سهم 25 درصدی بخش تعاون از اقتصاد رویاپردازانه است + صوت
کارشناس حوزه تعاون گفت: قانون‌نویسان ما رویاپردازانه سهم 25 درصدی تعاون را در قانون لحاظ کرده‌اند و ذیل این اهداف رویاپردازانه اسناد بالادستی و پایین‌دستی تحت تأثیر قرار گرفته است.
حنیف عموزاده، کارشناس حوزه تعاون در گفت‌وگو با ایکنا، درباره چالش‌های این حوزه در ایران گفت: اهدافی که در اسناد بالادستی برای بخش تعاون در نظر گرفته شده مثل سهم 25 درصدی از اقتصاد ملی که ابلاغیه رهبر معظم انقلاب در رابطه با خصوصی‌سازی بنگاه‌های دولتی بوده، محقق نشده است. به باور من سهم 25 درصدی برای بخش تعاون بسیار زیاد است، طوری‌که در حال حاضر کمتر از هشت درصد از این 25 درصد تحقق یافته است.
وی افزود: این 25 درصد به‌گونه‌ای طراحی شده که اگر ما بخواهیم نگاه جهانی به موضوع داشته باشیم، هنوز هیچ کشوری به 25 درصد هم دست پیدا نکرده است. آخرین گزارش سازمان ملل در سال 2014 نشان می‌دهد کشور نیوزیلند با 18 درصد بیشترین سهم را دارد و البته بعضاً برخی کارشناسان معتقدند که در دهه 60 این 25 درصد محقق شده بود، ولی باید این را پذیرفت که اقتضائات اقتصاد ایران و جهان به‌گونه‌ای است که تعاونی‌ها خیلی در محور قرار نمی‌گیرند و تحقق سهم 25 درصدی کمی دشوار است.
تأسیس تعداد زیاد تعاونی به نفع اقتصاد است؟
پژوهشگر حوزه تعاون تأکید کرد: این رقم باعث شده تا نوعی گران‌‍باری به بخش تولید تحمیل شود و در واقع تمام برنامه‌ریزی‌ها حول تحقق آن 25 درصد انجام شود، درصورتی‌که شاید اصلاً ضرورتی وجود نداشته باشد. به عنوان مثال بسیاری از مدیران بخش تعاون به دنبال این هستند تعاونی‌های بیشتری تأسیس کنند، درصورتی‌که با تعداد بسیار زیاد تعاونی شاید این هدف محقق نشود. در کشور نیوزیلند 65 تعاونی فعالیت دارند و این 65 تعاونی سهم 18 درصدی را در اقتصاد کشورشان ایفا کرده‌اند، درحالی که طبق ادعای مدیران بخش تعاونی ایران در کشورمان بالغ بر 90 هزار تعاونی وجود دارند.
عموزاده درباره چالش دوم تعاون گفت: چالش دوم در حوزه تعاون مربوط به آمار و ارقام بخش تعاون بوده و این مسئله به نوعی یکی از مسائل مهم در جهان هم به شمار می‌رود. در کشورهای دیگر تعاونی را از بخش خصوصی جدا نمی‌دانند، یعنی در زمره بخش خصوصی آن را به شمار می‌آورند و به همین دلیل آمار بخش تعاون در دنیا بسیار اندک است و به همین دلیل وقتی می‌خواهیم درباره آمار و ارقام بخش تعاون اطلاعاتی به دست آوریم، اطلاعات اندکی در اختیار قرار خواهد گرفت، درصورتی‌که درباره سایر مسائل اطلاعات بیشتری در دست است.
وی افزود: در رابطه با ایران این مشکل بیشتر خود را نشان می‌دهد. بخش تعاونی براساس اصل 44 حائز اهمیت است و طبیعتاً باید خیلی خوب آن را اندازه‌گیری کنیم و برای اینکه سهم 25 درصدی بخش تعاون در اقتصاد ایران تحقق پیدا کند باید بدانیم که کجا ایستاده‌ایم و تاکنون چنددرصد آن محقق شده است اما فعلاً خودمان هم دقیقاً نمی‌دانیم چنددرصد از این سهم را محقق کرده‌ایم، درصورتی‌که اگر آمار دقیق در اختیار نباشد نمی‌توان برای بخش تعاون برنامه‌ریزی داشت. البته مرکز آمار در سال 89 طبقی اطلاعاتی که ارائه کرده حدود چهار درصد از سهم 25 درصدی بخش تعاون تحقق یافته که فکر می‌کنم امروز هم این آمار نباید خیلی تغییری کرده باشد. لذا برای اینکه آمار دقیقی داشته باشیم باید تعداد تعاونی‌ها سالیانه اندازه‌گیری شود تا بدانیم در چه جایگاهی قرار گرفته‌ایم. اما شرایط نشان می‌دهد که در حوزه آمار بخش تعاون با ضعف جدی مواجه هستیم.
