چگونه درباره متاورس کنشگری مطلوب داشته باشیم + صوت
یک پژوهشگر حوزه رسانه و تکنولوژی‌های نوین گفت: زمانی میتوانیم به بهترین شکل ممکن در برابر فناوری‌های نوین به ویژه متاورس کنشگری فعال و مطلوب داشته باشیم که تمام وجوه آن را بپذیریم تا بتوانیم وجوه بد را از وجوه خوب تمییز دهیم.
متاورس یکی از جدیدترین فناوری‌ها در فضای مجازی محسوب می‌شود و می‌تواند ابعاد گوناگونی از زندگی را تحت تأثیر قرار دهد. بنابر این میتوان پیش‌بینی کرد که شکل‌گیری دنیای جدید مجموعه‌ای از مسائل اخلاقی، صیانت از کودکان و نوجوانان، صیانت از حریم خصوصی، بهره‌گیری از این ظرفیت در آموزش، تبلیغ به ویژه تبلیغ دینی و... را به دنبال خواهد داشت. ایکنا بررسی ابعاد این فناوری و آثار آن بر زندگی فردی و اجتماعی را مورد توجه قرار داده و در پرونده‌ای به آن می‌پردازد. در ادامه گفت‌وگو با سینا تفنگچی، مدرس علوم ارتباطات دانشگاه پیام نور و پژوهشگر حوزه رسانه و تکنولوژی‌های نوین، را می‌خوانید.
تفنگچی درباره باید‌ها و نباید‌های اخلاقی در متاورس به خبرنگار ایکنا گفت: اخلاق، مفهومی انتزاعی است و نمی‌توان سطحی را برای آن در نظر گرفت و بیان کرد که فراتر از آن بی‌اخلاقی است و اساساً مفهومی با معنایی متغیر در ذهن هر فرد دانسته می‌شود. بر این اساس در حالی که بیان می‌شد جعل عمیق یا دیپ‌فیک مروج بی‌اخلاقی است و زمینه مسائل غیر اخلاقی را فراهم می‌کند، این فناوری توانست در زمینه‌های هنری نظیر سینما اثر مثبتی داشته باشد؛ یعنی از همان زاویه‌ای که یک فناوری غیر اخلاقی معرفی می‌شد، توانست جنبه‌های مثبتی را به نمایش بگذارد.
وی با بیان اینکه نمی‌توانیم مبحثی را به راحتی با عنوان اخلاق تعریف کنیم، افزود: مقدمه هر فناوری نوین، پذیرش آن است که اهمیت ویژه‌ای دارد و تا زمانی که طبق نظریات پذیرش فناورانه تمام وجوه یک فناوری را نپذیریم، نمی‌توانیم در برابر آن کنشگری مطلوبی داشته باشیم و این کنشگری می‌تواند اعم از بُعد اخلاقی، عمومی، سیاستگذاری یا هر نوع خدمتی باشد که می‌خواهیم برای آن انجام دهیم.
این کارشناس رسانه درباره ضرورت ورود جوامع حوزوی و دانشگاهی گفت: زمانی میتوان به بهترین شکل ممکن نسبت به فناوری‌های نوین به ویژه متاورس کنشگری فعال داشته باشیم که تمام وجوه آن را بپذیریم تا وجوه بد را از خوب تمییز دهیم. نقد کردن و تمیز دادن سره از ناسره این مسئله را هموار می‌کند؛ بنابر این با توجه به این گفته‌ها، ورود افراد حوزوی و سیاستگذاران لازم است، اما نه با نگاه تک‌بعدی، بلکه باید ورودشان برای بررسی تمام ابعاد باشد. در کشور ما در مورد فضای مجازی و فناورانه اغلب اوقات ابعاد نامطلوب آن بررسی شده است و کمتر درباره ابعاد مطلوب و مثبت کنشگری فعالانه در این فضا سخن گفته می‌شود؛ بنابر این عدالت در بین ابعاد بررسی وجود ندارد و همه این‌ها باعث می‌شود که سوگیری‌ها تشدید شود و کنشگری نامطلوبی را شاهد باشیم.
رویکرد مثبت به متاورس
وی تصریح کرد: مدیریت جدید حوزه علمیه نگاه نزدیکتری به فناوری دارد. از این رو میتوان گفت حوزوی‌ها به این مسئله نزدیک شده‌اند و میتوان آن را در فصلنامه‌ها و رسانه‌های متعلق به حوزه دید. همچنین بیانات مقام معظم رهبری درباره هوش مصنوعی تأثیر مثبتی در این رویکرد داشته است و در حال حاضر هوش مصنوعی در کشورمان جدی‌تر دنبال می‌شود.
