مهجوریت قرآن در سیاست‌ها و بودجه‌ریزی کشور + فیلم
رئیس سازمان دارالقرآن الکریم در نشست اندیشه‌ورزی «قرآن و برنامه هفتم توسعه» ضمن بیان مهجوریت قرآن در سیاست‌های برنامه‌نویسی و بودجه‌ریزی کشور و تأکید بر مطالبه‌گری از دولت و مجلس درباره توجه بیشتر در این عرصه‌ها به قرآن و فعالیت‌های ذیل آن، پیشنهاداتی برای برنامه هفتم توسعه در جهت مهجوریت‌زدایی از قرآن ارائه کرد.
به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست اندیشه‌ورزی «قرآن و برنامه هفتم توسعه» با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین روح‌الله حریزاوی، رئیس سازمان دارالقرآن الکریم؛ حجت‌الاسلام و المسلمین محمدتقی نقدعلی و سیدجلیل میرمحمدی، نمایندگان مجلس و اعضای فراکسیون قرآن و عترت؛ محمد انجم‌شعاع، مدیرعامل اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت؛ محمدعلی خواجه‌پیری، محمد خواجوی، محمدحسین فریدونی و رضا سلامت‌پناه، از فعالان قرآنی؛ محمد محمودی‌کیا به نمایندگی از سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور وابسته به جهاددانشگاهی، جواد شیخ‌اکبری، رئیس سابق شبکه قرآن و معارف سیما و جمعی دیگر شب گذشته، ۱۵ آذرماه به همت سازمان دارالقرآن الکریم برگزار شد.
حجت‌الاسلام حریزاوی طی سخنرانی اظهار کرد: سازمان دارالقرآن یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین نهادهایی است که حاصل دغدغه‌های اساتید فن است، خالصانه شکل گرفته و یک دارایی ارزشمند برای نظام مقدس جمهوری اسلامی به حساب می‌آید.
وی درباره ضرورت برگزاری این جلسه در این مقطع زمانی گفت: حقیقت امر یک جمله است و آن چیزی جز مهجوریت قرآن نیست. این مهجوریت همه جا خود را نشان می‌دهد و با این نگاه اگر با نظام برنامه‌ریزی، بودجه‌ریزی و نظامات مختلفی که در جامعه اسلامی ما حاکم است، بنگریم، می‌بینیم که در حوزه کار قرآنی عقب هستیم. رهبر معظم انقلاب نیز در این رابطه می‌فرمایند که ما در این نظام‌سازی حتی از اهل سنت هم عقب هستیم.
گزارش تصویری نشست اندیشه‌ورزی قرآن و برنامه هفتم توسعه
قائم‌مقام سازمان تبلیغات اسلامی افزود: آنچه به عنوان مسئول کارگروه تبلیغی، فرهنگی و مذهبی، یکی از ۹ کارگروه در تدوین احکام برنامه هفتم، متوجه شدم این است که قرآن ذیل این کارگروه باید تنها به عنوان یکی از دو حکمی که ما اجازه داریم از بین ۱۳ حکم، ارائه و ورود داشته باشد و نهایتاً ۱۳ حکم دیگر مربوط به حوزه فرهنگ است؛ لذا این موضوع حفره عمیقی را نشان می‌دهد که معلوم نیست چگونه باید آن را پر کرد. این در حالی است که وقتی به حوزه سلامت یا مسکن ورود می‌کنیم، آنقدر احکام متنوع و مفصل و مختلف وجود دارد که اصلاً نوبت به ما نمی‌رسد که بخواهیم حرفی بزنیم.
حریزاوی ادامه داد: الان هم بحث ما بودجه نیست، بلکه موضوع برنامه است؛ لذا در برنامه هفتم نگرش پولی وجود ندارد و نهایت اتفاقی که در اینجا رخ می‌دهد مقیاس‌هایی برای تدریج پنج‌ساله است که ذیل این برنامه، پنج برنامه مالی باید تدوین شود. موضوع دیگر حفظ قرآن است که یک دغدغه برای همه شده است و تاکنون فرمان مقام معظم رهبری در این حوزه مبنی بر تربیت ۱۰ میلیون حافظ در کشور هنوز زمین مانده است. حتی اگر خو‌شبینانه بتوانیم سالانه ۷۰۰ نفر را در سال حافظ کنیم، بعد از پنج سال به ۳ هزار ۵۰۰ نفر می‌رسیم که فرسنگ‌ها با آنچه رهبری ترسیم کرده است، فاصله داریم.
