نسبت صدور مجوز مؤسسات قرآنی با جایگاه نظارتی دستگاه‌های حاکمیتی + صوت

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، آموزش و توسعه مشارکت‌های معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طی هفته‌های اخیر، پس از انتشار یادداشت صریح محمد انجم‌شعاع، مدیرعامل اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت، با موضوع «5 درخواست صریح مؤسسات قرآنی از وزیر ارشاد» مصاحبه‌ای با عنوان «نگاه دولتی در مدیریت مؤسسات قرآنی - مردمی آسیب‌زاست» با خبرنگار ایکنا انجام داد.

سیدفخرالدین اسماعیلی در بخشی از این گفت‌وگو به صراحت بیان کرد: «از ابتدا به مطالبه اتحادیه، پاسخ داده شد که فعالیت‌های حاکمیتی به هیچ وجه واگذار نمی‌شود. پیگیری گاه و بی‌گاه برای یک موضوع حاکمیتی خاص، به نام حق واگذاری صدور مجوز به اتحادیه، با وجود رفت و برگشت‌های زیاد و پاسخ‌های قانونی معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان دارالقرآن الکریم در جلسات متعدد، موافقت نشد.» در همین راستا خبرنگار ایکنا طی تماس با تعدادی از مدیران عامل اتحادیه‌ها و مدیران فعال مؤسسات قرآنی، نظر آنها را جویا شد.

حجت‌الاسلام مهدی امیدیان، مدیرعامل سابق اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت لرستان، با تأکید بر اینکه حاکمیت مردمی در جمهوری اسلامی ایرانی مطرح است، گفت: هنگامی که جسارت بیان این‌گونه مسائل(به مانند یادداشت مدیرعامل اتحادیه به نمایندگی از ۱۱ هزار مؤسسه و خانه قرآن شهری و روستایی) وجود دارد، مردم احساس می‌کنند که حاکمیت، آنها را می‌فهمد و قصد دارد که با مردم کار را پیش ببرد.

وی با تأکید بر اینکه اگر این نگاه بلند در دستگاه‌های حاکمیتی وجود داشته باشد تا به منظور توانمندسازی دولت تلاش کنند، می‌توان با مردم و با هزینه و منابع انسانی کمتر کار را با کیفیت بیشتری انجام داد، اظهار کرد: البته حاکمیت باید زمانی این امر را بفهمد که واقعیت‌ها را ببیند. آنچه امروزه در عرصه فعالیت‌های قرآنی ـ مردمی شکل گرفته از طریق مردم اتفاق افتاده و حاکمیت نقشی در اجرای آن نداشته و دولت فقط آمارگیری و آماربندی کرده است. گزارش‌های مکتوب چند سال اخیر نشان می‌دهد که آنچه اتفاق افتاده حمایت از طیف خاصی بوده است و جامعه قرآنی از حمایتی بهره‌مند نشده‌ است.

حمایت از مواضع بحق مدیرعامل اتحادیه کشوری قرآن

امیدیان با اشاره به مراسم تکریم از خادمان قرآن، اظهار کرد: تمام بزرگوارانی که مورد تجلیل قرار گرفته‌اند مسئولیت حاکمیتی دارند و براساس وظیفه خود که مسئول هستند و باید در برابر بی‌توجهی به مردم پاسخگو باشند، تکریم شده‌اند، در حالی که مردمی که خودجوش فعالیت می‌کنند محروم هستند. همچنین گزاره‌های دیگری که در یادداشت مدیرعامل اتحادیه کشوری مطرح شده بحق و حرف تمام مجموعه‌های مردمی است. واگذاری تشکیلات صدور مجوز به مجموعه‌های مردمی همواره مطالبه این بخش بوده است. این واگذاری به این معنا نیست که حاکمیت دخالتی ندارد و حاکمیت در برابر امری که به آن واگذار شده می‌تواند صحه بگذارد یا رد کند، اما اینکه صرفاً بخواهد در امور اجرایی مداخله کند، یقیناً هیچ جا قابل پذیرش نیست؛ چنانکه با نگاه به اتحادیه صنوف می‌بینید که این جریان ناقص است.

