مقام رضا انسان را در مدار حق قرار می‌دهد
مدیر مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران، نفع و ضرر را پایه‌ای‌ترین مفهوم زندگی عنوان کرد که از بدو تولد تا دم مرگ همراه انسان است و گفت: انسانی که نفع و ضررش منطبق با حق باشد به مقام رضا می‌رسد زیرا هیچ ضرری او را ناخرسند و هیچ نفعی او را از مدار حق خارج نمی‌کند.
به گزارش خبرنگار ایکنا، مراسم عزاداری روزهای آخر ماه صفر با موضوع مقدمات توحید و خداشناسی شب گذشته، 15 مهرماه با محوریت سوره مبارکه یونس از سوی مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران به کلام احمدرضا اخوت، استاد دانشگاه تهران و پژوهشگر قرآنی برگزار شد.
وی با بیان اینکه ماه صفر نشان‌دهنده این است که همه اولیا و انبیای الهی برای خداوند از خود و خانواده‌هایشان مایه گذاشته‌اند تا توحید ربوبی را گسترش دهند، گفت: قدردانی از این بزرگواران این است که هر کدام سعی کنیم در حوزه توحید یک قدم جلو برویم.
اخوت با طرح این سؤال که اگر بنا باشد در حوزه توحید کار کنیم چگونه باید عمل کنیم؟ بیان کرد: برای پاسخ به این سؤال هر کتابی که در رابطه با توحید بود، خواندم، چرا که اولین حکم رساله توضیح المسائل این است که اصول دین تقلیدی نیست، اما مطالعاتی که می‌کردم به هر دلیلی حسی به من نمی‌داد و شوری در من ایجاد نمی‌کرد و در مورد خدا پویایی در من ایجاد نمی‌کرد تا به قرآن رسیدم و همین سؤال را از خود قرآن کردم و خیلی جواب‌های عجیبی از آن دریافت کردم، با اینکه قرآن فقط 600 صفحه است اما با هیچ کتابی قابل مقایسه نیست.
مدیر مجمع مدارس قرآن و عترت دانشگاه تهران اظهار کرد: یکی از موضوعات این بود که چرا خیلی‌ها راجع به خدا خیلی چیزها می‌دانند، ولی این خدادانی آن‌ها در سبک زندگی‌شان اثری نمی‌گذارد و اخلاقشان را بهتر نمی‌کند؟ مسائلی وجود دارد که اگر قبل از اینکه وارد مبحث توحید شویم، آن‌ها را در خود حل نکنیم در ما ایجاد حرکت نمی‌کند.
وی ادامه داد: در سوره یونس موضوعات مختلفی در لایه‌های متنوعی مطرح شده است، این سوره خیلی نکات عمیقی در حوزه توحید دارد، خیلی از کلیدهای هدایت که کشف نشده‌اند در این سوره هستند، ما از گنجی حرف می‌زنیم که فقط بعضی از قسمت‌هایش را مرور می‌کنیم. شروع سوره این است که بعضی از مردم از وحی شگفت‌زده می‌شوند، اما در عین حال زیر بار آن نمی‌روند، با اینکه عظمت وحی آن‌ها را می‌گیرد، اما زیر بار نمی‌روند.
اخوت با ذکر این نکته که در این سوره خداوند، خود را به بیان شگفت‌انگیزی معرفی می‌فرماید، به آیه 7 سوره یونس «إِنَّ الَّذِينَ لَا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا وَرَضُوا بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاطْمَأَنُّوا بِهَا وَالَّذِينَ هُمْ عَنْ آيَاتِنَا غَافِلُونَ؛ كسانى كه اميد به ديدار ما ندارند و به زندگى دنيا دل خوش كرده و بدان اطمينان يافته اند و كسانى كه از آيات ما غافلند» اشاره کرد و گفت: این آیه به مباحث شب گذشته اشاره دارد و اینکه، فردی که به حیات دنیا اطمینان پیدا می‌کند، معنای ایمان برایش عوض میشود و چون به اینها دلش گرم میشود، نمی‌تواند خدا را بپذیرد.
«الضُّرُّ»؛ زیانی که از انسان چاره را می‌گیرد
وی با اشاره به آیه 12 سوره یونس «وَإِذَا مَسَّ الْإِنْسَانَ الضُّرُّ دَعَانَا لِجَنْبِهِ أَوْ قَاعِدًا أَوْ قَائِمًا فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَنْ لَمْ يَدْعُنَا إِلَى ضُرٍّ مَسَّهُ كَذَلِكَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفِينَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ؛ و چون انسان را آسيبى رسد ما را به پهلو خوابيده يا نشسته يا ايستاده مىخواند و چون گرفتاريش را برطرف كنيم، چنان مى رود كه گويى ما را براى گرفتاريى كه به او رسيده نخوانده است اين گونه براى اسرافكاران آنچه انجام مى دادند، زينت داده شده است»، گفت: «الضُّرُّ» به زیانی گفته میشود که از انسان چاره را می‌گیرد، چیزی که فرد را به بن‌بست و استیصال می‌کشاند، همان آدمی که از وحی تعجب کرده بود و رجای به لقا نداشت و اهل شر بود و در آن عجله می‌کرد و حتی حالتی از اختلال راجع به خیر و شر داشت، وقتی به «الضُّرُّ» می‌رسد، احساس می‌کند فقط از دست خدا کاری برمی‌آید که این مشکل را حل کند و خوابیده و نشسته و ایستاده دائم‌الذکر میشود تا مشکلش برطرف شود، همین که مشکلش رفع شد، انگار که ضرری برای او نبوده و گویی که هرگز خدا را برای حل مشکلی نخوانده بود. خداوند می‌فرماید اینگونه برای اسرافکاران آنچه انجام می‌دادند زینت داده شد، پس مسرفین نسبتی با مبحث خداشناسی ندارند.