وی با تاکید بر اینکه امروز ما با یک فاصله بین آنچه که وظیفه نظام است در حوزه قرآن و آنچه که باید باشد مواجه شده‌ایم، گفت: البته اینکه ما قرآن را هم عرض سایر عرصه‌ها ببینیم، مظلومیت و مصیبت دیگری است، یعنی کارگروه قرآن را مستقلاً و کارگروهی مثل مسکن را نیز مستقلا در نظر بگیریم. آیا نباید به گونه‌ای فکر کرد که به عنوان مثال کارگروه گردشکری ما که خود یک بخش مستقل است، نسبتی با قرآن داشته باشد؟ آیا ما نمی‌توانیم پدیده‌ای به عنوان گردشگری قرآنی داشته باشیم؟ اگر اینچنین است پس ما می‌توانیم قرآن را در همه کارگروه‌هایی که سند و برنامه تولید می‌کنند ضرب کنیم؟ آیا شهرسازی قرآنی، نظام سلامت قرآنی نداریم؟ آیا این‌ها با قرآن مرتبط نیستند؟
رئیس سازمان دارالقرآن گفت: روزی که شبکه قرآن و معارف سیما تأسیس شد خیلی‌ها خوشحال شدند، اما خیلی‌ها هم نگران شدند که نکند قرآن را از سایر شبکه‌ها جارو کنند و سایر شبکه‌ها پاسخگوی مسائل قرآنی نباشند. متاسفانه این اتفاق امروز رخ داد. شبیه به این موضوع را امروز در نظام برنامه‌نویسی و نظام بودجه‌ریزی هم خواهیم داشت؛ لذا تشکیل این جلسه و مطالعه‌ای که دوستان ما در بخش پژوهش سازمان دارالقرآن انجام دادند، پاسخ به چنین خلأ‌هایی است.
وی با بیان اینکه با این جلسه ماجرا تمام نمی‌شود، بلکه تازه بازی شروع خواهد شد، اظهار کرد: ما این سوالات و دغدغه‌ها را باید مطرح کنیم. امروز باتوجه به روی کار آمدن دولت جدید، با وجود همه سختی‌ها و مشکلات دیگر کشور، مجبوریم که این مطالبه را از دولت به صورت جدی بگیریم. این دغدغه‌ها باعث شد تا در حوزه قرآن و تاثیر مباحث قرآنی در نظام برنامه‌نویسی و بودجه‌ریزی کشور این پیگیری را انجام دهیم.
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین علی تقی‌زاده، قائم‌مقام سازمان دارالقرآن الکریم در این نشست به مقدمه و ارائه پاورپوینتی در رابطه با موضوع قرآن در برنامه‌های توسعه تا برنامه ششم، قرآن در قانون احکام دائمی برنامه، پیشنهاد کمیته تبلیغ تدوین لایحه برنامه هفتم توسعه و پیشنهاد فراکسیون قرآن و عترت در این خصوص پرداخت و اظهار کرد: مقام معظم رهبری در بیانات متعددی با اشاره به تلاش جدی دشمن برای حذف قرآن از زندگی مسلمین و به خصوص مردم ایران پیش از انقلاب اسلامی (بلای امروز دنیای اسلام و علت تمام عقب‌افتادگی‌ها و ضعف‌های کشور‌های اسلامی) می‌فرمایند: «برادران و خواهران عزیز! سال‌های متمادی در این کشور تلاش شد تا بین ملت و قرآن فاصله بیندازند. برای ایجاد فاصله، عمداً تلاش کردند؛ سعی کردند تا قرآن را از زندگی ما به کلی حذف کنند».
قرآن با جایگاه واقعی‌اش فاصله دارد
وی ادامه داد: ایشان هر فعالیتی که منجر به اقامه قرآن شود، از بزرگترین کار‌های راهبردی کشور می‌دانند و باز تأکید داشتهاند که «امروز در سراسر دنیای اسلام، هر کاری برای قرآن، و در جهت فهم قرآن و اشاعه قرآن انجام گیرد، یکی از بزرگترین حسناتی است که می‌شود، تصور کرد.»؛ «کارى که قرآنى‌ها امروز در کشور ما می‌کنند، یک کار راهبردى و مهم است ... کسانى که در این راه تلاش می‌کنند، در واقع این حرکت راهبردى را انجام می‌دهند و این بسیار مهم است؛ این را باید قدر دانست.» با این وجود، اما متأسفانه آنچنان که امور قرآنی در نظر رهبری از کار‌های راهبردی و مهم کشور است، ولی در عمل در لایه‌های مختلف شاهد مهجوریت قرآن هستیم و در لایه تصمیم‌گیری‌های کلان، امور قرآنی از جایگاهی که باید داشته باشند، برخوردار نیست.
تقی‌زاده با اشاره به جایگاه قرآن در برنامه‌های توسعه ادامه داد: در برنامه اول توسعه، قرآن در فراموشی مطلق قرار داشت و حتی یک بار هم واژه مقدس قرآن استفاده نشده است. در برنامه دوم قرآن در حد ترجمه به زبان‌های دیگر مطرح شد و تنها جایی که لفظ قرآن در برنامه دوم توسعه ذکر شده است در بند ز تبصره ۵۷ است. در برنامه سوم نیز توجه به آموزش همگانی قرآن مورد تاکید بود و وضعیت در برنامه سوم بهتر شد. در ماده ۱۵۹ به امور قرآنی البته در کنار اموری دیگر پرداخته شده است و مجموعا چهار بار لفظ قرآن استفاده شده است.
وی در ادامه گفت: در برنامه چهارم نیز توجه به پژوهش‌های قرآنی و نهضت قرآن‌آموزی مورد تاکید بود؛ که در سال ۸۳ تنها سه بار لفظ قرآن به کار رفته است. اما برنامه پنجم قرآنی‌ترین برنامه توسعه بود. در برنامه پنجم که در سال ۸۹ نوشته شد ۱۲ بار لفظ قرآن به کار رفته است و شاید بتوان گفت قرآنی‌ترین برنامه همین برنامه بوده است. یکی از مسائل مهم این است که این برنامه با تأکید ویژه‌ای بر مسائل فرهنگی در همان مواد اولیه با دیگر برنامه‌ها تفاوت دارد.
