کودکان را در دنیای مجازی رها نکنید
یک مدرس و کارشناس سواد رسانه با بیان اینکه استفاده از فضای مجازی توسط کودکان باید همراه با نظارت والدین صورت گیرد گفت: در سنین بالاتر نیز وقتی نوجوانان از فضای مجازی استفاده می‌کنند والدین نباید آن‌ها را در این وادی تنها گذارند.
محمدصادق جهانبخش، مدرس و کارشناس سواد رسانه‌ای، در گفت‌وگو با ایکنا از قزوین، در خصوص این موضوع که نگرانی‌هایی در زمینه حضور کودکان و نوجوانان در فضای مجازی وجود دارد، در این میان مادران چه طور می‌توانند حضور فرزندانشان در فضای مجازی را مدیریت کنند، اظهار کرد: به‌واسطه همه‌گیری کرونا، آموزش آنلاین به یک ضرورت تبدیل شد چراکه کنار گذاشتن آموزش مجازی به معنای کنار گذاشتن امر آموزش در پاندمی کرونا به‌حساب می‌آمد. در خصوص مدیریت فضای مجازی این نکته حائز اهمیت است که اولیا در خانه و مسئولان مدرسه باید با هم اتفاق نظر و هماهنگی داشته باشند.
این کارشناس بیان کرد: به هر حال در استفاده از فضای مجازی باید این نکات مد نظر باشد که استفاده باید با برنامه و بر اساس رده‌بندی سنی باشد و به‌طورکلی استفاده فرزندان محدود به استفاده تحصیلی شود. مورد دیگری که باید به آن اشاره کنیم این است که مالکیت ابزارهای ارتباط جمعی باید حتماً با والدین باشد.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: همان‌طور که هر کسی بیمار می‌شود به پزشک مراجعه می‌کند و پزشک به فراخور هر فرد، نسخه مجزایی تجویز می‌کند؛ در واقع پزشک به شرایط فرد، به سن، به عمق علائمی که دارد نگاه می‌کند، برای افراد در استفاده از فضای مجازی نیز همین‌گونه است و باید به همه این‌ها دقت کرد.
لزوم استفاده با برنامه و با ضابطه
این کارشناس سواد رسانه ادامه داد: به عنوان مثال، فردی که در سن ده سالگی به دلیل اینکه توانایی استفاده از ابزارهای دیجیتال و تولید محتوا دارد به‌زعم اندیشمندان در این حوزه به قله سواد رسانه‌ای رسیده است. این نوع استفاده با استفاده بی‌برنامه و بدون ضابطه متفاوت است. این تفکیک‌ها را باید در این موارد قائل شویم به همین خاطر نمی‌شود نسخه ثابت برای همگان پیچید.
وی تأکید کرد: استفاده از فضای مجازی توسط کودکان و نوجوانان باید مسئولانه و همراه با والدین صورت بگیرد و همان‌گونه که پیش از این اشاره کردم مالکیت ابزار باید در دست والدین باشد. همان‌طور که مادر اسباب‌بازی کوچکی را برای کودک خود تهیه می‌کنند کنار او قرا دارد تا خطری متوجه فرزندش نشود. همین‌طور در سنین بالاتر وقتی کودکان و نوجوانان از فضای مجازی استفاده می‌کنند باید والدین همراهی‌شان کنند و آن‌ها را در این وادی تنها نگذارند.
جهانبخش در ادامه توضیح داد: حضور و همراهی والدین در کنار فرزندان راه‌های مختلفی دارد. نرم‌افزارهایی وجود دارد که والدین به راحتی می‌توانند از آن استفاده کنند تا نوع استفاده و زمان استفاده فرزندانشان از فضای مجازی را مدیریت کنند، این نرم‌افزارها نشان می‌دهد که از کودکان و نوجوانان از چه سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی استفاده می‌کنند.
