ملزومات صداسازی و شیوه گرم کردن صدا پیش از قرائت
در اولین رویداد آموزشی صداسازی در تلاوت قرآن کریم که با حضور یکی از اساتید صداسازی و به همت یکی از قاریان بین‌المللی کشورمان برگزار شد به سؤالاتی همچون نحوه صحیح استفاده از عضلات حنجره، میزان گرم کردن صدا، زمان گرم کردن صدا، فاصله گرم کردن صدا با قرائت و ... پاسخ داده شد.
به گزارش خبرنگار ایکنا، اولین رویداد علمی ـ آموزشی «سلامت صدا در قاریان» با موضوع «گرم کردن صدا»، شب گذشته، هشتم آذرماه از طریق صفحه اینستاگرامی احمد ابوالقاسمی، قاری بین‌المللی و با حضور و کارشناسی دکتر نسیم احمدی، آسيب‌شناس گفتار، زبان و بلع برگزار شد. در این رویداد که با استقبال خوب قاریان جوان همراه شد، نسیم احمدی به بیان نکاتی در مورد عضلات حنجره و نحوه گرم کردن آن پرداخت. در ادامه بخش‌هایی از مهم‌ترین نکات بیان شده در این رویداد بیان می‌شود.
انواع ساب‌سیستم
وقتی می‌خواهیم قرائت انجام دهیم یا گفتار تولید کنیم، از چهار نوع ساب‌سیستم به صورت همزمان استفاده می‌کنیم تا آواز یا قرائت را تولید کنیم.
اولین ساب‌سیستم، ریه است که وظیفه تنفس را بر عهده دارد. ساب‌سیستم دوم، عضلات حنجره و حنجره است، در ادامه حفره تشدید، شامل دهان و بینی است و بعد هم ساب‌سیستم تولید است که دندان‌ها و زبان را شامل می‌شود و وظیفه تولید حروف را بر عهده دارد.
همه کارهایی اعم از تنفس، صحبت کردن، حرکت کردن و حتی گوارش با استفاده از عضلات است. صداپیشه‌ها هم به عنوان افرادی که از صدای خود به صورت حرفه‌ای بهره می‌برند از عضلات خود استفاده می‌کنند. این استفاده شامل عضلات تنفس، عضلات حنجره، عضلات داخلی حنجره، عضلات گردن، عضلات داخل حلق، عضلات دهان، عضلات زبان و حتی عضلات گونه می‌شود.
معرفی ساختار عضلات حنجره
عضلات از فیبر ساخته شده‌اند و برای اینکه بتوانیم از آنها خوب استفاده کنیم، باید قبل از استفاده حرفه‌ای مانند ورزشکاران که بدن خود را تربیت می‌کنند ما نیز عضلات را تربیت کنیم. تربیت کردن عضلات منجر به چند مسئله می‌شود. مسئله اول اینکه عضلات یک سری فیبرها دارند. فیبرها نیز انواعی همچون فیبرهایی که سریع منقبض و زود خسته می‌شوند، فیبرهایی که کُند منقبض شده و استقامت طولانی دارند و ... قاریان و افرادی که طولانی می‌خوانند از جمله افرادی هستند که توانسته‌اند، توازن عضلات را رعایت کنند.
در مبحث آشنا شدن با عضلات نسبت به این مسئله واقف می‌شویم که ما چه عضله‌هایی داریم و از آنها چه استفاده‌ای می‌خواهیم ببریم و اینکه این عضلات باید چند ساعت تمرین داده شوند. مسئله پیچیده اینجاست که با چند دسته از عضلات مواجه هستیم؟ و اینکه عصب‌های متفاوتی به اینها پیام می‌دهند.
یک نفر اگر می‌خواهد به شکل حرفه‌ای بخواند باید اینقدر در جلسات تمرینی بر روی این عضلات تمرین کرده باشد که بتواند به صورت متوازن از آنها استفاده کند.