مهجوریت مطلق قرآن در برنامه ششم
قائم‌مقام سازمان دارالقرآن تصریح کرد: در برنامه ششم مهجوریت مطلق قرآن به چشم می‌خورد، چراکه یک بار هم واژه مقدس قرآن در برنامه ششم توسعه وجود ندارد! همین نکته نشان دهنده عدم اهمیت مسئله قرآن در نگاه مسئولان قوه مجریه و قوه مقننه است. برنامه ششم ۲۱ بخش دارد که غالباً اقتصادی است. با بررسی ساختار و فرایند تهیه و تصویب برنامه‌های توسعه از جمله برنامه ششم و هفتم توسعه در ساختار و فرایند تهیه و تدوین برنامه توسعه، نه در شورا‌های برنامه‌ریزی و کمیته‌های مشورتی برنانه ششم و نه در کارگروه‌های معین و کارگروه‌های تخصصی برنامه هفتم، قسمتی که متولی و پیگیر امور قرآنی باشد دیده نمی‌شود که شاید یکی از دلایل مهجوریت برنامه‌های قرآنی در برنامه‌های توسعه همین امر باشد.
تقی‌زاده به جایگاه قرآن در قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور اشاره کرد و گفت: در ماده ۳۷ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور به منظور زنده و نمایان نگهداشتن مبانی اسلام ناب محمدی(ص) و اندیشه دینی، سیاسی و فرهنگی و سیره عملی حضرت امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و مقام معظم رهبری و برجسته کردن نقش ایشان به عنوان یک معیار اساسی در سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ها و تسری آن به مجموعه ارکان نظام و نیز انتقال آن به نسل‌های آینده، دولت مکلف است با بهره‌گیری از ظرفیت همه دستگاه‌های مربوط به ویژه آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و مراکز علمی و جهاددانشگاهی، مراکز فرهنگی و هنری، حوزه‌های علمیه، صدا و سیما، شهرداری‌ها و مؤسسات مردم‌نهاد و بسیج اقدامات گسترده‌ای را انجام دهد.
وی افزود: به منظور دستیابی به جامعه‌ای متمسّک به قرآن و عترت(ع) و برخوردار از ایمان و عمل صالح و گسترش فرهنگ حیاتبخش قرآن و عترت(ع) در راستای اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی، دولت موظف است نسبت به مواردی ازجمله تأمین اعتبارات و پشتیبانی لازم به منظور اجرای برنامه‌ها، سیاست‌ها و فعالیت‌های تعیین شده، حمایت از ارتقای سطح سواد قرآنی جامعه با رویکرد روخوانی و روانخوانی، آموزش عمومی قرآن، تدبّر، تفسیر، تبلیغ، ترویج و پژوهش‌های قرآن و عترت و حمایت لازم به منظور تربیت حداکثری حافظان قرآن کریم (جزء و کل) با اولویت آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی حوزوی و تشکل‌های مردم نهاد اقدام کند. همچنین دولت مکلف است از طریق شورای عالی حوزه‌های علمیه در اجرای وظایف تکلیفی نظام اسلامی و به منظور حضور مؤثر و هدفمند حوزه و روحانیت، از حوزه‌های علمیه در حکم نهاد عمومی غیر دولتی پشتیبانی و حمایت‌های زیر را به عمل آورد.
به گزارش ایکنا، قائم‌مقام سازمان دارالقرآن در ادامه به ظرفیت‌های متناسب با برنامه‌های قرآنی در سیاست‌های کلی برنامه هفتم اشاره و اظهار کرد: سیاست‌های کلی برنامه هفتم در ۷ سرفصل «اقتصادی»، «امور زیربنایی»، «فرهنگی و اجتماعی»، «علمی، فناوری و آموزشی»، «سیاسی و سیاست خارجی»، «دفاعی و امنیتی»، «اداری، حقوقی و قضایی» و در ۲۶ بند تصویب و در ۲۰ شهریور ۱۴۰۱ ابلاغ شده است. همانطور که مشاهده می‌شود اولویت اول با مسائل اقتصادی است و حتی در امور زیربنایی به قرآن و حتی مسائل فرهنگی اشاره‌ای نشده است. در سرفصل سوم یعنی فرهنگی و اجتماعی نیز تأکید بر توسعه فرهنگ قرآنی نشده است. این‌ها همه نشان‌دهنده مسئله نبودن قرآن در لایه سیاستگذاری است. آنچه در سرفصل سوم می‌تواند ظرفیت‌های خوبی برای برنامه‌های قرآنی باز کند، عناوینی همچون اعتلای فرهنگ عمومی یا ارتقای سلامت اجتماعی است.
