بی‌توجهی به آموزش حقوق شهروندی و سوء‌استفاده بیگانگان
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا بر ضرورت آموزش حقوق شهروندی تأکید کرد و گفت: اگر شفافیت وجود داشته باشد، هم مطالبه‌گر می‌تواند حرف و حق خود را ارائه داده و هم بیگانگان نمی‌توانند از مطالبه‌گری به حق مردم سوء استفاده کنند و مطالبه‌گری به حق مردم را به اغتشاش و تنش بکشانند.
حقوق شهروندی مجموعه حقوقی بنیادین است. اصل آزادی مشروع، اصل برائت، حق دسترسی به وکیل، حق دسترسی به دادگاه صالح و ... از جمله این حقوق هستند که در کشور ما هم قانونگذار در قانون اساسی به طور ویژه مورد توجه قرار داده و مجلس شورای اسلامی نیز در قانون، احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی را متذکر شده است.
شهروندی، جایگاهی اجتماعی است که در آن فرد از یک طرف از آزادی بیان و برابری در برابر قانون برخوردار است و از طرف دیگر حق مشارکت سیاسی یعنی حق رأی و تشکیل حزب و صنف و ... دارد. حقوق شهروندی از جهاتی می‌تواند به حقوق بشر مربوط باشد و همچنین به دلیل اینکه نوع بشر یک سری حقوق اولیه را داراست، حقوق شهروندی توسعه پیدا می‌کند.
در رابطه با بحث حقوق شهروندی در ایران، گفت‌و‌گویی با فریدون جعفری، عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا داشتیم که مشروح آن از نظر می‌گذرد.
ایکنا ـ چه میزان حقوق شهروندی در کشور ما تبدیل به قانون شده و می‌تواند مورد مطالبه مردمی باشد؟
حقوق شهروندی براساس فصل سوم قانون اساسی مصوب جمهوری اسلامی ایران که طی اجرای رفراندوم‌های قانون اساسی در سال‌های 57 و 68 به تصویب ملت رسید، در اصول 19 تا 43 این قانون به صورت یک اصل درآمده است. لذا مهمترین، اساسی‌ترین و یا اصطلاحا قانون مادر و ام‌القوانین کشور به حقوق شهروندی اشاره کرده و بیشتر این حقوق نیز در فصل سوم حقوق ملت آمده است.
البته برخی از این قوانین و اصول مربوط به حوزه حقوق شهروندی در طول سال‌های قبل و بعد از انقلاب وارد حوزه برخی مقررات عادی کشور مانند قانون آئین دادرسی، قانون کیفری مجازات و ... شده که هر کدام بنا به موضوع و حیطه کاری خود به حقوق شهروندی نیز مربوط می‌شوند.
ایکنا ـ مردم تا چه میزان با مقوله احیای حق آشنا هستند؟ به بیان دیگر آموزش حقوق شهروندی چقدر جدی گرفته شده است؟
متأسفانه آگاهی مردم نسبت به این موضوع در حد چندان بالایی نیست. البته پاسخ دقیق به این سؤال نیازمند استناد به نتایج نظرسنجی‌ها و انجام پژوهش‌های میدانی است که متأسفانه در این حوزه فعالیت چندان زیادی صورت نگرفته است و متأسفانه مردم در حد نه چندان بالایی از نحوه مطالبه‌گری خود، چگونگی و ضوابط مطالبه‌گری و حقوق شهروندی حتی در سطح دانشگاه‌ها و خانواده آموزش عالی آگاهی دارند.
امروز در زمینه حقوق شهروندی قطعا نیازمند آموزش مستمر و نه موردی هستیم و سطح این آموزش باید تخصصی باشد و همه دستگاه‌ها متناسب با وظایف خود بدان بپردازند. جنبه دیگر آموزش نیز باید به صورت عمومی باشد یعنی به صورت همگانی و عمومی در اختیار مردم قرار گیرد.
ایکنا ـ روش‌های آموزش حقوق شهروندی به جامعه چیست و این امر به چه صورتی باید انجام شود؟
تمامی چارچوب‌ها، راهبردها و مصادیق آموزش فرهنگ علم و آموزش‌های عمومی و تخصصی می‌تواند در این زمینه مورد استفاده قرار گیرد. از برپایی کلاس‌های درس عادی گرفته تا تهیه فیلم‌های آموزشی، انیمیشن‌ها، بسته‌ها و تبلیغات آموزشی در این حیطه قرار می‌گیرد. لذا این حوزه، وسعت بسیار گسترده‌ای دارد و آموزش‌ها می‌تواند حتی در قالب یک سریال، فیلم سینمایی، مستندهای مختلف، برنامه‌های صوتی و تصویری و ... در اختیار مردم قرار گیرد. البته آموزش نباید فقط به مدرسه و دانشگاه محدود شود، بلکه شهروندان همواره باید در جریان آموزش حقوق شهروندی قرار گیرند تا بتوانند با آگاهی کامل در این زمینه نسبت به فراگیری این حقوق اقدام کنند.
نقش رسانه‌ها در این زمینه بسیار تعیین کننده است. امروز نسل‌ها تغییر پیدا کرده و دنیا دگرگون شده است و ابزارهای آموزشی نیز به تبع آن تغییر پیدا کرده‌اند. حتما در این زمینه باید برای اینکه کشوری بتواند در آموزش باورها، هنجارها، ارزش‌ها، بایدها و نبایدهای خود به ویژه در حوزه توجه ویژه و ارتقای حقوق شهروندی موفق باشد، باید از دنیای مجازی و این فضا به خوبی استفاده کند.
ایجاد محدودیت در دنیای مجازی جز در جهل نگه داشتن شهروندان تأثیر دیگری ندارد، منتهی این فضای مجازی باید مدیریت شود، البته مدیریت آن نیز بستن و محدود کردن این فضا نیست، بلکه مدیریت یعنی اینکه از امکانات و ظرفیت‌های مثبت فضای مجازی استفاده شود و ظرفیت‌های منفی آن با مدیریت صحیح، رفع شده و یا کاهش پیدا کند.
ایکنا ـ چنانچه مردم با راه‌های رسمی مطالبه‌گری خود آشنا باشند، این مطالبه‌گری به تنش نخواهد انجامید. سازوکار احیای مطالبه قانونی حقوق مردم کجاست؟
در زمینه سازوکار احیای مطالبه قانونی حقوق مردم، مهمترین موضوع در وهله نخست، آشنا کردن مردم با حقوق قانونی خود است. فضا دادن به مردم برای مطالبه‌های قانونی و رسمی خود، عدم موضع‌گیری علیه مردم زمانی که در حال طرح یک مطالبه به حق هستند و عدم تلاش برای به انحراف کشیدن مطالبه‌های به حق از دیگر سازوکارهای این موضوع است.
به عبارتی رعایت این مسائل موجبات ایجاد شفافیت در جامعه خواهد شد. اگر شفافیت وجود داشته باشد، هم مطالبه‌گر و هم مطالبه‌گری می‌تواند حرف و حق خود را ارائه داده و هم بیگانگان از مطالبه‌گری به حق مردم سوء استفاده نمی‌کنند و مطالبه‌گری به حق مردم را به اغتشاش و تنش نمی‌کشند.
انتهای پیام
