کارکردهای رمزارز «ریال» و تفاوت‌ آن با ارزهای دیجیتال موجود

به گزارش ایکنا، اخیراً علی صالح‌آبادی، رئیس‌کل بانک مرکزی از اجرای آزمایشی رمزارز ریال از شهریور ماه امسال خبر داده و گفته است که این رمز ارز به مرور زمان جایگزین اسکناس ریال خواهد شد و همچنین این رمزارز از یک منطقه خاص آغاز و به تدریج در مناطق دیگر اجرایی می‌شود.

به باور برخی کارشناسان رمزارز‌ها می‌توانند بازار‌های مالی و پولی را متحول کنند، البته دسته‌ای دیگر از کارشناسان هم معتقدند که رمزارز‌ها جایگاهی در نظام پولی و مالی جهان ندارند و نمی‌توان آن‌ها را به عنوان یک ابزار مهم مالی به حساب آورد، اما فعلاً در حال حاضر بخش قابل توجهی از تراکنشات مالی و بانکی جهانی با استفاده از رمزارز‌ها انجام می‌شود، لذا خواسته یا ناخواسته رمزارز‌ها نقش مهمی در اقتصاد کشور‌ها دارند و حکومت‌ها ناگزیر هستند در آینده دور یا نزدیک به این ابزار مهم مالی هویت بخشند و در این راستا برنامه‌ریزی و سیاستگذاری کلانی داشته باشند.

طی سال‌های اخیر جمهوری اسلامی ایران از تحولات اقتصادی جهان تأثیر پذیرفته و طبیعتاً از این قاعده مستثنی نیست. سیاستگذاران و دولتمردان ما به صورت غیرمستقیم رمزارز‌ها را به رسمیت شناخته‌اند و به همین دلیل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران درصدد تهیه سازوکاری برآمده تا نظام پولی و مالی کشور را همراه با تحولات اقتصادی جهان هم‌سو کند، پس باید خلق رمزارز ریال را در این راستا تفسیر و تحلیل کرد. اما آیا واقعاً رمزارز ریال چیزی شبیه به بیت‌کوین، آلت‌کوین‌ها و دیگر ارز‌های دیجیتال است؟ آیا قرار است رمزارز ریال در بازار‌های مالی معامله شود و معامله‌گران از نوسانات آن کسب سود کنند؟ یا اینکه رمزارز ریال قابلیت خنثی‌سازی تحریم‌ها و افزایش ارزش پول ملی را دارد؟ از این دست پرسش‌ها بسیار است که در این گزارش برای پاسخ به آن‌ها با کارشناسان حوزه بازار‌های مالی و پولی به گفتگو نشسته‌ایم.

تفاوت رمزارز ریال با رمرزارز‌های دیگر

علی رحمانی، استاد تمام دانشگاه الزهرا در گفت‌وگو با ایکنا، می‌گوید: آنچه که آقای صالح‌آبادی درباره رمزارز ریال گفته با آنچه که در دنیای رمزارز‌ها مشاهده می‌کنیم، کاملاً متفاوت است.

پیمان مولوی، از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه و بازار‌های مالی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما، رمزارز ریال را شبیه به طرح DCEP می‌داند که در کشور چین از سال ۲۰۱۹ اجرایی شده است و در همین رابطه عنوان می‌کند: DCEP یک سیستم پرداخت دیجیتال با رمزارز یوآن محسوب می‌شود که مبتنی بر بلاک‌چین است. در حال حاضر به طور تقریبی چهار بانک‌های بزرگ چین اعم از بانک تجارت و زیرساخت، بانک کشاورزی، بانک ملی چین و بانک زیرساخت چین آمادگی پیدا کرده‌اند تا DCEP را اجرایی کنند و ALI PAY و تنسنت هم برای استفاده از این سیستم اعلام آمادگی کرده‌اند.

بیشتر بخوانید:

نباید آینده اقتصاد را به رمزارز ریال گره زد

رمزارز ریال کمکی به اقتصاد ایران نمی‌کند

وی می‌افزاید: DCEP که متعلق به بانک مرکزی چین است، هزینه تراکنشات بانکی در اقتصاد چین را به شدت کاهش داده و دیگر لازم نیست برای در اختیار داشتن یوآن پروسه‌های بانکی را طی کرد، چون براساس داشتن یک تلفن همراه می‌توان یوآن را در اختیار گرفت.

رمزارز ریال و کاهش هزینه تراکنشات بانکی

رمزارز‌ها هزینه‌های معاملات و ریسک معاملات را به شدت کاهش داده‌اند، زیرا برای چاپ اسکناس باید هزینه کرد، اما استخراج رمزارز‌ها هم هزینه چاپ پول را کاهش می‌دهد و هم هزینه نیروی انسانی را، بنابراین احتمال دارد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در راستای کاهش هزینه‌ها، رمزارز ریال را وارد سیستم بانکی کشور کند. از سوی دیگر برخی کارشناسان معتقدند که بانک مرکزی با رمزاریال به دنبال حذف چند صفر از واحد پول ملی هستند.