معنای اسراف در قرآن
اخوت به تعریف معنای اسراف پرداخت و اظهار کرد: ما فکر می‌کنیم مسرف یعنی کسی که بریز و بپاش می‌کند، در قرآن مسرف یعنی کسی که از دارایی‌هایی که دارد به صورت شایسته و متعادل استفاده نمی‌کند، مثلاً کسی که چشمش باید صحنه‌های خوب را ببیند و استراحت داشته باشد، صحنه‌های خوب را نبیند و استراحت نداشته باشد، مسرف است، مسرف یعنی عدم استفاده بهینه از دارایی‌ها که به سمت افراط یا تفریط سوق پیدا می‌کند و عدم بهره‌گیری از چیزی که در مدار نفع باشد. کسی که هوش خیلی خوبی دارد اگر از آن استفاده نکند، مسرف میشود.
وی با اشاره به آیه 17 سوره یونس «إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الْمُجْرِمُونَ؛ به راستى مجرمان رستگار نمى شوند» بیان کرد: مجرم یعنی کسی که میوه درخت را زودتر از موعدش که هنوز نرسیده است بچیند، و میوه رسیده را با تأخیر بچیند، ما فکر می‌کردیم، موحد می‌شویم و بعد از موحد شدن خدا اینها را به ما یاد می‌دهد، اما حالا می‌فهمیم تا یک کارهایی را نکنیم اصلاً اجازه ورود به توحید را به ما نمی‌دهند، چرا؟ به دلیلی که در آیه 18 سوره یونس آمده: «وَيَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَضُرُّهُمْ وَلَا يَنْفَعُهُمْ وَيَقُولُونَ هَؤُلَاءِ شُفَعَاؤُنَا عِنْدَ اللَّهِ قُلْ أَتُنَبِّئُونَ اللَّهَ بِمَا لَا يَعْلَمُ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ؛ و به جاى خدا چيزهايى را مى پرستند كه نه به آنان زيان می‌رساند و نه به آنان سود مىدهد و مىگويند اينها نزد خدا شفاعتگران ما هستند بگو آيا خدا را به چيزى كه در آسمانها و در زمين نمىداند، آگاه مىگردانيد او پاك و برتر است از آنچه [با وى] شريك مىسازند».
اخوت گفت: هر چیزی که در آن حق باشد نفع دارد، با نفع و ضرر، انسان شکوفا میشود و آن چیزی که آدم را زمین می‌زند، خُسر است، هر وقت نفع و ضرر از حق خارج شد آن را باطل و خُسر می‌گویند، رشد انسان به واسطه نفع و ضرر اتفاق می‌افتد، اگر ضُر وجود نداشت انسان رشد نمی‌کرد، مبنای زندگی بر اساس نفع و ضرر است، مسئله اسراف است و اینکه نفع و ضرر را نشناسیم و در برداشت کردن عجله کنیم.
وی اظهار کرد: اگر حق نباشد نفع و ضرر معنا پیدا نمی‌کند، بعضی ضررها به شر نزدیک می‌شوند هر چند هر ضُری شر نیست، ضُر پابه‌پای نفع، مثل دو قدم در زندگی است، آدمی که از امکاناتش بهینه استفاده کند در طبعش میل به خداخواهی ایجاد میشود، هیچکس در عالم کاری را که ضرر داشته باشد نمی‌کند، نفع اولین و مهم ترین مقصد هر انسان برای هر کاری است. به این سؤال فکر کنیم که معیار نفع و ضرر در زندگی ما چیست؟
این پژوهشگر قرآنی عنوان کرد: اگر فقط وقتی دچار ضُر هستیم به فکر خدا باشیم، یعنی با این حالت به خدا می‌گوییم خدایا هر چه بدبختی و بیچارگی هست، بر من نازل کن تا من خداپرست شوم، این دعای تکوینی است. نفع و ضرر پایه‌ای‌ترین مفهوم یک زندگی است که از بدو تولد تا دم مرگ همراهمان است، انسانی که نفع و ضررش منطبق با حق باشد به مقام رضا می‌رسد، زیرا هیچ ضرری او را ناخرسند و هیچ نفعی او را از مدار حق خارج نمی‌کند و رضایت حالتی از ثبات است که انسان را در مدار حق قرار می‌دهد.
انتهای پیام