پیشنهاداتی برای برنامه هفتم توسعه
وی به پیشنهاداتی برای برنامه هفتم توسعه در جهت مهجوریت‌زدایی از قرآن اشاره کرد و گفت: پیشنهاد می‌شود کارگروه قرآنی در کمیته‌های دولت و مجلس تعریف شود. از آنجا که در ساختار و فرایند تهیه و تدوین برنامه هفتم، جایگاهی مختص پیگیری امور قرآنی تعبیه نشده است، پیشنهاد می‌شود کارگروه مختص قرآن در این ساختار تعبیه شود تا در فرایند‌های تدوین برنامه شاهد مهجوریت برنامه‌های قرآنی نباشیم. پیشنهاد بعدی قرآنی کردن سند تحول دولت است. دولت سیزدهم در همان ابتدای کار سند تحولی دولت را به عنوان اهداف سند هفتم به مجلس ارائه کرده است. از آنجا که به تجربه ثابت شده است که آنچه مورد عمل دولت قرار می‌گیرد، همان لایحه و سندی است که خود دولت نوشته است، این سند بسیار اهمیت پیدا می‌کند. مشکل اینجاست که در سند تحول دولت قرآن جایگاهی ندارد. پیگیری برای قرآنی کردن سند تحول دولت از الزامات قرآنی کردن برنامه هفتم توسعه خواهد بود.
تقی‌زاده ادامه داد: پیشنهاد بعدی تأکید بر اهمیت و محوریت مسئله قرآن در ماده دوم است. پیشنهاد می‌شود برای اهمیت و اولویت یافتن مسائل قرآنی در کشور، حتما مسئله قرآن جزء مسائل محوری برنامه هفتم در ابتدای برنامه ذکر شود تا مسائل قرآنی در حاشیه دیگر مسائل و لابه‌لای مواد بیشمار برنامه هفتم از دید مسئولان مخفی نماند. پیشنهاد دیگر نوشتن ماده یا موادی ویژه تقویت امور قرآنی است. همانطور که برای مساجد یا اماکن مقدس زیارتی یا نهاد مقدس خانواده یک یا چند ماده در برنامه‌های پیشین موجود بوده است، حتماً لازم است یک یا چند ماده با اولویت بیشتر نسبت به دیگر مسائل فرهنگی به خود کتاب مقدس قرآن اختصاص یابد. حتی مثل برنامه پنجم توسعه نیز می‌توان در بخش‌های غیر فرهنگی همچون علم و فناوری نیز به مسائل قرآنی پرداخته شود.
قائم‌مقام سازمان دارالقرآن در ادامه به ماده پیشنهادی فراکسیون قرآن و عترت مجلس اشاره و تصریح کرد: دولت مکلف است، در راستای اجرای اسناد راهبردی منشور توسعه فرهنگ قرآنی و تحقق بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، به منظور اولویت‌بخشی به قرآن کریم در نظام مدیریت فرهنگی کشور، گسترش فرهنگ حیاتبخش قرآن و عترت(ع) و ارتقای سواد قرآنی جامعه، با بهره‌گیری از ظرفیت همه دستگاه‌ها به ویژه وزارتخانه‌های «فرهنگ و ارشاد اسلامی»، «آموزش و پرورش» و «علوم، تحقیقات و فناوری»، سازمان تبلیغات اسلامی، صداوسیما، حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها، جهاددانشگاهی، شهرداری‌ها، مؤسسات مردم‌نهاد و بسیج، اقداماتی را انجام دهد.
وی افزود: ازجمله این اقدامات ریشه‌کنی بیسوادی قرآنی از طریق فرهنگ‌سازی و گفتمان‌سازی قرآنی در جامعه، برنامه‌ریزی برای بهبود فرایندها، ابزار و منابع آموزشی، تقسیم کاری ملی میان دستگاه‌های فرهنگی و تخصیص اعتبارات مورد نیاز در قالب بودجه‌های سنواتی، حمایت از توسعه زیرساخت‌ها و توانمندسازی موسسات قرآنی مردم‌نهاد و پیش‌بینی منابع مورد نیاز در بودجه‌های سنواتی، بسترسازی و ایجاد سازوکار‌های حمایتی به‌منظور ترویج حفظ قرآن و برنامه‌ریزی برای تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن کریم، حمایت از توسعه فرهنگ قرآنی در فضای رسانه‌ای و مجازی؛ از طریق حمایت از رسانه‌های قرآنی، پشتیبانی از فعالیت‌های نوآورانه، فناورانه قرآنی و آموزش‌های رسانه‌ای به فعالان قرآنی، توانمندسازی سرمایه انسانی مورد نیاز نظام توسعه فرهنگ قرآنی با تاکید بر تربیت مربی قرآن کریم، حمایت از نظریه‌پردازی و توسعه پژوهش‌های قرآنی، به منظور کاربردی‌سازی تعالیم قرآنی در زندگی فردی و اجتماعی، حمایت از طرح‌های پژوهشی ترجمه و تفسیر قرآن و نیز صیانت و بازآفرینی تراث قرآنی، تقویت جلسات عمومی و تخصصی قرآن کریم با محوریت مساجد، حمایت از تولید محصولات فاخر هنری با مضامین قرآنی با اولویت آثار نمایشی و توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآنی در سطح بین‌المللی است.
تقی‌زاده در ادامه تذکراتی را جهت کارآمدی ماده پیشنهادی بیان کرد و گفت: یکی از مهمترین محور‌هایی که در تدوین اسناد بالادستی و مواد برنامه باید مورد توجه قرار گیرد توجه ویژه به عنصر و شاخص مهم «مردمی‌سازی» است. اگر پیچ کار‌ها دست دولت باشد، تجربه دهه‌های گذشته نشان داده است که دولت نمی‌تواند برنامه را اجرا کند و کاری جلو نمی‌رود. نباید اشتباه دهه‌های قبل را انجام داد و دوباره در همه امور، سند طوری نوشته شود که پیچ امور به دست دولت باشد. بلکه باید دولت بسترسازی و زمینه‌چینی کند تا مردم بتوانند همه امور از جمله امور قرآنی را جلو ببرند. در این صورت اجرایی‌شدن امور و همچنین قدرت نهاد‌های قرآنی و مردمی برای تحقق اهداف بازتر می‌شود؛ و این اصل کلی است که باید مد نظر باشد.
