قدرتمند در تصویرسازی تلخی‌های جنگ + فیلم
فیلم «درخت گردو» ساخته محمدحسین مهدویان یکی از باورپذیرترین و تاثیرگذارترین آثار سینمای دفاع مقدس است.
«درخت گردو» ساخته محمدحسین مهدویان یکی از بهترین آثار در سینمای دفاع مقدس تا امروز است. مهدویان با ساخت کارهایی نظیر «ایستاده در غبار» و «ماجرای نیمروز» نشان داد رویدادنگاری را در سینما به خوبی می‌داند. این فیلمساز جوان بدون اینکه جنگ را به صورت عینی تجربه کرده باشد تصویرسازی خوبی از اتفاقات آن دوران دارد که کاملا بر واقعیت استوار است و بسیاری از رزمندگان که به تماشای فیلم‌هایی نظیر «ایستاده در غبار» نشسته‌اند به این موضوع معترفند. همزمان با هفته دفاع مقدس به بررسی فیلم درخت گردو در خبرگزاری ایکنا پرداخته‌ایم.
فیلمنامه
سناریوی فیلم نوشته مشترک ابراهیم امینی و حسین حسنی است. داستان «درخت گردو» در سه بازه زمانی سال‌های ۱۳۶۶، ۱۳۸۴ و ۱۳۹۵ روایت می‌شود و بر پایه داستان واقعی و تلخ زندگی فردی رنج کشیده اهل آذربایجان غربی، به نام قادر مولان‌پور در روستایی مرزی در نزدیکی سردشت ساخته شده است. در فیلم می‌بینیم که قادر و خانواده‌اش چگونه بر اثر بمباران شیمیایی با آسیب‌های وحشتناکی مواجه می‌شوند.
قصه «درخت گردو» همانند «میم مثل مادر» یکی از دردآورتین داستان‌های دفاع مقدس است که به شدت تماشاگر را تحت تاثیر قرار می‌دهد چرا که فیلمنامه بسیار قوی و روایت‌ها کاملا منطبق بر واقعیت است.
این فیلم سینمایی در نگارش فیلمنامه درگیر تشنج روایی و دوری از فضای رئالیستی خود نشده است و هرجا فیلم داشته به این مرز نزدیک می‌شده کارگردان آگاهانه فضا را عوض کرده است. روایت مقطعی قصه نیز در هر برهه زمانی روندی صحیح داشته و رابطه عمودی و عطف‌های زمانی به خوبی رعایت شده است. البته بیشتر قصه در سال 66 روایت می‌شود اما مقاطع دیگر به نوعی در پیشبرد قصه دخیل هستند. سکانس پایانی فیلمنامه یکی از اتفاقات زیبای فیلم است که در کمتر فیلم سینمایی شاهدش هستیم، چون کارگردان می‌توانست با یک پایان خوش همه را راضی نگاه دارد اما این مسئله سبب می‌شد درد این خانواده کمتر دیده شود.
درباره این فیلم نقدهای مطرح شده مبنی بر اینکه فیلم اسیر فرم بوده و کمتر به فیلمنامه توجه دارد درحالی‌که فیلمنامه کاملا در خدمت فرم است البته این نقد بیشتر از این امر نشئت می‌گیرد که منتقدان چندان به این ژانر علاقه ندارند برای همین راه ساده را در سناریو دنبال می‌کنند زیرا می‌دانند به فیلمنامه نمی‌توانند نقدی وارد کنند.
ساختار
«درخت گردو» از آثار راه‌یافته به بخش اصلی سی‌و‌هشتمین جشنواره فیلم فجر است. مهدویان سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی و پیمان معادی سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را کسب کرد و مینو شریفی بازیگر نقش مریم نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن شد. ترانه این فیلم با شعری از روزبه بمانی و صدای علی‌رضا قربانی خوانده شده است و حبیب خزایی‌فر به عنوان آهنگساز و اردشیر کامکار به‌عنوان کمانچه‌نواز با این فیلم همکاری کرده‌اند. «درخت گردو» یکی از سه نامزد‌های (خورشید و یلدا) برای معرفی به اسکار سال ۲۰۲۱ بود.
کار هادی بهروز در مقام فیلمبردار و پیمان معادی بیش از هرچیز قابل ستایش است و صد‌البته درخشش مینو شریفی در نقش همسر غفور از دیگر امتیازات فیلم است. جلوه‌های ویژه این فیلم نیز مانند کارهای قبلی کارگردان، استانداردهای سینمایی بالایی دارد اما بهترین سکانسی که کارگردان آن را خلق کرده و تا سال‌ها در یاد باقی خواهند ماند لحظه حمام کردن کودکان شیمیایی شده توسط پدر است. این صحنه به اندازه‌ای دردآور است که نوشتن درباره آن هم سخت است.
پیمان معادی در نقش قادر می‌تواند کاری کند تا مخاطب با تک‌تکِ لحظاتی که این شخصیت جلوی دوربین قرار دارد ارتباط برقرار کرده و با او همدردی کند. دردها، عواطف تلخ و صد البته حس انزجار قادر از حوادث رخ داده را پیمان معادی با یک دوز بسیار زیاد اما باورپذیر به بیننده تحمیل می‌کند. احساس می‌کنیم قادر را سالیان سال است که می‌شناسیم. این حس را باید مدیونِ سکانس‌های ابتدایی فیلم در زمان گذشته بدانیم که مهدویان به خوبی نشان می‌دهد که قادر مولان پور می‌توانسته چه زندگی شاد و مفرحی داشته باشد.
«درخت گردو» در لیست بازیگری خود، سوپر استار دیگری به اسم مهران مدیری دارد که عملکرد درخشانی نداشته و در مقابل همتای خود یعنی پیمان معادی در نقش‌آفرینی کم می‌آورد. مهران مدیری در نقش احمد نمی‌تواند نقش خارق‌العاده‌ای را از خود به جا بگذارد. او مکمل خوبی برای پیمان معادی به حساب نمی‌آید و دیالوگ‌های احمد که از زبان مهران مدیری جاری می‌شود بسیار خشک و غیرملموس است. به نظر می‌رسد که مدیری اصلا به درد این نقش از همان اول نمی‌خورد. می‌توان این فرضیه را مطرح کرد که مهران مدیری به دلایل تبلیغاتی به تیم تولید فیلم درخت گردو اضافه شده است. هر اندازه مدیری و مینا ساداتی در حاشیه قرار دارند، معادی و مینو شریفی در نقش مریم بیشتر جلوی دوربین می‌درخشند و چه اثرگذاری قدرتمندی که فیلم با این دو بازیگر و شخصیت‌هایشان روی ذهن و قلب بیننده القا می‌کنند.
محتوا
در این فیلم نیازی نیست چندان به دنبال محتوا باشیم، چون درد حاکم بر تمام صحنه‌ها به اندازه‌ای واضح است که تمام بخش‌های فیلم را در بر می‌گیرد. این فیلم در بحث کارگردانی یک از کارهای خوب کارگردان محسوب می‌شود البته نخسه به نمایش درآمده «درخت گردو» در جشنواره کمی طولانی بوده که در اکران عمومی مهدویان آن را به شکل مطلوبتری روانه پرده کرده است.
درباره «درخت گردو» یک نکته دیگری وجود دارد آن هم اینکه ساخت چنین اثری بار دیگر نشان می‌دهد که ما نسبت به برخی حوزه‌ها در جنگ بسیار کم کار بوده‌ایم و لازم است بیشتر چشمان خود را باز کنیم تا قصه‌های زیباتری را روایت کنیم.
انتهای پیام