وی ادامه داد: دستگاه حاکمیتی می‌تواند ارگان تأییدکننده سیاست‌ها و نحوه اجرا باشد نه اینکه مجری باشد و فرایند صدور مجوز را انجام دهد. اگر کار به دست مردم انجام نشود، یقیناً جمع‌بندی این جریان و بیرون کشیدن چالش‌ها و مسائل هیچ‌گاه محقق نمی‌شود، چون آنچه در عرصه فعالیت قرآنی به دلیل تشتت در مدیریت شاهدش هستیم، غیر از چیزی است که باید رقم بخورد. حداقل چیزی که از صدور مجوز از چند دستگاه در حوزه قرآنی برای مجموعه مردمی شاهدیم که هنوز آمار دقیقی از تعداد این مؤسسات در کشور نیست و نیز فعالیت‌های قرآنی به طور مناسب ارزیابی نمی‌شوند.

مدیر مؤسسه صاحب‌الزمان(عج) ازنا اضافه کرد: مردم بر پایه حکومت دینی توجه‌شان به حاکمان دینی است و اگر دولت‌ها می‌خواهند خودشان را در محک میزان مردم قرار ‌دهند، باید با جدیت به این مسائل بپردازند، چراکه مردم آنها را انتخاب کرده‌اند. اینکه صرفاً سیاست‌هایی فارغ از نگاه مردمی ابلاغ و پیگیری شود، یقیناً راهگشا نیست. در دولت سیزدهم که با عَلَم مردم، مسیر را برای خود باز کرده و خواستار حضور جدی مردم در معرکه ساختار مدیریت کشور است، انتظار فراتر از اینهاست.

امیدیان با اشاره به آینکه آنچه سالیان سال مردم را رنج می‌دهد حضور افراد مسئول در بدنه مردمی است، گفت: آنچه در یادداشت مدیرعامل نگاشته شده دغدغه‌ای است که سالها بر دوش فعالان قرآنی سنگینی می‌کند و بزرگوارانی می‌کوشند که در مقابل این جریان قرار گیرند که یقیناً با ملاحظاتی باید نگاهشان را تغییر داد. 

محمدحسین اسلامی، مدیرعامل اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت فارس، نیز درباره برون‌سپاری بخشی از فعالیت‌ها به مجموعه‌های مردمی بیان کرد: در این زمینه قوانینی هست. چنانکه براساس مصوب سال 1380، ماده 88 قانون تنظیم سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، دولت بر اساس مقررات و ضوابطی، تمام وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌های خود را به منظور توسعه کمی و کیفی خدماتش و کاهش حجم تصدی‌ها مجاز به برون‌سپاری می‌داند.

دریافت آیین نامه اجرایی ماده 88 قانون تنظیم

وی ادامه داد: چند بحث مطرح است؛ دستگاه‌های دولتی به دلیل اینکه در این موضوع دستش به منابع مالی باز نیست، حاضر به انجام آن نیستند یا اگر درصددند که برون‌سپاری کنند، حیاط خلوتی را برای خود درست می‌کنند؛ چنانکه دستگاه‌هایی، چون وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، مؤسساتی را به عنوان معین در نظر می‌گیرند تا بودجه وارد آن مؤسسات شود و سپس با نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پول برای هر جایی که مد نظرشان است هزینه خواهد شد. این اتفاق موجب فرار از قانون می‌شود که زیبنده نظام جمهوری اسلامی نیست و قطعاً مجموعه‌ای از سوء استفاده‌های مالی رخ می‌دهد که مطلوب نیست. علاوه بر اینها، افراد و مجموعه‌هایی که به قدرت دسترسی دارند، سریع‌تر می‌توانند به منابع مالی برسند. بنابر این نمی‌توانیم عدالت را بین مجموعه‌ها برقرار کنیم.

وی درباره واگذاری صدور مجوز به اتحادیه گفت: هر نظام صنفی باید هویت داشته باشد. گفته می‌شود که صدور مجوز جزء مسائل حاکمیتی است. حال آنکه بحث حاکمیتی تعریفی دارد. اگر این امر در تعریف قانون با نگاه امنیتی و ملی همراه باشد، نباید وارد آن شد، اما در اینجا کار فرهنگی مطرح است. آنها به جای نظارت کردن به فعالیت‌های بخش مردمی به دنبال اجرا و تصدی‌گری هستند که اتفاق خوبی نیست.

