اعتراف بزرگان اهل‌سنّت به اعلم‌بودن امام‌ صادق(ع)

به گزارش ایکنا، متن یادداشت آیت‌الله محمدجعفر طبسی به شرح زیر است:

هفدهم ماه ربیع‌الاوّل سالروز ولادت با سعادت رسول اکرم(ص) و حفید ارجمندش امام‌جعفر صادق(علیه‌السلام) است. مرحوم طبرسی(متوفی سده ۶ق) به ولادت امام صادق(ع) در سال ۸۳ق در مدینه منوّره، تصریح کرده است.(اعلام‌الوری، ج۱، ص۵۱۴)

بی‌تردید امام صادق(ع) نسبت به همه مردم زمان خود، از لحاظ علمی و معنوی برتر و والاتر بود. شخصیتی که «مزّی»(م۷۴۲ق) از «عمروبن ابی المقدام» درباره ایشان اینگونه نقل می‌کند: «هرگاه به جعفربن محمد(ع) نگاه می‌کردم، یقین می‌کردم او از «سلاله پیامبران» است.» (تهذیب‌الکمال، ج۵، ص۷۸) این سخن اشاره به جایگاه شایسته و والای علمی آن حضرت(ع) نسبت به دیگران دارد. واقعیتی که دانشمندان اهل سنّت بدان اعتراف کرده‌اند. برای نمونه می‌توان موارد ذیل را برشمرد:

۱.از ابوحنیفه سؤال شد: فقیه‌ترین و داناترین کسی که تاکنون دیده‌ای، کیست؟ پاسخ داد: هیچ کسی را با این ویژگی‌ها نیافتم جزجعفربن محمد(ع). ابوحنیفه در ادامه به داستان حضور خود و امام‌صادق(ع) نزد منصور دوانیقی در کوفه اشاره می‌کند و می‌گوید: «منصور گفت: ای ابوحنیفه! مردم همه شیفته جعفربن محمد(ص) هستند. مقداری از مسائل پیچیده و دشوار را آماده کن و از او (ع) بپرس!» من چهل مسأله را آماده کردم. منصور گفت: «پرسش‌ها را مطرح کن!» من سؤالات را مطرح کردم. آن حضرت(ع) پس از هر سؤالی می‌فرمود: «نظر شما در این مسأله این است، نظر اهل مدینه چنین است. عقیده ما هم اینگونه است.» نظر امام‌صادق(ع) در برخی از مسائل موافق رأی ما، و در برخی دیگر، هم‌رأِی علمای مدینه، و گاه مخالف هر دو بود. آن حضرت (ع) همه چهل مسأله را کامل پاسخ داد.» ابوحنیفه پس از این رویداد می‌گوید: «آیا اینطور نیست که ما روایت کردیم آگاه‌ترین شخص به مسائل اختلافی، عالم‌ترین آنها به شمار می‌رود؟» (تهذیب‌الکمال، ج۶، ۷۹) نکته قابل تأمّل در اینجا، اعتراف مکرّر ابوحنیفه به افضلیت و اعلم‌بودن امام‌صادق (ع) نسبت به دیگران از جمله خود اوست. از این‌رو آن حضرت(ع) در جایگاه مرجع و هدایت‌گر امّت خواهند بود. همانطور که قرآن می‌فرماید: " أَفَمَن يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَن يُتَّبَعَ أَمَّن لَّا يَهِدِّي إِلَّا أَن يُهْدَىٰ فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ" «آیا آنکه به راه حقّ هدایت می‌کند، سزاوارتر است که پیروی شود؟ یا آنکه خود هدایت نیابد مگر آنکه هدایتش کنند؟ شما را چه شده؟ چگونه قضاوت می‌کنید؟"

به طور کلّی با توجّه به اعتراف ابوحنیفه و به مقتضای این آیه شریفه، اطاعت از امام صادق (ع) بر همه از جمله خود ابوحنیفه و پیروانش، لازم است. زیرا آن حضرت (ع) داناتر و فقیه‌تر از ایشان بود.

۲. ابن ابی‌حاتم رازی (م۳۲۷ق) می‌گوید: «از ابوزرعه شنیدم که وقتی از او درباره سُهیل و پدرش، و علاء و پدرش سؤال شد آیا ایشان از نظر حدیث اصحّ هستند یا جعفر بن محمد(ع)؟ پاسخ داد: هرگز امام صادق(ع) با این افراد مقایسه نمی‌شود.» ابوزرعه از شخصیت‌های مورد اعتماد اهل سنّت است. تا آنجا که ذهبی درباره‌اش القاب «الامام»، «الحافظ » و «الصدوق» را به کار برده است.(سیر اعلام‌النبلاء، ج۱۷، ص۴۶)

۳. ابن حاتم که یکی از ارکان مهمّ علم «جرح» و «تعدیل» است، می‌گوید: «از پدرم شنیدم که گفت: هرگز از مانند جعفر نباید پرسید.(تهذیب الکمال، ج۵، ص۷۸)؛ از مجموعه این اعترافات به دست می‌آید که امام جعفر صادق (ع) در دوران حیات پربرکتشان، در جهات مختلفی از جمله علم و ایمان و عمل و معنویت، برتر و داناتر از دیگران بودند و مرجعیت مطلق علمی داشتند. اما ای کاش پیروان دیگر مذاهب اسلامی، نزد آن حضرت (ع) شرفیاب می‌شدند و از محضرشان بهره وافر می‌بردند.

محمد جعفر طبسی