وی اضافه کرد: مسئله بعدی این است که والدین برای اینکه بتوانند در این حوزه تأثیرگذار باشند باید به یک سطح از سواد دیجیتالی برسند. سواد دیجیتال یعنی اینکه ابزارهای دیجیتال را به‌خوبی بشناسند و مسائل مربوط به آن را متوجه شوند. در شرایط فعلی به‌واسطه دسترسی‌ها و گستردگی‌هایی که وجود دارد، خیلی وقت‌ها بچه‌ها از والدین در استفاده از فضای مجازی جلوترند.
این مدرس سواد رسانه گفت: برای اینکه بشود سواد رسانه‌ای بچه‌ها را کنترل کرد، لازم است که والدین سواد دیجیتالی هم داشته باشند. مثلاً مادری که خودش نمی‌داند استفاده از گوشی چگونه است، کنترل گوشی چگونه است، مادری که در جریان نیست که رده‌بندی استفاده از اپلیکیشن‌ها چگونه است، نمی‌تواند مادر موفقی باشد در تربیت دیجیتال فرزندش باشد.
وی با اشاره به اینکه فضای مجازی هم می‌تواند محلی برای پیشرفت کودکان و نوجوانان باشد تأکید کرد: البته در صورت استفاده با برنامه و با ضابطه از فضای مجازی، این موضوع امکان‌پذیر خواهد بود. هم‌اکنون در حوزه آموزش در همه دنیا و حتی در مقاطع بالاتر بحث بازی آموزی و سرگرمی آموزی مطرح می‌شود. یعنی به این نتیجه رسیده‌اند که آموزش مبتنی بر بازی و سرگرمی برای آموزش مفاهیم بسیار مناسب‌تر است تا آموزش مبتنی بر کتاب، در این میان فضای مجازی این موارد را خیلی تسهیل می‌کند. اما ضرورتی که وجود دارد توجه به آموزش سواد رسانه‌ای و توجه به رده‌بندی سنی استفاده از این ابزارهاست و اینکه والدین با شناخت بچه‌ها را به سمت این ابزارها ببرند.
آسیب جدی بی‌سوادی رسانه‌ای والدین
وی در پاسخ به این سؤال که متولی امر سواد رسانه‌ای در کشور کیست، بیان کرد: تعدد متولیان فرهنگی در کشور و عدم پاسخگویی در قبال مسئولیت‌ها از چالش‌های حوزه فرهنگ است، مثلاً در نهادی مثل آموزش و پرورش که موضوع «پرورش» حتی در اسم این نهاد آمده است، باید در این حوزه‌ها برنامه داشته باشند اما آن چیزی که وجود دارد شبیه برنامه هم نیست چه برسد به اینکه بخواهد عملی اتفاق بیفتد.
این کارشناس ادامه داد: در این حوزه برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت ارتباطات وظایفی تعریف شده است. شورای عالی فضای مجازی و مرکز فضای مجازی داریم و اسناد بالادستی زیادی داریم که معلوم نیست به چند درصد از آن‌ها عمل می‌شود؛ این در سطح متولیان و مدیران و مسئولان حاکمیتی بود که عرض کردم.
وی بیان کرد: اما در رده‌های پایین‌تر، متأسفانه عدم شناخت والدین در حوزه سواد رسانه منجر به آسیب‌های بزرگی می‌شود، گاه حتی برخی از والدین بی‌سوادی رسانه‌ای خود را با افتخار بیان می‌کنند که مثلاً بچه من که حرف زدن بلد نیست با موبایل بلد است کار کند و یا صفحه اینستاگرام با چند هزار دنبال‌کننده دارد؛ که این موارد نشان‌دهنده بی‌سوادی رسانه‌ای والدین است که حتی حقوق کودک خود را نمی‌دانند.
جهانبخش در پایان گفت: در سطح سوم خود کودکان هستند که باید بدانند در فضای مجازی مانند هر فضای دیگری قوانینی وجود دارد، مثل مدرسه که قوانینی دارد. حالا برای این مورد هم مربیان راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنند مثل توافق‌نامه والدین و فرزندان؛ اما متأسفانه ما در هر سه سطح وظایف خود را نشناخته‌ایم و به آن عمل نمی‌کنیم.
انتهای پیام