رحمانی در این رابطه می‌گوید: رمزارز ریال نه نوسانی در بازار‌های مالی دارد و نه قابل معامله است، بلکه صرفاً بانک مرکزی می‌خواهد اسکناس را همانند کارت اعتباری، الکترونیکی و قابل خرید کند. همچنین به باور من این رمزارز ریال را باید در چهارچوب تصمیمات مرتبط با حذف چند صفر از پول ملی تحلیل و تفسیر کرد.

پیمان مولوی تنها با بخشی از نظر رحمانی که آن هم در رابطه با کاهش هزینه تراکنشات بانکی، مدیریت آسان و دقت زیاد رمزارزها، موافق است، اما مخالف نظر تأثیر رمزارز ریال بر حذف چند صفر از پول ملی بوده و در تبیین مخالفت خود می‌گوید: وقتی تورم نقطه به نقطه ۵۰ درصد است، چاپ بی‌رویه پول را داریم و دیگر عوامل، رمزارز ریال کمکی به کاهش تعداد صفر‌ها نخواهد کرد، البته شاید بتوان به عنوان یک راهکار به آن فکر کرد، اما خیلی قابل اتکا نیست. فقط این رمزارز برای امنیت انتقال پول، کاهش ریسک انتقال و کاهش هزینه‌های انتقال و نیز در دسترس بودن کاربرد دارد و بیش از این مزیت‌های دیگری برایش نمی‌توان متصور بود.

نقش رمزارز ریال بر افزایش دامنه نفوذ پول ملی

هر دولتی به دنبال افزایش دامنه نفوذ پول ملی خود است. درواقع دولت‌ها به دنبال این هستند تا از طریق قرارداد‌های دو یا چندجانبه مالی و تجاری پول ملی خود را به عنوان ارز مورد نظر در تجارت به کار گیرند و برای تحقق این هدف پیمان‌های پولی و مالی تشکیل می‌دهند یا به پیمان‌های پولی و مالی که از قبل شکل گرفته می‌پیوندند. یکی از دلایلی که کارشناسان و مدیران بانک مرکزی برای خلق رمزارز ریال مطرح کرده‌اند، افزایش نفوذ ریال و تقویت ارز پول ملی است.

حسین محمودی اصل، استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی ادعای تأثیر رمزارز‌ها بر تقویت ارزش پول ملی و افزایش ضریب نفوذ آن را رد می‌کند و می‌گوید: افزایش ضریب نفوذ پول ملی نیازمند یک سری اقدامات زیرساختی از قبیل کاهش خلق پول، ایجاد تناسب میان نرخ تورم و بهره و مقابله با دلالی در بازار‌های مالی و اقتصادی است و با رمزارز نمی‌‎توان کاهش تورم یا افزایش تقویت پول ملی را رقم زد.

پیمان مولوی هم مخالف این ادله بانک مرکزی است و در تبیین بیشتر چرایی نفی این ادعا متذکر می‌شود: واحد پولی ریال اصلاً قابل قیاس با پول‌های ارزشمند دنیا مانند یوآن، دلا، یورو، ین و ... نیست. مثلاً یوآن در سبد صندوق بین‌المللی پول ۱۵ درصد جایگاه دارد، درصورتی‌که ریال اصلاً جایگاهی ندارد و در زمره ارز‌های جهان‌شمول محسوب نمی‌شود. تنها مزیتی که رمزارز ریال برای اقتصاد به همراه دارد این است که گردش ریال را آسان‌تر می‌کند و امنیت دارایی‌ها را افزایش می‌دهد، پس رمزارز ریال با کاهش تورم ارتباطی ندارد، چون تورم در کشور ما ناشی از خلق پول است.

نتیجه‌گیری

هرچند خلق رمزارز ریال یک گام روبه جلو محسوب می‌شود، اما آنچه که از اطلاعات و اخبار استخراج شده به دست آمده این است که رمزارز ریال بیشتر کارکرد داخلی دارد و بعید است مورد استقبال کشور‌های منطقه یا حتی کشور‌هایی که با آن‌ها مراودات عظیم تجاری داریم روبه‌رو شود. بلکه بیشتر هزینه‌های نقل و انتقال پول را کاهش می‌دهد و آن را تسهیل می‌کند. به عبارت دیگر با توسعه زیرساخت‌‎های تلفن همراه و فراگیر شدن آن، رمزاریال همانند کیف پولی عمل خواهد کرد که هم شفافیت را تقویت می‌کند و هم نقل و انتقال دارایی را سرعت می‌بخشد.

گزارش از سعید امینی