توقف و کاهش عضو از دیگر چالش‌های بخش تعاون
این کارشناس حوزه تعاون تأکید کرد: یکی از چالش‌های دیگری که در بخش تعاون وجود دارد و باید آسیب‌شناسی شود این است که بسیاری از تعاونی‌ها بعد از تأسیس غیرفعال یا نیمه‌فعال می‌شوند یا اینکه تعداد عضو آنها کاهش می‌یابد. قدرت تعاونی در این است که به مرور زمان تعداد اعضایش بیشتر شود نه اینکه کاسته شود، ولی شواهد حکایت‌گونه به ما می‌گوید که تعداد اعضای تعاونی‌ها در ایران کاهش پیدا کرده یا بسیاری از تعاونی‌ها فعال در آستانه غیرفعال یا حداقل نیمه‌فعال شدن هستند.
بیشتر بخوانید:
- فهم غلط از تعاونی در ایران
- نیازمند آموزش در حوزه تعاون هستیم
- فعالیت ۲۰۰ شرکت تعاونی دانش‌بنیان + صوت
عموزاده معتقد است وقتی ضعف آمار وجود دارد نمی‌توان خیلی دقیق در حوزه تعاونی‌ها برنامه‌ریزی، علت‌یابی و به خوبی چالش‌ها را احصا کرد.
وی با بیان اینکه در اقتصاد جهانی نهضت تعاونی مسلط نیست، گفت: در اقتصاد جهانی بازار همچنان مسلط است و هرچقدر هم به جلو پیش رفتیم تسلط بازار بر سایر گفتمان رقیب در اقتصاد بیشتر شده و به همین دلیل به مرور زمان تعاونی‌ها به حاشیه رفته‌اند و نمی‌توانند در مرکز اقتصاد جهانی قرار گیرند اما با این وجود تعاونی‌ها در کشورهای دیگر با توجه به اینکه یک نهضت هستند و خودشان در رابطه با تحولاتشان تصمیم‌گیری می‌کنند و از بالا برایشان برنامه‌ریزی نمی‌شود، تغییر شکل‌هایی برای خودشان ایجاد کرده‌اند برای اینکه بتوانند در بازار دوام داشته باشند. مثلاً تعاونی‌های کار یا تعاونی‌های پلتفرم در حال رشد هستند یا همین الگوی تاکسی‌های اینترنتی. از سوی دیگر یک سری تعاونی‌های صنعتی در حال نابودی هستند که تعاونی‌های صنعتی و تعاونی‌های تولیدی در زمره آنها محسوب می‌شوند.
رویاپردازی قانون‌نویسان
کارشناس حوزه تعاون با بیان اینکه قانون‌نویسان ما رویاپردازانه سهم 25 درصدی تعاون را در قانون لحاظ کرده‌اند، تأکید کرد: نه تنها سهم 25 درصدی، بلکه سند توسعه تعاون هم نگاه بیندازید، مثلاً مقرر شده که سهم اشتغال بخش تعاون از سهم اشتغال کل کشور باید 20 درصد باشد. این عدد هم طبق برآوردها باید کمتر از هفت، هشت درصد باشد؛ آماری که ناخالص است. درواقع تعاونی ایجاد شغل نمی‌کند و تعاونی برای کسانی است که شاغل هستند.
عموزاده گفت: در قانون برنامه پنجم توسعه اهداف و ارقام و اعداد رویاپردازانه‌ای برای بخش تعاون نوشته شده و ذیل این اهداف رویاپردازانه اسناد بالادستی و پایین‌دستی تحت تأثیر قرار گرفته‌اند و مبانی کارشناسی به صورت دقیق انجام نشده است.
گفت‌وگو از سعید امینی
انتهای پیام