قائم‌مقام سازمان دارالقرآن اظهار کرد: برای کاربردی‌تر شدن این ماده به نظر می‌رسد باید در هر بند نهاد‌های مسئول مشخص شود تا پیگیری و اجرایی شدن مواد تسهیل شود. به عنوان مثال وظایف وزارتخانه‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی و آموزش و پرورش و علوم، تحقیقات و فناوری، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان دارالقرآن الکریم، صداوسیما، حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها به خصوص دانشگاه فرهنگیان، جهاددانشگاهی، شهرداری‌ها، مؤسسات مردم‌نهاد و بسیج نه به صورت کلی در ابتدای ماده بلکه در بند‌های مختلف تصریح شود. در غیر این صورت و مشخص نکردن متولی شاهد عدم پیگیری و تحقق مواد خواهیم بود. همچنین پیشنهاد می‌شود تا جای ممکن مواد به صورت کمی نوشته شوند تا قابل سنجش و مطالبه‌گری باشد.
گزارش ایکنا حاکی است؛ نماینده مجلس شورای اسلامی در این نشست با اشاره به موضوع قرآن در برنامه هفتم گفت: دو مطلب در حال حاضر فوریت دارد. یکی بحث برنامه هفتم و دیگری برنامه بودجه ۱۴۰۲ است. بودجه فعلاً جایگاه مهمتری نسبت به برنامه دارد و لذا این خواهش را دارم که مباحث قرآنی بودجه ۱۴۰۱ را احصا کنید و بعد ببینید آیا می‌توان پیشنهاد‌های تکمیلی برای بودجه ۱۴۰۲ در این حوزه داشته باشیم یا خیر؟
سیدجلیل میرمحمدی افزود: نکته دوم در بحث برنامه است. آن چیزی که ما در این حوزه مشاهده کردیم جای کار بسیار دارد، چراکه ما یک نگاه شکلی به مباحث برنامه قرآنی داریم. البته اشکالی ندارد که این کار شکلی را انجام دهیم، ولی این‌ها شما را به هدف نمی‌رساند هر چند که برای ورود به خانه قرآن کلید است، اما مقدمه است، ولی مباحث محتوایی به دلیل مشکل بودن کمتر به آن پرداخته شده است. نکته دیگر مصوبات سفر رئیس جمهور است. این اعتراض را به شخص رئیس جمهور هم داشتم و بنده به ایشان گفتم در سفرهایتان چقدر مصوبات فرهنگی و قرآنی دارید؟ ایشان قبول کردند که مصوبات قرآنی بسیار کمی داشتند، اما متأسفانه همین روند در سفر‌های بعدی تکرار شد.
عضو فراکسیون قرآن و عترت با بیان اینکه دانشکده قرآنی یکی از ظرفیت‌های بسیار بزرگ در این عرصه است، ادامه داد: متاسفانه سازمان اوقاف به جای کمک در این حوزه بیشتر نقش مانع دارد و شاهدیم که دانشکده‌های قرآنی با ظرفیت عظیمی که دارد، در حال تعطیلی یا فعالیت حداقلی است. موضوع دیگر این است که جای قرآن در مراکز فرهنگی معلوم نیست. در دانشگاه‌ها که خبری از این حوزه نیست، در آموزش و پرورش هم آنچه باید رخ نداده است. این در حالی است که الزام قانونی به ما می‌گوید در هر برنامه‌ای باید برش فرهنگی وجود داشته باشد و اگر برش فرهنگی باشد، برش قرآنی هم خواهد آمد. متأسفانه این الزام قانونی انجام نمی‌شود. همچنین ضرورت احصای آیین‌نامه‌هایی اجرایی در برنامه‌های توسعه ازجمله برنامه پنجم هم باید بررسی و احصا شود.
در ادامه محمدعلی خواجه‌پیری با اشاره به ارائه گزارشی که از سوی سازمان دارالقرآن ارائه شد، گفت: این گزارش معنایش این است که فرمایش مقام معظم رهبری در خصوص تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن، صد سال دیگر عملی می‌شود. این درحالی است که مقام معظم رهبری با علم و اطلاع از امکانات مملکت در چند سال پیش این نکته را فرمودند. حتی در ارائه گزارش اول این تعداد پنج میلیون نفر بود که ایشان با همین علم و آینده‌نگری که داشتند آن را به ۱۰ میلیون حافظ قرآن تغییر دادند.
پیشکسوت قرآنی کشورمان گفت: اگر نظام پای کار بیاید این کار محقق خواهد شد. قبل از این کار یک انسجام در جامعه قرآنی می‌خواهد. مطالبات مقام معظم رهبری به صورت کامل احصا شده است و ایشان در هیچ کجا به این شکل کمی و روشن به موضوع اشاره نکرده‌اند.
