تحقق کامل اخلاق در گرو تقوای درونی است
گروه معارف: یک استاد حوزه گفت: برای تحقق کامل اخلاق باید نوعی کنترل درونی در بشر ایجاد شود که آن را تقوا می‌نامیم و در نتیجه اعتقاد به خدا و روز قیامت حاصل می‌شود.
حجت‌الاسلام مهدی گرجی، استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان با بیان اینکه اخلاق یکی از بخش‌های سه‌گانه معارف اسلامی است، اظهار کرد: اخلاق مجموعه صفاتی است که یک مسلمان باید خود را به آنها مزین کرده و اضداد آنها را از خود دور کند، مثلا به تواضع آراسته و از تکبر به دور باشد. پیامبر اکرم(ص) نیز می‌فرمایند:«إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاقِ: من برای کامل کردن مکارم اخلاق برگزیده شدم.»
وی با اشاره به تفاوت مبانی اخلاق در جوامع دینی و غیر دینی گفت: اساس اخلاق در مکاتب امروزی بر منفعت استوار است، مثلا گفته می‌شود که باید امانتدار و راستگو بود تا در میان مردم عزت و احترام به دست آورد که این عزت و احترام سبب موفقیت می‌شود؛ در حالی که اخلاق در اسلام بر دو اصل رضای خدا و عزت و کرامت انسانی استوار است، به عبارت دیگر اگر راستگو هستیم، اول به دلیل رضای خدا و سپس به خاطر عزت و کرامت انسانی است.
حجت‌الاسلام گرجی افزود: ایرادی که به اخلاق منفعتی وارد می‌شود، این است که این نوع اخلاق تا جایی کاربرد دارد که به نفع انسان باشد و اگر زمانی پایبندی به اخلاق به نفع انسان نبود، اخلاق منفعتی دیگر جوابگو نیست. کشورهایی هم که دم از حقوق بشر می‌زنند، تا جایی آن را رعایت می‌کنند که به نفعشان باشد و هر جا با منافعشان سازگار نباشد، وحشیانه‌ترین اعمال را انجام می‌دهند.
وی در خصوص اینکه آیا اخلاق امری فرا دینی است یا خیر، گفت: همیشه این بحث مطرح بوده که اخلاق بر چه اصلی باید استوار شود. عده‌ای اخلاق را بر علم استوار کرده و معتقدند هر چه آگاهی افراد افزایش یابد، امکان بیشتری برای پیاده‌سازی و تحقق اخلاق در جامعه به وجود می‌آید.
این استاد حوزه ادامه داد: نقش آگاهی و علم در دستیابی انسان به ارزش‌های والای اخلاقی را نمی‌توان انکار کرد، اما علم به تنهایی کافی نیست و برای تحقق کامل اخلاق باید نوعی کنترل درونی در بشر ایجاد شود که آن را تقوا می‌نامیم و در نتیجه اعتقاد به خدا و روز قیامت حاصل می‌شود.
وی تصریح کرد: امروز کشورهای پیشرفته و توسعه یافته به لحاظ علمی جنایات زیادی انجام می‌دهند، پس علم نمی‌تواند مبنای اخلاق قرار گیرد، اگرچه می‌تواند زمینه مناسبی برای فهم ارزش‌های اخلاقی باشد؛ لذا مبنای اخلاق باید بر ایمان به خدا و اعتقاد به روز جزا استوار شود.
حجت‌الاسلام گرجی علت از بین رفتن ارزش‌های اخلاقی در جامعه را نظام‌های آموزشی و تربیتی دانست و افزود: نظام آموزشی اصول اخلاقی را در کودکان نهادینه نمی‌کند و از طرف دیگر نقش بی‌بدیل مادران در تربیت اخلاقی فرزندان کمرنگ شده است که به دلیل اشتغال نمی‌توانند اصول اخلاقی را به صورت دقیق به فرزندان آموزش دهند.
وی اضافه کرد: مناسبات ناصحیح اجتماعی همچون بی‌عدالتی، تبعیض، مشکلات اقتصادی و فقر می‌تواند عامل سقوط اخلاق در تمام جوامع باشد.
