کدام آیات قرآن در اصول قانون اساسی ذکر شده است؟

12 آذر سالروز تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی در همه‌پرسی سال 1358 با تأیید مردم است؛ قانونی که در دوازده فصل و یکصد و هفتاد و پنج اصل از سوی مجلس خبرگان قانون اساسی تهیه و تصویب شد که البته پس از بازنگری در قانون اساسی در سال 1368 به 14 فصل و 177 اصل تغییر یافت. براین مبنا این روز در تقویم رسمی کشور «روز قانون اساسی» نامگذاری شده است.

از جمله مهمترین مبانی قانون اساسی، مبانی دینی از جمله آموزه‌ها و آیات قرآن کریم است که همه اصول قانون اساسی به نوعی مستند به آن است اما در برخی اصول قانون اساسی به صراحت آیه قرآن ذکر شده و استناد قرآنی آن اصل مشخص شده که شامل 5 اصل 7، 8، 11، 14 و 151 است که در این یادداشت به بیان این اصول می‌پردازیم.

اصل 7: طبق دستور قرآن كریم: «وَ أمْرُهُمْ شُوری‏ بَینَهُم (و) شاوِرْهُمْ فِی الأمْرِ»، شوراها: مجلس شورای اسلامی، شورای استان، شهرستان، شهر، محل، بخش، روستا و نظایر اینها از اركان تصمیم‌‏گیری و اداره امور كشورند. موارد، طرز تشكیل و حدود اختیارات و وظایف شورا‏ها را این قانون و قوانین ناشی از آن معین می‏‌كند.

دو آیه ذکر شده در این اصل به ترتیب آیات 38 سوره «شورا» و 159 سوره «آل عمران» هستند.

اصل 8: در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منكر وظیفه‌‏ای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یكدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت. شرایط و حدود و كیفیت آن را قانون معین می‏‌كند. «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أوْلِیاءُ بَعْضٍ یأمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ ینْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ».

آیه استنادی در این اصل آیه 71 سوره «توبه» است.

اصل 11: به حكم آیه كریمه: «إِنَّ هذِهِ اُمَّتُكُمْ اُمَّةً واحِدَةً وَ اَنَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدُونِ»، همه مسلمانان یك اُمتند و دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است سیاست كلی خود را بر پایه ائتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد و كوشش پیگیر به عمل آورد تا وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد.

آیه بیان شده در این اصل آیه 92 سوره «انبیا» است.

اصل 14: به حكم آیه شریفه «لا ینْهاكُمُ اللهُ عَنِ الَّذینَ لَمْ یقاتِلُوكُمْ فِی الدِّینِ وَ لَمْ یخْرِجُوكُمْ مِنْ دِیارِكُمْ اَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَیهِمْ إِنَّ اللهَ یحِبُّ الْمُقْسِطینَ» دولت جمهوری اسلامی ایران و مسلمانان موظفند نسبت به افراد غیرمسلمان با اخلاق حسنه و قسط و عدل اسلامی عمل نمایند و حقوق انسانی آنان را رعایت كنند. این اصل در حق كسانی اعتبار دارد كه بر ضد اسلام و جمهوری اسلامی ایران توطئه و اقدام نكنند.

در این اصل آیه 8 سوره «ممتحنه» مورد استناد قرار گرفته است.

اصل 151: به حكم آیه كریمه «وَ أعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّكُمْ وَ آخَرینَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ یعْلَمُهُمْ» دولت موظف است برای همه افراد كشور برنامه و امكانات آموزش نظامی را بر طبق موازین اسلامی فراهم نماید، به طوری كه همه افراد همواره توانایی دفاع مسلحانه از كشور و نظام جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند، ولی داشتن اسلحه باید با اجازه مقامات رسمی باشد.

این اصل نیز برگرفته از آیه 60 سوره «انفال» است.

بررسی این آیات و اصول قانون اساسی برخاسته از آن بیانگر جایگاه مهم و اساسی مشورت در حکمرانی دینی، اهمیت امر به معروف و نهی از منکر به منزله یک وظیفه همگانی و عمومی، نوع سیاست خارجی دولت جمهوری اسلامی در قبال دولت‌ها و ملت‌های اسلامی و غیر اسلامی با تأکید بر وحدت‌گرایی در قبال جهان اسلام و عدالت‌گرایی در برابر کشورهای غیر اسلامی غیر متخاصم و در نهایت توجه و تأکید اساسی بر تقویت توان و بنیه دفاعی و نظامی و آموزش نظامی عمومی دارد.