شأن و جایگاه والای دختران در اسلام

مهین قربانی، مُبلغ و پژوهشگر حوزه دین در گفت‌وگو با ایکنا از کرمان با موضوع جایگاه دختران در اندیشه اسلامی، گفت: اسلام دختران را به عنوان عضوی از جامعه انسانی و اسلامی به رسميت شناخته كه می‌تواند با گام نهادن در مسير بندگی خدا و ارتباط با او به درجه كمال و قرب الی‌الله برسد. دختری که قبل از اسلام كه مايه شرمساری تلقی می‌شد، او را زنده به گور می‌كردند و از حقوق متعددی مانند حق مالكيت، ارث، سوادآموزی، انتخاب همسر و... محروم می‌داشتند با ظهور اسلام و ابلاغ فرامين در قالب آيات و روايات اهل‌بيت(ع) مورد عنايت ويژه‌ای قرار گرفت و اوضاع به نفع آنها متفاوت شد. در اسلام از دختر به عنوان هديه ياد شده و در روايات، دختر حسنه‌ای است كه خداوند در برابر آن پاداش می‌دهد.

وی ادامه داد: رسول خدا(ص) فرمودند: از خجستگی زن باشد كه اول دختر بزايد آن‌گه پسر و مستحب است انسان در صورتی كه از اين هديه الهی محروم است به درگاه حق تعالی احساس نياز و تقاضا نمايد چنانچه حضرت ابراهيم با داشتن فرزندان پسر از خداوند طلب فرزند دختر كرد.

قربانی با اشاره به سخنی از رسول خدا(ص) که فرمود: رحمت خدا بر پدری كه دخترانی داشته باشد، دختران با بركت و دوست داشتنی‌اند و آنها بازماندگانی شايسته‌اند، اظهار کرد: اسلام دختران را مايه خير و بركت می‌داند. دختر نه تنها در اين دنيا سبب خيررسانی و منفعت به پدر و مادر خود می‌شود بلكه بركت او در آخرت نيزجاری و ماندگار است و سبب ثمردهی و نجات‌بخشی می‌شود. همچنين روايت است هر خانه‌ای كه در آن چند دختر باشد هر روز دوازده بركت و رحمت الهی از آسمان بر آن خانه نازل می‌شود.

ویژگی‌های دختران از منظر اسلام

این پژوهشگر دینی در خصوص ویژگی‌های دختران از منظر اسلام، گفت: تعاليم اسلام برای بالندگی و حصول دختر مسلمان به جايگاه حقيقی خود، از او انتظاراتی دارد كه به طوركلی در قالب تعامل با خدا، تعامل با خويشتن و تعامل با جامعه خلاصه می‌شود كه لازم است او اين تعاملات را مديريت كند و خود را متصف به اوصاف مورد نظر اسلام نمايد. دختر مسلمان در ارتباط و تعامل با پروردگار خويش بايد با گام نهادن در مسير شناخت الهی معبود خود را بشناسد و اين معرفت، او را به محبت و مودّت نسبت به پروردگار برساند و ثمره عملی آن در بندگی و اطاعت از خالق با عمل به دستورات او بر مبنای مصاديق عبادی و اخلاقی بروز پيدا کند.

وی افزود: يک دختر مسلمان در مسير بندگی الهی بايد در انجام وظايف خود نسبت به پروردگار كوتاهی نکند و اين موضوع مستلزم اين است، كه در تعامل با خويش نسبت به وظايفش شناخت پيدا كند و با معرفت از بايدها و نبايدهای الهی و نيز كسب دانش زندگی، استعدادهای خود را مديريت كند و به صفات والايی كه درخور شأن حقيقی اوست همچون صبر و شكيبايی، قناعت و تقويت اراده و غيره دست يابد.

قربانی تصریح کرد: دختر مسلمان در تعامل با اجتماع اعم از خانواده و ديگر جوامع انسانی، براي حضور مؤثر، مفيد و به دور از مسائلی كه با شئونات او در تنافی و تعارض است، بايد اوصاف خود را مبتنی بر آموزه‌های اسلام نمايد. بر اين اساس در هر دو حوزه، حدود روابط بايد رعايت شود تا علاوه بر مصونيت به غايت كمال منتهی گردد.