وی با اشاره به اینکه در مقطعی در حوزه علمیه هفت هزار نفر از طلاب دوره‌های بیان تفسیر را گذراندن و این یعنی ما می‌توانیم در کشور هفت هزار کرسی تفسیر روزانه داشته باشیم گفت: مطالب و درسنامه‌های این کرسی‌های تفسیر آماده شده و مقداری از کار به شکل جهادی دنبال می‌شود و امروز به تحقق این موضوع بسیار نزدیک شده‌ایم. حتی در مورد بحث جلسات خانگی قرآنی که منابع، زیرساخت، تربیت مدرس، تربیت مربی و ... آن آماده است و کافی است که اجرایی شود. مواردی که مقام معظم رهبری فرموده‌اند امروز به برنامه تبدیل شده است، اما اجرایی و عملیاتی نمی‌شود؛ لذا از اینکه دوباره بخواهیم حرف و سخن جدید بگوییم چیزی جز حرف و سخن مقام معظم رهبری مجددا بیرون نمی‌آید و لذا نیاز به چیز دیگری نیست.
خواجه‌پیری با تاکید بر اینکه تمامی فرمایشات مقام معظم رهبری در حوزه قرآن قابل عملیاتی شدن است، افزود: ظرف ۱۰ سال امکان تحقق این موارد است در صورتی که بودجه آن ارائه شود و تاکیدات رهبر معظم انقلاب در حوزه قرآنی اولویت مجلس و نظام قرار گیرد.
محمد خواجوی، فعال قرآنی کشور نیز در این نشست اظهار کرد: در ارتباط با برنامه‌هایی که امروز در این حوزه داریم، یا اشکال ماهوی وجود دارد یا اینکه سازوکار آنها آماده نیست. مثلاً اینکه ما می‌خواهیم به عده زیادی روخوانی قرآن را یاد دهیم، سوال این است که این روخوانی باید با چه انگیزه‌ای صورت گیرد؟ وقتی انگیزه‌ای وجود نداشته باشد، قطعا اقبالی هم نخواهد بود. از ابتدای انقلاب تا امروز بیش از ۱۰۰ میلیون نفر قرآن را یاد گرفته‌اند، اما علت اینکه استمراری ندارد و عملیاتی نمی‌شود به خاطر این است که انگیزه‌ای وجود ندارد.
رئیس اسبق سازمان دارالقرآن الکریم افزود: وضع فعلی کشور به گونه‌ای است که نه تنها این انگیزه در کودکان وجود ندارد، بلکه بزرگتر‌ها هم احساس نیاز به این مورد نمی‌کنند. اینکه رهبری معظم می‌فرماید ۱۰ میلیون حافظ قرآن تربیت شود قطعا ایشان بدون برنامه چیزی را نگفته‌اند و افق را دیده‌اند و کارشناسان باید برنامه‌ریزی و همت کنند تا این اتفاق رخ دهد. اما گویا ما عادت کرده‌ایم که همان سخنان ایشان را مدام تکرار کنیم و هیچ اقدام عملیاتی هم انجام ندهیم. باید بستر را فراهم کنیم تا فرمایش رهبری زمین نماند. همه این موارد باید در پایه‌ای با عنوان احیای ارزش‌های قرآنی کشور بنا شود؛ لذا این ارزش‌های قرآنی بایستی از بالا نهادینه شود و مردم آن را عمل کنند و حلاوت و شیرینی آن را احساس کنند تا در نهایت به آن اقبال پیدا کنند و عمل قرآنی با زنده کردن این ارزش‌ها نهادیه شود.
فعال قرآنی کشور با اشاره به اینکه ما آنقدر که کار قرآنی می‌کنیم، قرآنی کار نمی‌کنیم، گفت: جامعه اگر می‌خواهد سرپا باشد باید قرآنی کار کند و یک فکر اساسی در این حوزه هم باید توجه کرد؛ لذا پیشنهاد می‌کنم در حوزه کار‌های پژوهشی، یک پژوهش برای عملیاتی کردن قرآن در جامعه صورت گیرد.
جواد شیخ‌اکبری در این نشست اظهار کرد: موضوعی که مقام معظم رهبری در خصوص تطبیق قواعد زندگی با قرآن فرمودند، کلید و اصل کار است که به نظر می‌رسد هم در بحث برنامه و هم احکام باید به آن دقت کنیم. زمانی از نمایندگان مجلس سوال کردم که قوانین ما چگونه باید قرآنی شوند؟ پاسخی که برای دوستان دادن این بود که در کشور شورای نگهبان داریم و در آنجا قوانین مطرح شده و در نهایت بحث انطباق قوانین با احکام اسلامی نیز مطرح می‌شود، در صورتی بحث اصلی این است که قوانین ما باید منبعث از قرآن باشد؛ لذا این موضوع مهمی است که باید محور کار باشد. برنامه هفتم یک برنامه راهبردی است و طبیعتاً این راهبرد‌ها در قالب سیاست‌هایی باید اجرایی شود. طبیعتا پیشنهادات اولیه‌ای که در کمیته مطرح شد، این هدف را تامین نمی‌کند.
رئیس سابق شبکه قرآن ادامه داد: نکته دیگر مواردی است که در برنامه بودجه مورد توجه قرار نمی‌گیرد. موضوع دیگر این است که ما در مباحث نظری و مفاهیم قرآنی که باید انجام دهیم راهبرد و بیانیه کم نداریم. موضوع دیگر مسئولیت‌مندی است و در بحث برنامه و بودجه و تحت نظارت نهاد‌های قرآنی یک سری فعالیت‌ها باید تعریف شود. راهکار اجرایی نیز می‌تواند ذیل برنامه و بودجه عملیاتی شود. نکته آخر در مورد بحث حفظ است که به نظر می‌رسد در این موضوع در حوزه نوجوانان و با پیگیری بیشتری آن را عملیاتی کنیم.
