بلایی که فرصت‌طلبان اقتصادی بر سلامت مردم می‌آورند + صوت
یک متخصص تغذیه و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: غذا یکی از ارکان مهم سلامت است و وقتی در جامعه‌ای مواد غذایی تورم بی‌رويه داشته باشد و از محصولات غیرطبیعی استفاده شود، سلامت مردم در معرض خطر قرار می‌گیرد.
غذا در کنار هوا و آب از عناصر حیاتی هر موجود زنده است. اگر هوای پاکیزه و آب تصفیه‌شده برای انسان ضروری است، غذای سالم و مقوی نیز در همین دسته قرار می‌گیرد. ما هوا را برای نفس کشیدن و آب را برای رفع تشنگی استفاده می‌کنیم، اما غذا را تنها برای رفع گرسنگی نمی‌خوریم. غذا چیزی فراتر از سیری است که باید به آن توجه ویژه کرد.
به همین منظور ایکنا به مناسبت «روز جهانی غذا» با مجید حاجی‌فرجی، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، گفت‌وگو کرده است تا درباره این موضوع عمیق‌تر بیندیشیم.
در بخش نخست این گفت‌وگو به فلسفه «روز جهانی غذا»، روغن پالم و تراریخته‌ها پرداختیم و در این بخش درباره امنیت محصولات غذایی گفت‌وگو شد. در ادامه مشروح بخش دوم این گفت‌وگو را می‌خوانید.
ایکنا - بیمارهایی که امروزه رواج بیشتری دارند، مانند انواع سرطان و مشکلات ناباروری، چقدر با محصولات غذایی مرتبط هستند؟
شيوع انواع سرطان بسیار مرتبط با محصولات غذایی است. ساختار بدنی و فیزیولوژیک ما به گونه‌ای است که هرچیزی که می‌خوریم، می‌نوشیم و تنفس می‌کنیم در سیستم اندام‌های حیاتی ما مؤثر است. طبیعتاً اگر هوای آلوده را استنشاق کنیم و در محیط ناامن و استرس‌زا قرار بگیریم در بدن ما تأثیر منفی می‌گذارد و در رابطه با غذاها نیز همینطور است. اینکه چه غذایی بخوریم که آسیب کمتری برساند و مواد مغذی بیشتری داشته باشد و بتواند اعمال حیاتی بدن را هدایت کند بسیار مهم است.
باید بدانیم که چه گروه‌های غذایی را بیشتر و چه گروه‌هایی را کمتر مصرف کنیم تا دچار اضافه وزن یا سوء تغذیه نشویم یا فرزندانمان دچار کندی رشد نشوند. مادران باردار باید بدانند که چه مواد غذايی را مصرف کنند تا روی جنین تأثیر منفی نداشته باشد، زیرا غذا بر جنین تأثیر مستقیمی دارد.
ایکنا - مصرف بی‌رویه کود کشاورزی منجر به عوارض ثانویه برای مصرف‌کنندگان خواهد شد. آیا کشاورزان به میزان استاندارد از کودهای شیمیایی استفاده می‌کنند؟
دو نهاد وزارت کشاورزی و سازمان استاندارد متولی این حوزه هستند. ما استانداردهای مشخصی داریم، اما عدم کفایت نظارت و دسترسی به سموم غیراستاندارد مشکلاتی را ایجاد می‌کند، چون قیمت کودهای شیمیایی استاندارد گران است و اکثراً وارداتی هستند و مقدار کمی از آنها تولید داخل است و برای تولید محصولات کافی نیست، لذا کشاورزان از سموم قاچاق استفاده می‌کنند.
آمار يكی دو سال قبل شاهدی بر اين مدعا بود كه حدوداً پنجاه درصد سموم دفع آفات نباتی به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود و توفيق زيادی در مقابله با آن وجود نداشته است. وقتی محصولی به صورت قاچاق وارد می‌شود هیچ استانداردی بر آن مترتب نيست. همچنین، کشاورزان برای اینکه محصولات خود را کمتر آسیب‌پذیر کنند به اشتباه و بدون آموزش کافی از ترکیب این سموم استفاده می‌کنند که بسیار خطرناک است.
وزارت کشاورزی پیگیر این موضوعات است، اما پیگیری و نظارت کافی نیست و باید سرعت عمل به گونه‌ای باشد که بگوییم حداقل هشتاد درصد این موارد تحت کنترل است. باید به محصولات کشاورزی کد رهگیری داده شود تا وقتی به دست مصرف‌کننده می‌رسد با وارد کردن کد محصول بدانند که این محصول از کجا آمده و چه سموم و کودهایی برای آن استفاده شده است. در حال حاضر اين رصد خيلي موفق نيست. این سیاست‌گذاری درستی است که سال‌ها پیش انجام شده، اما نظارت کافی وجود ندارد و این نظارت به دلایل مشکلات اقتصادی، کمبود نیرو و کمبود آموزش پيشرفت و توفيق زيادی نداشته است.
