşbəxt ölümü; Sokratdan Hüseynə qədər
Sokrat eramızdan əvvəl 470-ci ildə doğulan, 399-cu ildə 70 yaşında mühakimə olunan və fincanda zəhər içirdilərək öldürülən Bostanlı yunan filosoflarından biri idi. Ona qarşı qoyduqları saxta ittiham onun yunan tanrılarına inanmaması və gəncləri azdırması idi.
Sokratın ölümündən min il sonra xarakteri və hərəkətləri Sokrata çox bənzəyən başqa bir şəxsiyyət peyda oldu. Hüseyn ibn Əli (ə) 626-cı ildə Mədinədə dünyaya göz açan başqa bir böyük şəxsiyyət idi. O, öz dövrünün yalançı tanrıları, yəni Əməvi hökmdarları ilə qarşılaşmaq, xalqı məlumatlandırmaq və onlara rəhbərlik etmək missiyasını daşıyırdı. O, Muhəmmədin (s) nəvəsi və həqiqi davamçısı idi. “Allahın Bəndələrini cəhalətdən və çaşqınlıqdan xilas etmək üçün Allah yolunda qanını fəda etdi”.
Yunanlı alimi və İmam Hüseynin (ə) kəlamlarını müqayisə etməklə, bu iki azad insanın müxtəlif məsələlərdə fikir və hərəkətlərinin oxşarlığını görə bilərik.
Xoşbəxt ölümü alçaldıcı həyatdan üstün tutmaq
Məlumdur ki, İmam Hüseyn (ə) xoşbəxtliklə ölümü zalımlarla yaşamaqdan üstün tutmuş və buyurmuşdur: “Mən ölümü xoşbəxtlik və zalımlar arasında həyatı iztirab və həsrət başqa bir şey görmürəm”. Sokrat da məhkəmə iclasında deyir: “Təhlükədən qaçmaq üçün sizin qarşınızda özümü alçaltmaq istəmədim və indi hökmü verdiyiniz üçün zilləti qəbul etmədiyimə görə peşman deyiləm”.
Hüseyn ibn Əli başqa bir açıqlamasında ölümdən qorxmamasının səbəbini belə bəyan edir: “Mənim mövqeyim ölümdən qorxan birinin mövqeyi deyil, şərəfə qovuşmaq və haqq-ədalət axtarmaq yolunda ölüm nə qədər asandır”.
Sokratda da eyni ruhu görürük. Sokrat Afina sarayında deyir: “Bəlkə kimsə deyər ki, Sokrat, sən utanmırsan ki, dünyada elə yaşadın ki, öz həyatını riskə atdın? Cavabında deyim ki, səhv odur ki, sənin üçün ölüm-dirim düşüncəsi önəmlidir, amma ləyaqətli insanı narahat edən yeganə şey işinin düz və ya yanlış, özünün mərd və ya namərd olmasıdır.
Ölümdən sonra həyatın mahiyyəti
Sokrat və Hüseynin sözlərində görünən digər oxşarlıq da insanın ölümdən sonrakı həyatı mövzusudur. Hüseyn ibn Əli (ə) bu barədə buyurur: “Ölüm sizi yoxsulluq və sıxıntıdan geniş behiştlərə və əbədi nemətlərə aparan körpüdən başqa bir şey deyildir. Hansınız həbsxanadan saraya girmək istəməzsiniz?”. Onun nəzərində ölüm insanı dünya həyatındakı sıxıntılardan xilas edən, əbədi rahatlığa aparan körpüdür.
Sokrata görə, ölüm bir evdən digərinə keçib keçmişdəkilərə qovuşmaqdır. O deyir: “Ölüm iki haldan xaric deyil: Ya ölən heç olur, ona görə də artıq heç nə başa düşmür; Yaxud necə deyərlər, ruhun bir yerdən başqa yerə keçməsidir. Əgər birinci hissə doğrudursa, rahat bir yuxudur və heç bir şey onu pozmur və bu, gözəl nemətdir... amma ölüm bir yerdən başqa yerə keçirsə, bütün insanların görüş yeri var.Bundan daha yaxşı nemət yoxdur”.
Sokrat və Hüseyn ibn Əlinin (ə) ölümlə bağlı sözlərindəki oxşarlıqları müşahidə etməklə belə nəticəyə gəlmək olar ki, tarixin azad adamları öz ilkin biliklərini eyni mənbədən almış və eyni istiqamətdə hərəkət etmişlər. Zaman və məkan fasiləainə baxmayaraq, onlar bir nöqtədə birləşirlər.
