عبادالصالحین چه کسانی هستند

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسن قرائتی، رئیس ستاد اقامه نماز و مفسر قرآن کریم شامگاه گذشته سوم مردادماه در مراسم اختتامیه چهل و دومین دوره مسابقات قرآن کریم اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی که در آستان مقدس امامزادگان سید یاسر و سید ناصر(ع) شهرستان طرقبه شاندیز برگزار شد، در اهمیت نماز اول وقت اظهار کرد: يكی از مناظرات حضرت رضا(ع) در مرو با عمران صابی از فرقه صائبین بود که هم‌اکنون در ایران این فرقه وجود دارد و بیشتر در اطراف رود کارون سکونت دارند. این فرد پس از مدت‌ها برای مناظره به محضر امام آمد اما از آنجا که نزدیک نماز بود حضرت برای اقامه نماز جلسه را ترک فرمودند.

وی ادامه داد: افراد حاضر در جلسه از امام خواستند که در جلسه بمانند و بعد از مناظره برای نماز آماده شوند، چرا که معتقد بودند عمران صابی در مناظره، اسلام می‌آورد اما اگر امام جلسه را برای نماز ترک کنند، احتمال دارد عمران هم جلسه را ترک کند اما امام به نماز اول وقت تاکید داشتند و پس از اقامه نماز مناظره کردند. اين مناظره از مناظرات طولانی آن حضرت بود. در اين مناظره بارها عمران‌ صابی سكوت كرد و نتوانست پاسخ امام را بدهد. سرانجام اين مناظره به اسلام عمران صابی منجر شد.

وی بیان کرد: ما در زندگی ۳ نوع حرکت داریم: حرکت به جلو، حرکت به عقب و حرکت دورانی یا در جازدن که این حرکت برای مسلمانان مطلقاً مناسب نیست.

این استاد تفسیر قرآن کریم تصریح کرد: کسانی که ایمان آوردند، هدایت شدند و گامی به جلو رفتند، اما کسانی که ایمان آوردند و بعد کافر شدند، در حقیقت حرکت به عقب داشتند مانند کسی که در ابتدا باحجاب بوده ولی بعد بی‌حجاب شده، یا کسی که اول دزدی‌های کوچک داشته اما کم کم به کلاهبرداری و دزدی‌های بزرگ رو آورده است.

وی ابراز کرد: سومین حرکت، حرکت دورانی و در جازدن است که این حرکت اصلًا مناسب مسلمانان نیست، حفظ، تجوید، روخوانی و تفسیر قرآن بسیار عالی و مفید است اما ما باید مزه و طعم واقعی آیات روشنگر قرآن را بچشیم، می‌شود در کوتاه‌ترین زمان یک آیه قرآن را با معنی آن خواند و فهمید و این مطلب نیاز به زمان زیادی ندارد و فرصت نداشتن بهانه‌ای بیش نیست.

قرائتی در ادامه درباره برخی نکات تفسیری آیه «بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً» گفت: «با» ابتدایی این آیه بای الصاق است؛ دو نامه را كه سنجاق می‌كنند، به نامه پشتی می‌گویند الصاق، الحاق، پیوست؛ یعنی احسانت پیوست به خودت باشد و به مادرت و پدرت بچسبد، یعنی خودت مادرت را دکتر ببر، نگو: «پول می‌دهم تاكسی تلفنی او را ببرد». خداوند فرموده، «احسان کن»، نه انفاق کن، یعنی «لقّمه بیدیك»، با دست خودت لقمه لقمه دهان مادرت بگذار، نگو: «برنج بپز خودت بخور».

این مفسر قرآن کریم افزود: دومین نکته این است که در آیه «بِالوالِدَین» گفته شده و «بِالْاَبَویْن» گفته نشده است، چرا که به رهبر هم «اَب» می‌گویند. «انا و علیٌّ ابوا هذه الامّه؛ ملَّة ابیكم ابراهیم». به عمو، به پدر زن، به معلم و... نیز می‌گویند اما «بالوالدین» گفته شده و حساب والدین از آن‌ها جدا است. گفته نشده «بالوالدین المؤمنَین»، عنوان شده «بالوالدین احساناً‌ برّاً كان او فاجراً». حتی گفته نشده «بالوالدین انفاقا». باید گفت پدر و مادر بسیاری از اوقات پول نمی‌خواهند، محبت می‌خواهند.

وی عنوان کرد: خداوند در این فراز از آیه نفرموده «حُسنا» بلکه فرموده «احساناً». احسان به معنای انجام کار حُسن با عنایت و نیت ویژه است. دیگر اینکه خداوند نفرموده با ایشان به عدل و احسان رفتار کن، بلکه این نوع رفتار را در قبال انسان‌ها با یکدیگر می‌خواهد.

قرائتی اظهار کرد: نکته چهارم در خصوص این آیه این است که خداوند احسان را معرفه و به صورت «الاحسان» نیاورده، بلکه آن را نکره آورده است و فرموده «احسان کن»؛ «الاحسان» یک نوع احسان خاص است، اما «احسان کردن» حد و مرز ندارد و شامل هر نوع احسانی می‌شود، اما اینطور که هرچه پدر و مادر میل دارد، نه آنچه تو میل داری انجام دهی.