وی با اشاره به اینکه طی سال‌های گذشته مثلاً شاهد بودیم که مسابقات قرآنی با استقبال مردمی همراه نبوده است، ادامه داد: چون ارتباطش با بخش مردمی قطع بوده است و دستگاه‌های حاکمیتی به مردم تحکم کرده‌اند و حال آنکه با مردم نمی‌توان دستوری برخورد کرد و این نشان می‌دهد که مسئولان دچار اشکال فکری هستند که می‌توانند با بخشنامه و دستورالعمل و تحکم، مردم را به مسابقات بیاورند یا به نمایشگاه‌های قرآن بکشانند. حال آنکه مردم باید با دل و جان پای کار بیایند.

مدیرعامل اتحادیه قرآنی استان فارس با ابراز گلایه از اینکه متأسفانه هیچ سند راهبردی در دستگاه‌های فرهنگی کشور نیست، بیان کرد: مقام معظم رهبری در نخستین دیدار با رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت سیزدهم فرمودند: «به گمان بنده، ساختار فرهنگی کشور نیاز به یک بازسازی انقلابی دارد. ما مشکل داریم در ساختار فرهنگی کشور؛ و یک حرکت انقلابی لازم است. البته حرکت انقلابی یعنی خردمندانه و عاقلانه. معنای انقلابی بودن بی‌هوا حرکت کردن و بی‌حساب حرکت کردن نیست.

سیدمهدی پورموسوی، مدیرعامل اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت سیستان و بلوچستان، نیز با اشاره به اینکه صدور مجوز از سوی دو دستگاه متولی قرآنی موجب دودستگی مؤسسات قرآنی شده است، گفت: بعد از شیوع کرونا، فقط به چند مؤسسه دارای مجوز از سوی ارشاد کمک شده و مورد حمایت تسهیلات کرونایی از حداقل 30 تا 100 میلیون تومان قرار گرفته‌اند. در حالی که تمام مؤسسات با فشار مضاعف پرداخت اجاره‌بها و حق‌الزحمه مربیان و سایر هزینه‌های جاری دست و پنجه نرم می‌کنند. برخی از مربیانی که از طرف ارشاد بیمه‌اند نیز حمایت شدند.

پورموسوی با اشاره به فعالیت خوب هیئت هماهنگی صدور مجوز مؤسسات قرآنی مردمی با حضور نمایندگان دستگاه‌های قرآنی در زمینه صدور موافقت اصولی برای مؤسسات متقاضی جدیدالتأسیس، اظهار کرد: در این کار همراهی و هماهنگی و همدلی بود و نمی‌گفتند که آن مؤسسه از کدام دستگاه مجوز دارد تا مورد حمایت قرار گیرد، اما پس از اینکه صدور مجوز از سوی تبلیغات اسلامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجزا شد، شکافی بین مؤسسات به وجود آمد. امیدوارم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سازمان تبلیغات اسلامی با اهتمام به این عرصه، این کارگروه و هیئت را مجدداً فعال کنند تا موافقت اصولی با مؤسسات جدید‌التأسیس از طریق آن دبیرخانه انجام شود. اتحادیه‌ها موظف به ارائه خدمات‌ به تمامی مؤسسات و تشکل‌های قرآنی هستند و اتحادیه‌های قرآنی در استان‌ها به عنوان یار و بازویی برای دستگاه‌های دولتی‌‌اند.

وی با اشاره به اینکه با رفع موانع و مشکلات مؤسسات قرآنی، زمینه رشد و آموزش عمومی قرآن در جامعه فراهم می‌شود، بیان کرد: متأسفانه با توجه به گذشت حداقل شش ماه از تشکیل مجامع عمومی و انتخاب هیئت مدیره جدید و تشکیل اتحادیه‌های قرآنی در استان‌ها، تا این لحظه نامه‌ای برای سپری شدن روند ثبت اتحادیه‌ها به ادارات ثبت داده نشده است. این نامه از طریق معاونت قرآن و عترت و معاون امور رسیدگی به مؤسسات قرآنی کشور یا طی واگذاری به اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی باید داده می‌شد و اتحادیه‌های استانی در بحث چارچوب قانونی هنوز بلاتکلیف هستند.