ایکنا - گرانی و شرایط اقتصادی نامطلوب چه تأثیری بر سلامت جامعه خواهد گذاشت؟
غذا یکی از ارکان مهم سلامت است و مطمئناً وقتی در جامعه‌ای مواد غذایی دچار تورم بی‌رويه شود به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر سلامت مردم تأثیر می‌گذارد. وقتی گروه‌های مهم هرم غذایی که مواد مغذی ضروری را به همراه دارند کمتر مصرف شود، قطعاً مشکلاتی را به همراه خواهد داشت.
اگر مواد مغذی لازم را برای اعمال حیاتی به حد کفاف تأمین کنیم، می‌توانیم بگوییم که سلامت بیشتری خواهیم داشت و از بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری کردیم، ولی زمانی که این مواد مورد نیاز کافی نباشد دسترسی سلولی مورد نیاز را کم می‌کند یا از بین می‌رود و در نتیجه باید در انتظار بیماری باشیم.
ایکنا - چند سالی است که محصولات غذایی ارگانیک در دنیا رایج شده و ایران هم از این امر مستثنا نیست، اما با توجه به نبود نهادهای نظارتی، چقدر می‌توان اطمینان کرد که محصول ارگانیک حقیقت دارد و تجارت نیست؟
تولید محصولات ارگانیک نسبت به دیگر محصولات اتفاق خوبی است، اما اینکه هر محصولی را ارگانیک بنامیم و آن را چند برابر قیمت عرضه کنیم، درست نیست. باید همه مشخصات روند تولید شفاف ذکر شود که طبیعی و محصول دارای گواهی باشد. بعضی از محصولات شبه‌ارگانیک هستند، اما در بازار به عنوان ارگانیک به فروش می‌رسند. این کار صرفاً انگیزه تجاری دارد و این تجارت گمراه‌کننده است، چون مردم دانشی نسبت به روند تولید ندارند و ممکن است هزینه بسیاری را برای محصول ارگانیک پرداخت کنند، اما آن محصول اصلاً ارگانیک نباشد یا شبه‌ارگانیک باشد. باید شفاف اطلاع‌رسانی شود تا تولیدکننده محصول را اصلاح و به صورت طبیعی تولید کند.
فرایندهای یک محصول ارگانیک مانند آب، خاک، کود، سموم دفع آفات و... باید طبیعی و طبق استاندارد جهانی باشد. یعنی به جای کود شیمیایی از کودهای بیولوژیک، که دارای ویژگی‌های خاصی است، استفاده شود. همچنین آب مصرفی آلوده نباشد، سموم شیمیایی استفاده نشود و تمام روند تولید از مراحل ابتدایی تا مرحله نهایی طبیعی باشد. اگر در هر قسمت از این مسیر اختلالی ایجاد شود، دیگر آن محصول ارگانیک نیست.
تولیدکننده وظیفه دارد که اطلاع‌رسانی کند، اما باید بر محصولات تولیدی نظارت شود و سازمان‌های نظارتی این وظیفه را جدی بگیرند و به مردم اطلاع‌رسانی کنند.
ایکنا - آیا به عنوان شهروند باید برای نحوه تهیه محصولات کشاورزی نگران باشیم و وضعیت نگران‌کننده است؟
در وضع اقتصادی نامطلوب جامعه افراد از هر راهی سعی می‌كنند که محصول ارزان تهیه کنند و شکم خود و خانواده‌شان را سیر كنند، اما نگرانی این است که سلامت آینده فرد و خانواده او اهمیت دارد. شاید با محصولات ارزان شکم‌ها سیر شود، اما در درازمدت تبعات زیادی دارد که نيازمند درمان خواهند بود. مشکلات درمانی فشار مالی بسیاری را به کشور وارد می‌کند و باید از این بابت نگران بود، اما درست نیست که به همه چیز شک کنیم و بابت همه چیز نگران باشیم. باید سازمان‌های نظارتی و اطلاع‌رسانی وظیفه خود را به خوبی انجام دهند و مردم مشخصات و برچسب محصولات را بخوانند. البته بسیاری از مردم اطلاعات محصولاتی را که از جاهای مختلف تهیه می‌کنند می‌خوانند و به آن آگاه هستند.
ایکنا- آیا باید به غذا به عنوان دارو نگاه کرد؟
خیر، غذا و دارو از یک دیگر متفاوت هستند. غذا ماده اولیه سلامت و رشد افراد است. حکم دارو در درمان است؛ حتی مبتني بر پیشگیری نیست. دارو برای بعضی بیماری‌ها حکم پیشگیری پیدا کند که فرد مستعد است و باید داروهایی را مصرف کند تا بيماري يا تبعاتش شدیدتر نشود، اما غذا ماده‌ای برای انجام اعمال حیاتی فرد است و از مواد مغذي و مورد نیاز تشکیل شده و در هر يك از اندام‌های بدن اثرگذار است.
ایکنا - سخن پایانی.
هر ساله روز جهانی غذا بهانه‌ای برای صحبت و آگاهی‌بخشی عمومی درباره تهدیدها و فرصت‌های این حوزه است و باید تلاش کرد که به این مسائل آگاهی بیشتری پیدا کنیم.
گفت‌وگو از سجاد محمدیان
انتهای پیام