اگر هر کدام از ساب‌سیستم‌ها اشتباه یا بیش از احد استفاده شود، ممکن است به صدا آسیب بزند. هیچ کدام از ساب‌سیستم‌ها به تنهایی نمی‌توانند به خوبی اجرا کنند همه چهار ساب‌سیستم، باید با هم به شکل متوازن و حرفه‌ای تمرین داده شوند. در صحبت کردن بیشتر از صدای میانی استفاده می‌کنیم پس بیشتر از عضله «تی ای» یا عضله اصلی تار صوتی استفاده و کمتر از عضله‌ای که تار صوتی را می‌کشد، استفاده می‌کنیم.
در قرائت، قطعاً نیاز است که از عضله «کرایکو تایروئید» هم استفاده کنید، برای اینکه می‌خواهید نت‌های بالا و پایین را بخوانید و مرتب در بین اینها در رفت و آمد باشید. در نتیجه یک قاری بیشتر از افراد عادی از حنجره و به ویژه تنفس خود استفاده می‌کند.
شاید یک فرد عادی بتواند گفتار خود را مدیریت کند، اما برای قرائت نیاز است، مدیریت تنفسی ویژه‌تری داشته باشد. پس یک قاری مانند ورزشکار حرفه‌ای است که با آدم‌های عادی که راه می‌روند، فرق می‌کند.
اگر بخواهید عضله مرتبط با خواندن را تقویت کنید با تمرین صداسازی می‌توانید عضله خاص را تربیت کنید، مسئله‌ای که در صداسازی اتفاق می‌افتد، همین مسئله است. شما وقتی به کلاس می‌روید یاد می‌گیرید آن عضله‌ای که می‌خواهید با آن کار کنید، چگونه تقویت کنید.
در کلینیک با افرادی مواجه می‌شوم که چون اوج‌خوانی دوست داشته‌اند، بسیار زیاد اوج‌خوانی داشته‌اند، در این افراد عضلاتی که مرتبط با اوج بوده بر اثر استفاده بیش از حد و خستگی، تضعیف شده و عضلات بم‌خوان ضعیف شده است.
پس در نتیجه کسی که می‌خواهد، اوج صدای خود را تقویت کند، حتماً نباید با اوج‌خوانی تمرین کند، بلکه با یک سری تمرینات و روش‌های علمی می‌تواند اوج صدای خود را تقویت کند. در باشگاه بدن‌سازی وقتی می‌خواهید وزنه را بلند کنید، فقط در حالت بالا نگه نمی‌دارید، بلکه بالا و پایین می‌آید، چرا که در تمرین باید تمام طول عضله تمرین داده شود، اوج خواندن مانند حالتی از ورزش است که شما وزنه را در بالا نگه داشته‌اید.
در کلاس‌های صداسازی چه اتفاقی می‌افتد؟
در ابتدای بحث به چهار ساب‌سیستم اشاره کردم، اما در بین این ساب‌سیستم‌ها سه دریچه قرار دارد که بین ریه، حنجره و تارهای صوتی قرار دارد. بین حنجره، ریه و فضای تشدید، فضای نرم کام قرار دارد و بین فضای تشدید و بیرون و میکروفون نیز لب‌ها قرار دارند.
کاری که در کلاس صداسازی آموزش داده می‌شود، این است که این سه دریچه را در توازن با هم استفاده کنیم، مثلاً دهان زیاد باز نباشد تا صدا هوادار شود یا نرم‌کام زیاد افتاده نباشد تا صدا داخل بینی برود، بنابر این در کلاس صداسازی یاد می‌گیریم، دریچه‌ها را با هم تنظیم کنیم.
پاسخ به چند سؤال معمول در زمینه گرم کردن صدا
سوالاتی در مورد اینکه چگونه می‌توانیم از عضلات حنجره خوب استفاده کنیم؟ چقدر باید وارم‌آپ انجام داد؟ چه زمانی باید وارم‌آپ انجام داد؟ فاصله بین وارم‌آپ و خواندن چقدر باید باشد و ... مطرح است. این مطالعات بر روی سبک‌های دیگر از خواندن بررسی شده، اما در قرائت این بررسی انجام نشده است. سبک قرائت یک اجرای زنده است و به همین خاطر از اجرا و آواز سخت‌تر است. قرائت، اجرای سنگینی است که نیازهای تنفسی خاص و یک سری قواعد دارد که آن را سخت‌تر از آواز و ... می‌کند.