احسان به والدین و قول کریمانه شرط مقابله نیست

این استاد تفسیر قرآن کریم اضافه کرد: در احسان به والدین و قول کریمانه شرط مقابله نیست. نگویید او هم به من بد کرد، او هم با من زشت حرف زد، حتی اگر پدر و مادر خلاف کردند و حرف زشت زدند، شما حق ندارید مقابله به مثل کنید. اگر دیگران گفتند: «ابتر می‌شود»، گفت: «من ابتر هستم؟» «إِنَّ شانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ» (کوثر/3) خودش ابتر است. ابتر یعنی دم بریده، یعنی عقبه ندارد، انسان‌هایی که فرزند ندارند و می‌گویند: این ابتر است. به پیغمبر(س) ابتر گفتند. چون پسر ندارد. پیغمبر پسر داشت اما از دنیا رفته بود. از حضرت محمد(ص) تها یک حضرت فاطمه(س) مانده بود. ایشان هم زن بود، زن را هم در زمان جاهلین، آدم حساب نمی‌کردند. لذا گفتند: «اگر پیغمبر بمیرد، ابتر است. یعنی عقبه ندارد». گفت: «به تو ابتر می‌گویند؟»؛ «إِنَّ شانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ»، خودش ابتر است. اگر گفتند: «دیوانه‌ای!» می‌شود گفت: «من دیوانه هستم؟ خودت دیوانه هستی»، «أَلا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهاء» (بقره/13)‌.

وی افزود: اما اگر پدر گفت: «احمق!»، نمی‌شود گفت: «من احمق هستم؟ تو خودت احمق هستی». در جامعه «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ» (نحل/90) در مردم عدل و احسان است، عدل یعنی تعادل. یعنی مقابله به مثل. گفت: «احمق!»، بگو: «خودت هستی»، اما در قرآن نگفته است، «وَ بِالْوالِدَيْنِ عدل و الاحسان» گفته است: «وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً» و کلمه‌ عدل به این معناست.

عدل یعنی تعادل

قرائتی گفت: عدل یعنی تعادل، یعنی مقابله به مثل، با بقیه مردم می‌شود مقابله به مثل کرد. اگر چیزی گفت: بگو: «خودت هستی»، اما به پدر و مادر حق نداری بگویی: «خودت هستی»، در جامعه «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ» اما در مورد پدر و مادر خداوند عدل را حذف و گفته است: «وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»، به این معنا که یک وقت مقابله به مثل نکنید.

این مفسر قرآن کریم اظهار کرد: در خصوص مصادیق «عباد الصالحین» که همه ما در نماز به آنان سلام می‌فرستیم باید گفت، این سؤال وجود دارد که وقتی در نماز می‌خوانیم «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین»، این عباد الصالحین در شرایط امروز جامعه مصداق چه کسانی و چه چیزهایی است. خداوند در قرآن می‌فرماید: «أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ»(انبیاء 105) پس منظور از «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین»، یاران حضرت مهدی(عج) است.

وی با اشاره به داستان ازدواج دختر شعیب و موسی در قرآن‌کریم افزود: حضرت شعیب(ع) برای ازدواج حضرت موسی(ع) با دخترش سخت‌گیری نکرد و خداوند نیز وی را از صالحان برشمرده است، هر پدر زنی که به داماد گیر ندهد و سخت نگیرد، بنا به تعبیر قرآن از صالحان است.

قرائتی عنوان کرد: در جای دیگر قرآن می‌فرماید: «لَا یُصِیبُهُمْ ظَمَأٌ وَ لَا نَصَبٌ وَ لَا مخَمَصَةٌ فىِ سَبِیلِ اللَّهِ وَ لَا یَطُونَ مَوْطِئًا یَغِیظُ الْکُفَّارَ وَ لَا یَنَالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَّیْلاً إِلَّا کُتِبَ لَهُم بِهِ عَمَلٌ صَلِحٌ»(توبه 120)، غیظ با غضب متفاوت است، غیظ یعنی منفجر شدن و ترکیدن، هر کاری که دشمن را به خشم آورد. عمل صالح است. نمونه آن موشک‌های سپاه که اسرائیل را به خشم آورد یا حضور مردم در راهپیمایی 22 بهمن، روز قدس و... همه مصادیقی از به خشم آوردن کفار است.

این مفسر قرآن کریم اظهار کرد: آن ورزشکاری که حاضر به مسابقه با اسرائیل نشد و آن نخبه علمی که در نفر برتر مسابقات ریاضی دنیا می‌شود و در برابر دوربین‌های جهان سجاده پهن می‌کند و نماز می‌خواند و کفار را به خشم می‌آورد، همه جزء صالحین هستند.

وی در پایان تاکید کرد: مسلمانان و مومنان نسبت به امر به معروف و نهی از منکر به ویژه در مورد عفاف و حجاب بی‌تفاوت نباشند و در این مورد با اعتقادات محکم و راسخ برخورد کنند.

انتهای پیام