وی ادامه داد: در خانواده، احسان به والدين، اخلاق مداری و تعامل سازنده با ساير اعضاي خانواده بايد مد نظر قرار گيرد. در حوزه روابط اجتماعی برای بروز استعدادها توأم با قرار نگرفتن در معرض آسيب‌ها بايد روابط خود را مديريت کند و تمام احكام الهی از جمله حفظ حجاب، كنترل نگاه و كيفيت سخن گفتن را با تأكيد بر شاخصه‌ای چون حيا در خود نهادينه كند.

این کنشگر فرهنگی و اجتماعی در پاسخ به این سؤال که دختران جوان در جنگ رسانه‌ای و فرهنگی امروز چگونه خود را حفظ کنند؟ گفت: دختران با مجهز کردن خود به بالا بردن اطلاعات در زمینه منزلت خویش، دین و داشتن نگاه عمیق و دقیق نسبت به دستورات دینی و مسائل جامعه می‌توانند در دنیای امروز خود را حفظ کنند. همچنین داشتن بصیرت بالای سیاسی، اجتماعی و موقعیت‌شناسی ضروری است.

قربانی در مورد ارزیابی میزان موفقیت در شناساندن الگوهای برتر اسلامی مانند حضرت معصومه(س) به نسل جوان و دختران، اظهار کرد: برای اینکه به پاسخ این سؤال برسیم باید ابتدا ویژگی‌های الگو را بشناسیم سپس به رفتار عملی دختران جوان در جامعه بنگریم و میزان موفقیت خود را بسنجیم. به عنوان مثال از ویژگی‌های حضرت معصومه(س) علم‌آموزی و تشکیل محافل علمی است؛ امروز در جامعه علاقه بسیار دختران جوان را به علم‌آموزی و تحصیلات حوزوی و دانشگاهی و پیشی گرفتن از مردان را در جامعه مشاهده می‌کنیم و شاهد حضور پررنگ بانوان دانشمند در کرسی‌ها و عرصه‌های مختلف علمی هستیم.

وی ادامه داد: یکی دیگر از ویژگی‌های حضرت معصومه(س) داشتن بصیرت بالای سیاسی و اجتماعی است که در جامعه امروزی ما نیز این ویژگی را در شرکت فعال دختران جوان در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می‌بینیم. همچنین در ویژگی‌های دیگر مثل حجاب و حیا، نسبت بانوان محجبه به نسبت به دیگر بانوان بسیار بیشتر است. ولایتمداری حضرت معصومه(س) نیز از ویژگی‌های بارز ایشان بوده که ما در عرصه‌های مختلف ولایتمداری بانوان و دختران را شاهد هستیم. بنابراین می‌توان گفت بله؛ در این زمینه موفق بوده‌ایم و ان‌شاءالله به برکت اسلام روز به روز بر این موفقیت افزوده می‌شود.

این پژوهشگر در پاسخ به این سؤال که برای حضور فعال‌تر دختران در جامعه و در عین حال حفظ شأن و جایگاه آنها چه باید کرد؟ گفت: در موضوع مشارکت سیاسی اجتماعی بانوان در جامعه ایران دو دیدگاه وجود دارد یکی نگاه توسعه‌گرا و دیگری الگوی دینی بر مبنای اولویت‌ها. در الگوی توسعه‌گرا بانوان به‌عنوان نیمی از جامعه و یک منبع انسانی، تأثیر مستقیمی در رشد اقتصادی دارند و لازم است استراتژی‌های یک جامعه توسعه‌خواه بر مشارکت هر چه فعال‌تر بانوان در امور اقتصادی و اجتماعی پی‌ریزی شود.

قربانی با بیان اینکه در نگاه الگوی دینی مشارکت بانوان بر پایه ضرورت‌ها و اولویت‌ها شکل می‌گیرد، اظهار کرد: حضور دختران و بانوان در اجتماع براساس رعایت اولویت‌های زندگی یک زن است و نقش مادری و همسری بر نقش اجتماعی او اولویت دارد. پس اگر فعالیت‌های زن مانع از ازدواج یا تأخیر در ازدواج شود و یا مانع از برآوردن نیازهای همسر شود و... از اولویت خارج می‌شود. همچنین اشتغال نیز در این نگاه رتبه‌بندی می‌شود و هر شغلی مناسب و در شأن زن و ارزشمند نیست. لذا مناسب است این دیدگاه دینی که بر اساس حفظ کرامت انسانی و زن و پاسداری از ارزش‌هاست در جامعه ترویج شود.

گفت‌وگو از عطیه باقری چاروک