به گزارش ایکنا، محمد انجم‌شعاع، مدیرعامل اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت گفت: درخواست مؤسسات مردمی از نمایندگان محترم غیر از موضوع توسعه که باید جداگانه به آن پرداخت، این است که یک سری موانع وجود دارد که می‌توان در برنامه هفتم هم به آن پرداخت. همچنین سوال کردند که در مجلس انقلابی سهم مؤسسات قرآنی از مصوبات چه بوده است؟ انتظاری که مؤسسات در برنامه هفتم دارند این است که دولت تکلیفشان را در حوزه برون‌سپاری و عدم تصدی‌گری امور اجرایی روشن کنند، یعنی براساس اصل ۴۴ اعلام کنند که چه برنامه‌هایی و به چه شکل و با چه شیوه‌ای را در این حوزه در نظر گرفته‌اند؟ بنابر این انتظار اول مجموعه‌های مردمی قرآنی در برنامه توسعه این واگذاری است.
وی افزود: نکته دوم ساختار‌های مردمی است که در عربستان بیش از پنج هزار تشکل در حال فعالیت حفظ قرآن هستند. در مصر ۱۱۲ هزار مورد و در ایران ۳ هزار و ۳۳ مورد است. سوال این است که آیا می‌خواهیم در برنامه هفتم به زیرساخت‌های این موضوع کمک کنیم؟ موضوع دیگر این است که باید اعداد و ارقام را فراموش کنیم و همگی به سراغ عملیاتی کردن بحث تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن برویم.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسام‌الدین نژادمحمد، مشاور فراکسیون قرآن و عترت مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به قانون پنج ساله برنامه توسعه اظهار کرد: این برنامه یکی از اسناد بالادستی است که تا پنج سال به عنوان پشتیبان طرح‌نگاری در لایحه بودجه است که به مجلس می‌آید و مصوب می‌شود. در برنامه ششم، دولت قبل این قانون را ننوشت و یک سال هم با اجازه مقام معظم رهبری تمدید شد و در سند ششم هم خود مجلس این قانون را مجدد نوشت. امروز سند ششم تمام شده است و باید سند هفتم نگارش شود؛ لذا مواردی که امروز در حال پیگیری و دنبال می‌کنیم به خاطر پیشنویسی در استاد بالادستی است.
وی افزود: آنچه که در جامعه رخ می‌دهد قانون اسلام و قرآن نیست و باید تلاش کنیم که این موارد را به قانون بیاوریم. مجلس، ۱۳ کمیسیون تخصصی و ۴ کمیسیون ویژه دارد که نزدیک به ۶۰ مصوب و فراکسیون دارد که یکی از فراکسیون‌های مجلس، قرآن، عترت و نماز با ۱۰۰ عضو است. در بخش عترت، به زیارت و در بحث نماز به ساحت مسجد پرداخته می‌شود.
نژادمحمد افزود: امروز ۱۷ تشکل قرآنی دولتی و مردمی، ۱۳ تشکل در حوزه عترت و پنج تشکل در حوزه نماز داریم. فراکسیون در هفته اخیر با وزیر ارشاد دیدار کرد و دومین دیدارش را با حجت‌الاسلام عاملی، رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی و دیدار سوم را با وزیر آموزش و پرورش داشت. هفته آینده هم با وزیر علوم دیدار داریم. همین که سازمان دارالقرآن الکریم این میدانداری را می‌کند به معنی نزدیک شدن دستگاه‌های حاکمیتی و مردمی به ساحت قانون است؛ لذا فراکسیون می‌تواند پیوست قرآنی طرح و لایحه را ببیند. پیشنهاد می‌دهیم که دارالقرآن به میدان بیاید و این پیوست قرآنی را ببیند. موضوع بعدی این است که فراکسیون می‌تواند در طرح‌نگاری‌های قرآنی تسهیل‌کننده باشد، موضوع دیگر بحث نظارت بر اجرا است و فراکسیون می‌تواند در این موضوع و به طرز کار دستگاه‌های اجرایی در این حوزه ورود جدی داشته باشد.
براساس گزارش خبرنگار ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی نقدعلی، نماینده خمینی‌شهر نیز در این نشست سخن خود را با آیه دو سوره مبارکه جمعه «هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی الأُمِّیّینَ رَسولًا مِنهُم یَتلو عَلَیهِم آیاتِهِ وَیُزَکّیهِم وَیُعَلِّمُهُمُ الکِتابَ وَالحِکمَةَ وَإِن کانوا مِن قَبلُ لَفی ضَلالٍ مُبینٍ» آغاز کرد و گفت: این آیه وظیفه مستقیم و اول پیامبر(ص) را تلاوت آیات دانسته است؛ پس تلاوت آیات و بعد از آن آموزش کتاب را هم وظیفه پیامبر (ص) دانسته شده است. در قرآن چند تعبیر از این موارد شامل قرائت، ترتیل و... داریم پس ما در قدم اول مامور به قرائت قرآن هستیم و خود این قرائت موضوعیت دارد؛ لذا قرائت و ترتیل قرآن با تعابیر عجیب قرآنی که می‌فرماید «.. أَوْ زِدْ عَلَیْهِ وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلًا» به این معنی است که هر چقدر که می‌توانید ترتیل داشته باشید.