پژوهشگر حوزه رسانه و تکنولوژی‌های نوین با بیان اینکه وجوه مثبت متاورس به قدری زیاد است که وجوه منفی آن دیده نمی‌شود یا بسیار کم تأثیرگذار است، بیان کرد: جهان متاورس جهان اولیه‌ای نیست که ما درباره آن حرف می‌زنیم. سالیان سال است که واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و واقعیت ترکیبی وجود دارند و این روز‌ها به صورت کلمه‌ای با آن بیشتر برخورد می‌کنیم.
وی درباره اینکه اکنون متاورس وارد زندگی ما شده است، گفت: متاورس مبحث مربوط به واقعیت ترکیبی است و کمپانی متا بیشتر باعث ایجاد حساسیت درباره آن شده است. از سوی دیگر آینده شهرها مبتنی بر شهر‌های هوشمند است؛ یعنی از ساختمان‌های فیزیکی دور و به ساختمان‌های مجازی نزدیک‌تر می‌شویم. علاوه بر این، کنشگری‌های مطلوبی را در ساحت‌های مختلفی همچون فروشگاه، که یکی از دغدغه‌های فعالان مجازی خرید و فروش آنلاین است، می‌بینیم و این موارد سبب می‌شود تا بیشتر ابعاد پرداختن به متاورس مورد توجه قرار گیرد.
آثار رفتار فردی در متاورس
تفنگچی تأکید کرد: نباید از وجوه مثبت این فناوری چشم‌پوشی کرد و باید یقین داشت که اگر در راستای پذیرش فناوری، تمام وجوه منفی و مثبت را بررسی کنید، خواهید دید که به تدریج با وجود پیشرفت فناوری، معایب مرتفع خواهند شد. همچنین سازمان‌ها و نهاد‌های گوناگونی، نظیر کمیته اخلاق یونسکو و کمیسیون‌های تخصصی در اتحادیه اروپا همچون GDPR (مقررات حفاظت از اطلاعات عمومی)، پیگیر موارد حقوقی و اخلاقی در جهان فناوری هستند و با پیوستن به آنها میتوان روند سالم‌سازی جهان متاورس را پیگیری کرد.
این کارشناس رسانه یادآور شد: باید پیشگیری از موارد ناصواب و ناسالم این فناوری‌ها را به پیشرفت فناوری موکول کنیم. در سالیان اخیر بسیاری از حساسیت‌هایی که برای اینستاگرام مطرح می‌شد با پیشرفت فناوری رفع شد. همچنین میتوانیم با پیوستن به کنوانسیون‌های بین‌المللی و کمیسیون‌های اثرگذار، که دغدغه‌شان اخلاق است، ضمن مانع‌زدایی از ورود یک فناوری به کشور، مانع رشد یکسری ناهنجاری شویم.
نقش رسانه‌ها در پذیرش متاورس
وی درباره اینکه متاورس رویه دیگری از ارتباط آنلاین است. از این رو تعاملات عمیق‌تر و شخصی‌تر می‌تواند پیامدهای اخلاقی جدی‌تری را در شخصیت فیزیکی و دیجیتالی افراد به دنبال داشته باشد و همین مسئله بسیاری را نگران کرده است، گفت: در اینجا مسئله هویت مطرح است و باید از نگاه جامعه‌شناسی بررسی کرد. هر انسانی چند هویت دارد، هویت فرد در دانشگاه و محیط کسب و کار. بنابر این شخصیت دیجیتالی در فضای متاورس بازنمایی جدیدی از شخصیت فرد است و نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که یک شخصیت عجیب و غریب‌تر را می‌سازد. بسیاری از افرادی که در ساحت مجازی یکسری کنشگری‌های مثبت و خاصی را بروز می‌دهند، در ساحت واقعی آن شخصیت را ندارند. آنها دچار غرور کاذب یا فعالیت‌های عجیب و غریب و بزرگنمایانه می‌شوند اما در ساحت شخصی این‌طور نیستند و اتفاقاً فرد خویشتنداری محسوب می‌شوند و فضای مجازی باعث می‌شود که چنین رفتار‌هایی را از خود نشان دهند؛ بنابراین نیاز نیست که در مورد این مسئله حساسیت خاصی به وجود بیاید، اما ابعاد ساحت متاورس طوری نیست که مانند فضای مجازی کنشگری را تشدید کند، بلکه بیشتر کنشگری و ابعاد کسب و کار را دربرمی‌گیرد و آثار رفتار فردی در متاورس بسیار کمتر از فضای مجازی است.
مدرس علوم ارتباطات دانشگاه پیام نور درباره نقش رسانه‌ها در پذیرش فناوری گفت: وقتی یک رسانه درباره متاورس نوظهور و آینده‌پژوهی آن فعالیت می‌کند، ظرفیت و دغدغه پذیرش فناوری در بین سیاستگذاران، مسئولان و پژوهشگران بیشتر می‌شود و آن رسانه در ساحت خبری پیشگام خواهد شد و نیز رویکرد پیشگامانه و تحول‌گرایانه خواهد داشت.
گفت‌وگو از سمیه قربانی
انتهای پیام