وارم‌آپ، یعنی قبل از اینکه بخواهیم اجرا کنیم، عضلات مورد استفاده را گرم کنیم. در گرم کردن همه عضلات درگیر خواندن مثلاً تنفس، عضلات، حلق، حنجره و ... را باید درگیر کرد.
حجم وارم‌آپی که انجام می‌دهیم نباید بیشتر از 20 دقیقه باشد، چرا که اگر بیشتر از این زمان باشد، صدا خسته خواهد شد و ممکن است برای اجرا به مشکل بربخوریم. بین وارم‌آپ و خواندن می‌توانیم نیم ساعت فاصله بگذاریم. بیشتر از این مانند کسی است که صبح دویده است و بعدازظهر تمرینات کششی انجام می‌دهد.
وارم‌آپ باید مواردی باشد که قرار است در قرائت مورد استفاده قرار دهیم. مثلاً اگر قرار است فضای اوج‌خوانی را قرائت کنیم، حتماً باید وارم‌آپ اوج را هم بگنجانیم.
یک قاری باید حداقل سه بار و هر بار، حداقل نیم‌ساعت تمرین را داشته باشد، یعنی سه نیم‌ساعت در هفته باشد، حداکثر این تمرین هم باید شش روز در هفته و حداکثر تمرین روزنامه هم دو زمان 90 دقیقه‌ای باشد که بین آنها نیم ساعت فاصله در نظر گرفته شود.
تکالیف آماتورها و حرفه‌ای‌ها
کسی که آماتور است، باید به جای تمرین تلاوت، تمریناتی که استاد صداسازی می‌دهد، تمرین کند، ولی اگر فرد حرفه‌ای است و این تمرینات را انجام داده و به حدی از مهارت رسیده است، می‌تواند 10 دقیقه اول وارم‌آپ تمرینات را انجام دهد و 20 دقیقه بعد را به تمرین تلاوت بگذراند.
در طول روز یک ساعت یا دو نیم ساعت تمرین می‌کنیم، اما چندین ساعت صحبت می‌کنیم، پس اصلاح کردن سبک صحبت کردن ما حتی از تمرین کردن هم مهم‌تر است، چون همان عضلاتی که در صحبت کردن مورد استفاده قرار می‌دهیم، قرار است در قرائت مورد استفاده قرار گیرد، پس اگر مدل صحبت کردن مشکل دارد یعنی خیلی بم، یا خیلی زیر، هوادار، خش‌دار، تو دماغی و ... است، باید ابتدا مشکل صحبت کردن خود را برطرف کنیم و بعد به قرائت بپردازیم.
افرادی که هوادار یعنی اینکه از عضلات خود به شکل ضعیف استفاده می‌کنند، این عضلات به مرور زمان تحلیل می‌رود. عضله تار صوتی، عضله‌ای است که هر چقدر تارها به هم خوب برسند صدا بازتر و بهتر خواهد بود، فشار کمتری به آن وارد می‌شود و در نتیجه خسته نمی‌شود.
تحقیقات نشان داده است، وقتی صدا وارد ماسک صورت می‌شود و زنگ دارد یا به اصطلاح قاریان غُنَوی است، حنجره سبک‌تر است و کمترین فشار به آن وارد می‌شود. اما وقتی هوادار یا پرفشار، در حلق و یا بم صحبت می‌کنیم، باعث می‌شود حنجره خسته شود.
پیشنهاد می‌شود افرادی که می‌خواهند در حیطه قرائت قرآن کار کنند، اول روی گوش خود کار کنند و سعی کنند دقت شنیداری خود را افزایش دهند، این باعث می‌شود وقتی تقلید می‌کنند، شانس بیشتری برای تقلید بهتر داشته باشند.
اگر افراد خواستند تقلید کنند، حتما از یک فرد بیرونی که در قرائت تجربه دارد، بخواهند تا تقلید آنها را قضاوت کند تا میزان صحیح بودن و نزدیک بودن به منبع تقلید را بررسی کند. بنابر این فعالیت اینگونه باشد که ابتدا گوش دهند، بعد صداسازی داشته باشند در ادامه تقلید کنند و بعد به تمرین بپردازند.
گزارش از تیمور کاکایی
انتهای پیام