عضو فراکسیون قرآن و عترت مجلس شورای اسلامی افزود: قرائت بدون سواد خواندن ممکن نیست. در گذشته این مسئله به شکل عادی بین مردم بود و اساتیدی که اشکال می‌گرفتند به مرور کل قرآن را آموزش می‌دادند. اما امروز ما در قرائت قرآن مشکل داریم؛ لذا باید تکلیف خودمان را مشخص کنیم و جامعه‌ای داشته باشیم که بتوانند قرآن بخوانند. امروز بخشی از جامعه حتی تحصیلکرده‌های آن هم نمی‌توانند قرآن را بخوانند. در برخی از ادارات هم فقط نامی از قرآن است. در مباحث حاکمیتی در این عرصه ضعف داریم و لذا از حیث کمیت باید طوری برنامه‌ریزی کنیم که روخوانی قرآن در اولویت باشد.
وی ادامه داد: قدم بعدی فهم معنا است که این موضوع هم نیازمند برنامه‌ریزی مصداقی است. همگانی شدن قرائت قرآن کریم نیز از مواردی است که باید رعایت شود. در هر برنامه‌ای مانند مدرسه که مخاطب آن دانش‌آموزان هستند و جایی که مخاطب آن عمومی است می‌توان تلاوت قرآن را عمومی کرد. پیشنهاد بعدی بحث برون‌سپاری سهم مؤسسات خصوصی در این حوزه است. نکته بعدی یکی شدن سخنان در یک مسیر است. امروز شورای توسعه فرهنگ قرآنی را در ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی داریم و از طرف دیگر آموزش و پرورش و از طرفی هم مجموعه دارالقرآن را داریم و لذا اگر بنا باشد کاری کنیم باید حرف‌ها یکی شود که چندگانگی رخ ندهد و اگر این موارد کمیت‌گرایانه اتفاق بیفتد و به این برسیم که تا فلان تاریخ این تعداد از بچه‌های ما حافظ قرآن می‌شوند، می‌توانیم امیدوار باشیم که اتفاقی رخ دهد.
به گزارش ایکنا، رضا سلامت‌پناه گفت: زمانی که برخی از جلسات مجلس و فراکسیون را پیگیری می‌کردم، متوجه شدم که خیلی از نمایندگان اطلاعی از منظومه و جغرافیای سیاستگذاری قرآنی ندارند و اسناد تصویب‌شده بالادستی مرتبط با قرآن را نمی‌شناسند. در جایی یکی از این عزیزان گفت که مشکل ما این است که هیچ سندی در مورد قرآن نداریم و لذا باید این کار را انجام دهیم و لذا بنده به ایشان عرض کردم که چنین اسنادی موجود است.
این فعال قرآنی افزود: ما اگر بهترین برنامه‌ها را هم داشته باشیم، برنامه در کشور ما شمشیر مرصع است. انبوهی از ترک فعل‌ها وجود دارد که برای آنها هیچ اقدامی نشده است. امروز در کشور شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجلس، سازمان برنامه، وزارتخانه‌ها و مدیر مربوطه هم، به عنوان آخرین نفر، برنامه دارد، اما در کشور سندگرای اجراگریز و گزارش‌نگار هستیم. آنجایی که وفاق صورت می‌گیرد در گزارش‌نگاری است. مدیران ما وقتی گزارش می‌دهند همه این موارد را در بر می‌گیرد.
وی افزود: در برنامه هفتم باید یک روش‌شناسی مرسوم علمی را برای برنامه‌نگاری داشته باشیم. در ابتدا باید مسائل اصلی این حوزه احصا شود. پیش از این جلسات بسیار فشرد‌ه‌ای در این حوزه برگزار شد و ما به نکات اصلی براساس برنامه‌ها و اسناد بالادستی رسیدیم که بیانیه تحول قرآنی کشور معرفی شد و اسناد تخصصی و بالادستی ما براساس این بیانیه استخراج شد.
سلامت‌پناه تصریح کرد: امروز موارد بالادستی داریم که اتفاقا اجرایی هم نشده و کسی هم پیگری نکرده است، اما اخیراً سازمان بازرسی آمده و این ترک فعل‌ها را پیگیری می‌کند ما اسنادی داریم که بعد از چهار سال که قرار بود این اسناد اجرایی شود هنوز وزارتخانه مرتبط، شناسنامه اقدام آن اسناد را ننوشته است، ولی به شما گزارش می‌دهد که همه آنها را اجرا کرده است! ما چگونه می‌توانیم خلاف آن را ثابت کنیم؟ بابت احکام برنامه هفتم هم شورای توسعه فرهنگ قرآنی شش حکم داده است که به نحوی براساس آن اسناد تنظیم شده است و می‌توان همه آنها را به عنوان احکام برنامه توسعه هفتم دید؛ لذا مسئله ما جای دیگری است و جایگاه مجلس به گونه‌ای است که می‌تواند تخلفات این‌ها و مسئولان مرتبط را آشکار کند. مشکل در اجراست وگرنه سیاستگذاری یک مقام و اجرای آن یک مقام دیگر است.
