شعر حافظ موجی که فرو نخواهد نشست/ عطر حقیقت در شعرلسان الغیب

به گزارش ایکنا، به نقل از مهر، ٢٠مهرماه یادروز حافظ شیرازی است و  در این مسیر آنچه بیش از گذشته نمود یافته ایجاد کرسی های حافظ پژوهی و پرورش چهره های نو با ایده های درخشان در زمینه حافظ شناسی است.

با اینکه مرکز حافظ شناسی در مسیر پرورش حافظ پژوهان گام های بلندی برداشته، اما همچنان مراکز علمی و دانشگاهی در این زمینه از قافله جا مانده اند و آنچنان که گذشتگان به حافظ می پرداختند، اهتمامی از روی دانش افزایی ندارند، بنابر این شاید اگر پژوهشکده حافظ شناسی که نوید آن را مرکز حافظ شناسی می دهد در مرحله عمل قرار گیرد آنچه مورد نیاز است و در سال های آینده بیشتر خواهد شد مرتفع گردد.

دکتر اسماعیل آذر حافظ پژوه و استاد دانشگاه در گفتگو با مهر می گوید:  بسیاری از غزل های حافظ با مفاهیم قرآنی آمیخته است؛ اینکه در قرآن کریم اشاره شده است «ما عندالله خیر وابقی »حافظ به این مقام «ابقا» نائل آمده است.

اندیشه حافظ از ازل تا ابد در رفت و آمد است

وی می افزاید: اگر  سوال کنیم که آیا هزار سال دیگر غزل‌حافظ مثل امروز برای ایرانیان دل پذیر است یا نه؟ جواب این است که آری دلپذیر است چرا که برای اندیشه حافظ از ازل تا ابد در رفت و آمد است، در حرکت و جوش و خروش است؛ هر چه از پیمانه اندیشه حافظ برداریم تمام نمی شود.

استاد ادبیات فارسی و مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی واحد علوم و تحقیقات تهران، معتقد است که فقدان حافظ شناسان و شخصیت‌هایی چون پرویز ناتل خانلری، شفیعی، ضیاءالدین سجادی و... به این سادگی تکرار نمی شوند.

وی که سال‌هاست در دوره دکتری حافظ تدریس می‌کند، می‌گوید: پژوهشگران امروز با محققین دیروز فاصله دارند، زیرا دیروزی ها همه زندگی و عمر خود را به پای مطالعه و تحقیق و کسب علم می گذاشتند در حالی که امروز فضای مجازی خستگی و شکنندگی انسان درگیری های معیشتی و... اجازه نمی‌دهد ذهن دوستداران فرهنگ و ادبیات فارسی تمرکز داشته باشد.

اسماعیل آذر ادامه می دهد: سال‌ها پیش در کنگره حافظ در شیراز پرسشی مطرح شد که زیباترین غزل حافظ کدام است؟ گفتم کار ساده ای است که یک غزل را نشانه برویم و بگوییم فلان غزل، اما خیلی مشکل است بگوییم فلان بیت از همه بیت‌های دیگر زیباتر است، اما من می خواهم یک مثال را نام ببرم که به نظر حقیر از این زیباتر نمی شود همه ذهن ما متوجه بنده شد این کدام بیت است گفتم: «شاه نشینِ چشم من تکیه گه خیال توست» سال ها بعد متوجه شدم که فهمیدم آن روز در شیراز چه اشتباهی کردم. بیت زیر را هیچ وقت با بیت دیگر سودا نخواهم کرد: «بر سر بحر فنا منتظریم ای ساقی/فرصتی دان که ز لب تا به دهان این همه نیست»؛اگر لختی پیرامون مفهوم بیت یاد شده بیندیشیم شاید مسیر زندگی ما را شادتر گرداند.

شعر حافظ بوی خدا می دهد

مترجم کتاب شاهکارهای ادبی جهان در ادامه می گوید: یکی از ویژگی‌های حافظ این است که شعر او بوی خدا می دهد، بوی انسان می دهدو عطر حقیقت در آن جاری است؛ توجه کنید گاهی در میان غزل، غزل را رها می کند و به انسان های حریص توصیه می‌کند: «وقت خوش که دلت دهد مغتنم شمار/ کس را وقوف نیست که انجام کار چیست؟/ پیوند عمر بسته به مویی است هوش دار/ غمخوار خویش باش، غم روزگار چیست؟».

این استاد دانشگاه عنوان می کند: انسان امروز توانسته بر همه علوم و فنون در طبیعت غالب آید، اما زندگی خودش ریشه سستی پیدا کرده است؛ انسان امروز خواهان تنوع و فزون طلبی است، بیشتر آسیب پذیر شد مثل نی شکننده؛ هر روز هوش جای خرد و دانش جای دانایی را می‌گیرد.

وی می افزاید: در حقیقت دو کفه جسم و روح در انسان معاصر توازن ندارد؛ انسان معاصر برای مصرف عطشی خاموش نشدنی پیدا کرده است، انسان امروزی کافیست به این مصراع حافظ آگاهی پیدا کند و خود را از دردها و نگرانی ها نجات دهد شاید بتوان گفت نسخه سعادت این مصراع است: «آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می کرد».

این استاد دانشگاه اضافه می کند: انسان سعادت خود را بیرون از خود جستجو می کند در حالی که قابلیت های درون او بی نهایت است به همین دلیل مضامین زیر را نمی پسندد: «گرچه گردآلود فقرم شرم باد از همتم/ گر به آب چشمه خورشید دامن تر کنم» و یا «ما آبروی فقر و قناعت نمی‌بریم/ با پادشه بگو که روزی مقرر است» و یا «ای گدایان خرابات خدا یار شماست/ چشم اِنعام مدارید ز اَنعامی چند» و بالاخره مصاحبه را با بیت زیر از حافظ به فرجام می برم: «خشت زیر سر و بر تارک هفت اختر پای/ دست قدرت نگر و منصب صاحب جاهی».